Slot zorgt voor AZ-roof

AZ Alkmaar had een ogenschijnlijk onmogelijke loting in de Conference League. De ploeg van Pascal Jansen snoerde de monden van de critici met een knappe 1-2 overwinning het Stadio Olympico van Lazio Roma. Het was voor Jansen en AZ voorlopig de kers op de voetbaltaart, al moet de club uitkijken dat ook deze roomsensatie niet in het eigen gezicht eindigt. Alle signalen daarvoor komen steeds meer op groen te staan…

De Eredivisie staat dit jaar weer symbool voor een traditionele-top-drie-titelstrijd. Feyenoord, Ajax en PSV houden elkaar bezig in de top van de Eredivisie. FC Twente, dat vooral in de eerste seizoenshelft meedeed om de bovenste plaatsten, greep ook de spotlight. Dat kwam Pascal Jansen van AZ niet heel slecht uit. De Alkmaarders, die vorig seizoen in eenzelfde situatie als Ajax, PSV én Feyenoord zat, bleven een groot deel van het seizoen onder de radar. Dat terwijl er flink gepresteerd werd in het AFAS Stadion, getuige de plek in de top drie én de stunt in de Conference League.

AZ als hét voorbeeld voor Nederlandse voetbalclub

Als je aan AZ denkt, dan denk je vooral aan de tijd onder Dirk Scheringa. De bankier was het financiële geheim achter het kampioenschap dat werd behaald onder Louis van Gaal en de prachtige prestaties die het in de destijdse UEFA Cup onder Co Adriaanse neerzette. ‘Leen van Frisia Financieringen” was echter niet de betrouwbare, vriendelijke man die de reclames deden vermoeden, Schieringa’s DNB Bank ging bankroet en AZ zat plotseling zonder belangrijkste inkomstenbron en moest zelfs vrezen voor de toekomst van de club.

Inmiddels zijn we zo’n tien jaar verder, is Schieringa ‘slechts’ skyboxhouder in het AFAS Stadion en is het beleid van de club niet meer toegespitst op de externe financiële injecties van suikerooms. Het winstgevende beleid, dat met doorstroom van eigen jeugd, aankopen van de Nederlandse velden en buitenlandse spelers die hun laatste tiener- of eerste twintigerjaren doormaken als belangrijkste uitgangspunten, zorgde ervoor dat AZ (op basis van de laatste jaarcijfers) een enorm eigen vermogen heeft weten op te bouwen: in 2022 stond er ruim 56 miljoen euro op de rekening van de Alkmaarders.

AZ is echter niet de club die tientallen miljoenen euro´s voor één speler neertelt, noch dat de Alkmaarders een hoge transfersom zien als argument voor een basisplek – winteraanwinst Djordje Mihailovic kwam voor zes miljoen euro over van Chicago Fire, maar heeft nog geen vaste basisplek afgedwongen in het elftal van Jansen.

Nu is zes miljoen euro voor AZ als 23 miljoen euro voor Ajax (lees: Calvin Bassey), maar dat is niet het grootste verschil: Mihailovic moet het doen met invalbeurten en uurtjes speeltijd omdat zijn concurrenten net zo goed presteren (en langer bij AZ spelen) in plaats dat de clownaankoop van het begin van het seizoen nu ineens als de redder van de defensie wordt neergezet.

Jansen > Slot

Op de lange termijn is die rekening echter wel wat duurder voor AZ dan voor de rest van de koppositiestrijders. Voor AZ geldt evengoed de noodzaak om spelers te verkopen om de financiële huishouding dusdanig positief te houden dat er ook geld is op het moment dat de nood aan de man is – in de selectie of bijvoorbeeld met het dak van het stadion. De pijnlijkste rekening was echter de connectie tussen het technische beleid van de directie, het scoutingswerk van de club en de prestaties op het veld.

