Van Gaal toch een beetje bondscoach

Louis van Gaal deed min of meer een open sollicitatie naar het bondscoachschap van Nederland, maar werd gepasseerd door de KNVB. In de derde interland van Frank de Boer tegen Italië speelde Oranje desalniettemin in de geest van het WK 2014, waar Van Gaal Oranje naar een verrassende derde plek leidde. 

Louis van Gaal zag het wel zitten: een derde periode als bondscoach. De trainer in ruste werd na het vertrek van Ronald Koeman naar FC Barcelona door NOS-journalist Arno Vermeulen naar zijn beschikbaarheid gevraagd en vertelde dat hij open stond voor een nieuwe samenwerking met de KNVB. De voetbalbond had op dat moment zijn schaduwlijst al klaar (Frank Rijkaard, Peter Bosz en Frank de Boer) en hadden dus geen behoefte meer aan de trainer Van Gaal. Dat kan na de interland tegen Italië echter niet langer gezegd worden over het Nederlands elftal. 

Van Gaal-systeem

Tijdens het seizoen 2013-2014 bezocht destijds bondscoach Louis van Gaal een wedstrijd van Feyenoord met zijn aanvoerder Robin van Persie. De Rotterdammers, destijds onder leiding van Koeman, speelden in een 1-5-3-2-systeem. “Zo wil ik op het WK gaan spelen”, zei Van Gaal tegen Van Persie, de meteen enthousiast werd van het systeem, zo liet Van Gaal optekenen in zijn boek LvG. 

Een soortgelijk scenario speelde zich de afgelopen week af bij Oranje. Bondscoach De Boer, die als speler Van Gaal als trainer meemaakte, legde zijn spelers twee speelscenario’s voor om in de wedstrijd tegen Italië te gebruiken. Dat het anders moest dan tijdens de wedstrijd in de Johan Cruijff ArenA (0-1 verlies, red.) was iedereen duidelijk, de vraag was vooral hoe Oranje dat ging bewerkstelligen. 

De Boer informeerde de spelersgroep over zijn eerste plan, 1-5-3-2 zoals Van Gaal dat introduceerde, of een speelwijze waar Oranje één op één ging spelen en daardoor afscheid nam van de zonedekking. Het werd uiteindelijk de eerste optie en gezien de verschillen in het spelbeelden van Amsterdam en Bergamo, kan je concluderen dat dit de juiste keuze was. 

Géén Berghuis, wel De Jong

Voor een handjevol voetbalfans was de systeemwissel een reden om Feyenoord-ster Steven Berghuis buiten het basiselftal te houden. De roep om de buitenspeler werd na zijn invalbeurt tegen Bosnië Herzegovina groter en groter, maar de systeemwissel maakte een einde aan die discussie. De tactiek was voor spelers als Daley Blind, Stefan de Vrij, Georginio Wijnaldum en Memphis Depay als een ontmoeting met een oude vriend: deze spelers wisten vanuit het WK 2014 dat er resultaat te halen viel met deze speelwijze, helemaal als er een op papier sterkere tegenstander tegenover je staat. 

Berghuis had eventueel als één van de twee spitsen kunnen spelen, maar voorin gaf De Boer de voorkeur aan het duo Luuk de Jong en Memphis. De spits van Sevilla was het diepe aanspeelpunt van Oranje, terwijl Memphis in een vrije rol om hem heen bewoog en zich, vanwege het ontbreken van echte buitenspelers, in de linker en rechterzone van het aanvallende middenveld aanbood. 

Gewonnen op het middenveld

Door te kiezen voor drie centrale verdedigers én twee vleugelverdedigers, kregen de middenvelders van Oranje een stuk meer vrijheid dan wanneer er met een 1-4-2-3-1-systeem gespeeld zou zijn. Omdat Daley Blind (links) en Hans Hateboer (rechts) het veld breed hielden en er geen buitenspelers in het veld stonden, konden Donny van de Beek en Georginio Wijnaldum de daardoor gecreëerde ruimte een stuk vaker benutten. De middenvelders van Manchester United en Liverpool gebruikten hun loopvermogen om in de gaten te duiken en hun technische bagage om het spel voort te zetten, hoe klein de ruimtes soms ook waren. 

Maar vooral Frenkie de Jong genoot van de ruimtes die ontstonden op het middenveld. De middenvelder van FC Barcelona, die de afgelopen tijd wat minder zijn stempel leek te drukken op de duels van Oranje en Barça, dribbelde zoals vanouds door de as van het veld en bracht daarmee de Italiaanse verdediging in verlegenheid. Na de wedstrijd gaf de middenvelder aan dat er een reden was waarom hij zich vrijer voelde dan de afgelopen interlands: “Je speelt nu met drie centrumverdedigers achter je. Dat geeft je een stuk meer zekerheid, dus kan je ook meer risico in je spel leggen. Als je de bal dan verliest, staan er nog altijd genoeg mensen om een tegenaanval op te vangen. Dat is met twee verdedigers wel anders.” 

Nieuwe keuzes

De defensieve zekerheid die Van Gaal in 2014 en De Boer tegen Italië wilden inbouwen, heeft dus niet alleen een voordeel voor de achterste linie van het Nederlands elftal. Ook de meer offensief ingestelde spelers plukken daar de vruchten van. Ondanks het feit dat Frenkie de Jong vertelde dat hij geen voorkeur heeft voor een dergelijk speelsysteem, speelde hij voor het eerst sinds tijden zijn ‘oude’ spel weer en lukte het Oranje om de Italiaanse 1-4-4-3 vast te zetten. 

Dat er, ondanks het grote contrast met de afgelopen twee interlands, toch nog teleurstelling heerste binnen de spelersgroep en bij de bondcoach, tekent de honger naar succes van deze Oranje-generatie. Het is dan ook aan De Boer om een nieuwe keuze te gaan maken voor de aankomende wedstrijden tegen Spanje (vriendschappelijk), Bosnië Herzegovina en Polen. 

Kiest De Boer opnieuw voor het systeem dat Van Gaal bij het Nederlands elftal introduceerde of keert hij terug naar de ‘oude’ manier van spelen? Het zou in ieder geval in allebei de gevallen de ‘lijn Koeman’ zijn, aangezien Van Gaal met Van Persie een wedstrijd van Koeman bekeek toen hij zijn voorstel deed om het spelsysteem van het Nederlands elftal destijds om te gooien voor het WK 2014. En gezien de spelvreugde en de energie die Oranje in de wedstrijd legde tegen Italië en de honger naar succes van deze generatie, lijkt voor het huidige Nederlands elftal maar één ding heilig: resultaat.