Kijk je naar de prestaties van de trainers van de afgelopen AZ-jaren, valt er iets op. Arne Slot werd gezien als de koning van Alkmaar, de man die alles op z’n plek liet vallen en de club weer aan de Schieringa-successen liet ruiken. Slot zat in totaal 58 wedstrijden op de bank van de Alkmaarders en haalde in die periode gemiddeld 1,98 punt per wedstrijd. Jansen haalt datzelfde gemiddelde (1,98), maar over een veel langere periode: 118 wedstrijden.

Dat stelt niet alleen de prestaties van Slot, die met de opkomst van spelers als Teun Koopmeiners, Myron Boadu en Calvin Stengs de nodige individuele kwaliteit in zijn selectie had. Na het vertrek van die smaakmakers en de transfer van Owen Wijndal aan dit seizoen – iets minder dan Ajax dit jaar en evenveel als Feyenoord – zorgt Jansen er nog steeds voor dat er over langere tijd hetzelfde gemiddelde aantal punten gescoord wordt.

Doet de huidige trainer van AZ het daarmee even goed als Slot? Beter zelfs: bij Ajax en PSV is dit seizoen te zien dat een nieuwe trainer ook ervoor kan zorgen dat de prestaties naar beneden gaan. Vorig seizoen eindigde AZ op 61 punten (=1,79 per duel). Dit seizoen staat dat gemiddelde aantal na 24 wedstrijden op 2,1 punt per duel (50 punten). Daarmee zit Jansen dit seizoen dus hoger dan zijn eigen gemiddelde én de standaard die Slot zette in zijn laatste seizoen.

Dat er tegen Lazio Roma ook nog een flinke dosis geluk bij kwam kijken, maakt het Jansen-sprookje van AZ niet minder mooi. Het is bij de Alkmaarse club echter wel wachten totdat de volgende ‘grote boze wolf’ zich meldt met een betere omgeving of competitie voor de trainer of uitblinkende speler(s). Dat moment komt voor de vijftigjarige Jansen, die bij AZ zijn eerste hoofdtrainersklus heeft, steeds dichterbij. Helemaal als Feyenoord kampioen wordt en Slot zijn Feyenoord-droom in vervulling heeft gebracht.

AZ-roof

De trainer van Feyenoord wees Leeds United af, maar liet tussen neus en lippen wel een indicatie achter wanneer een vertrek uit De Kuip mogelijk zou zijn. De trainer wil graag een prijs winnen met Feyenoord. De Rotterdammers staan aan kop in de Eredivisie, spelen in de halve finale van de KNVB Beker tegen Ajax en hervatten donderdag de Europa League met een uitwedstrijd tegen Shakhtar. Genoeg te winnen, en voor Feyenoord ook te verliezen.

Het moment dat Slot vertrekt bij Feyenoord kan daardoor ook na dit seizoen al plaatsvinden. En wie is er dan een betere kandidaat dan de man die bewezen heeft in de voetsporen van Arne Slot te kunnen treden? Er zijn ook andere opties denkbaar. De Rotterdammers moeten het dan aandurven om Ron Jans, die uit zijn contract loopt bij FC Twente, Maurice Steijn (Sparta Rotterdam) of Joseph Oosting (RKC Waalwijk) een kans aan de vaderlandse top te geven.

Dat laatste lijkt de minst zekere optie. In een wereld waar dat ook buiten het voetbal geen garantie is, kun je dan beter kiezen voor een bewezen concept. Daarmee beroofde Feyenoord AZ al van Slot, en zorgt de trainer van Feyenoord er ook voor dat zijn opvolger de belangrijkste kandidaat is om hem op te volgen. In de eerste plaats om de overeenkomsten in hun voetbalvisies, maar ook door het scherpe oog van Jansen als het gaat om jeugdspelers. Dat AZ met de trainers van Twente, Sparta en RKC meteen drie geschikte opvolgers in de Eredivisie kan vinden, maakt dat niet minder zuur voor de Alkmaarders.