Jahanbakhsh maakt ‘Feyenoord-slang’ overbodig

Alizera Jahanbakhsh staat op het punt om bij Feyenoord terug te keren in de Eredivisie. De voormalig vleugelflitser van AZ en NEC Nijmegen mag na drie jaar Brighton & Hove Albion vertrekken uit Engeland en moet bij Feyenoord de opvolger van Steven Berghuis worden. Op het moment dat Jahanbakhsh zijn niveau in zijn laatste seizoen bij AZ benadert, zal niemand in Rotterdam een woord reppen over de ‘Feyenoord-slang’ die naar Ajax ging. 

Door Bram Steenbeek

Alizera Jahanbakhsh was voor de interesse van Feyenoord bijna uit de algemene Nederlandse voetbalkennis gevallen. De Iraanse vleugelspeler werd door NEC Nijmegen van Damash Gilan (Iran) naar Nederland gehaald en daarmee legde de linkspoot op vanaf de rechterflank de basis voor een loopbaan in Europa. Het duurde niet lang voordat de rechtsbuiten zijn stempel op de Nijmeegse ploeg drukte en zijn naam vestigde in het Nederlandse voetbal. Dat de Iraniër op zijn 27e terugkeert in de competitie waar het allemaal voor hem begon, lag misschien niet in de planning van de Jahanbakhsh die AZ drie jaar geleden inruilde voor Brighton & Hove Albion. Het is niet alleen voor de rechtsbuiten, maar zeker ook voor Feyenoord een deal om je vingers bij af te likken. 

Alizera Jahanbakhsh en Feyenoord

Jahanbakhsh kwam bij Feyenoord in beeld nadat de transfer van Steven Berghuis naar Ajax steeds realistischer werd. De afgelopen seizoenen kreeg Marc Overmars veel complimenten over zijn onderhandelingstechnieken, maar ook Feyenoord-technisch directeur Frank Arnesen laat zien dat hij van wanten weet. Niet alleen zorgde de Deense beleidsbepaler ervoor dat er méér dan vier miljoen euro binnenkwam met de transfer van Berghuis (Ajax betaalt naar verluidt 5,5 miljoen euro én een doorverkooppercentage aan Feyenoord). Het lukte TD daarnaast om voor eenzelfde bedrag een vervanger uit de Premier League te strikken. 

Daarmee komt er na drie seizoenen een einde aan het Engelse avontuur van Jahanbakhsh. De Iraniër werd na drie sterke seizoenen in het shirt van AZ, dat hem voor ongeveer twee miljoen overnam van NEC Nijmegen, voor bijna twintig miljoen euro overgenomen door de Engelse middenmoter. De rechtsbuiten kon dat prijskaartje echter nooit waarmaken. In drie jaar tijd kwam Jahanbakhsh tot 61 wedstrijden in het shirt van de Premier League-ploeg, waarin hij vier keer wist te scoren en één assist gaf. Dat staat in schril contrast met zijn cijfers bij AZ, waar de Iraniër in 111 wedstrijden goed was voor 37 doelpunten en 31 assists. 

De vergelijking tussen de situaties van Jahanbakhsh bij Brighton met omstandigheden van Berghuis bij Watford is al vaak gemaakt. Een voormalig AZ speler die niet lekker gaat in de Premier League en daarna Feyenoord als reddingsboei voor zijn carrière aangrijpt, is een situatie die inderdaad bekend voorkomt, maar daar houdt de vergelijking tussen Berghuis en Jahanbakhsh voor een groot deel op. Hoewel je snel geneigd bent om twee linksbenige rechtsbuitens over één kam te scheren, zorgen een aantal details ervoor dat het verschil in functie voor het elftal wel degelijk verschilt als je Jahanbakhsh naast elkaar legt. 

Jahanbakhsh vs. Berghuis

Het is hoe dan een verleidelijk om te stellen dat Feyenoord een vergelijkbare vervanger heeft aangetrokken in de persoon van Jahanbakhsh. Een linksbenige speler op rechtsbuiten staat in deze voetbaltijden garant voor een speler die vanaf de zijlijn naar binnen trekt voor een schot of een (eind)pass, en daarmee automatisch ruimte creëert voor een opstomende vleugelverdediger die vanaf de achterlijn een voorzet kan geven. Deze ‘standaardprocedure’ wordt door Berghuis en Jahanbakhsh echter op een heel andere manier ingevuld, waardoor dit ook zijn effect zal hebben op het spel dat Feyenoord met de Iraanse buitenspeler kan gaan spelen

Als je de statistieken van Berghuis afgelopen jaar vergelijkt met het laatste seizoen van Jahanbakhsh in de Eredivisie, word je eigenlijk voor de gek gehouden. Jahanbakhsh maakte in zijn laatste seizoen voor AZ 21 doelpunten in de Eredivisie en gaf hij daarnaast ook nog 12 assists. Daarmee scoorde Jahanbakhsh gemiddeld per negentig minuten (0,7) evenveel als Berghuis afgelopen seizoen voor Feyenoord deed en is ook het gemiddeld aantal assists per negentig minuten (0,4 Jahanbakhsh, 0,5 Berghuis) nagenoeg hetzelfde. Sterker nog: Jahanbakhsh schoot in zijn laatste seizoen voor AZ gemiddeld vaker op doel (3,7 schoten/negentig minuten) dan Berghuis (3,2) het afgelopen seizoen bij Feyenoord. Qua schoten waar doelpunten uitkomen (Berghuis 18,4%, Jahanbahksh 18%) valt dat verschil mee, waardoor je kunt concluderen dat Berghuis en Jahanbakhsh in aanvallend opzicht vaak in dezelfde posities komen om uit te halen en dat dus niet alleen even zo vaak doen, maar daar ook ongeveer even succesvol in zijn. 

Berghuis was voor Feyenoord niet alleen belangrijk met doelpunten en assists. In het spelletje van Dick Advocaat was Berghuis dé go-to-man als het ging om creativiteit. Als je gaat kijken naar het creëren van kansen, dan lijkt Berghuis op het eerste oog de beste optie. De buitenspeler was vorig seizoen goed voor gemiddeld 3,1 kans per negentig minuten, terwijl Jahanbakhsh bij AZ gemiddeld 2,6 kansen creëerde in zijn laatste seizoen. Een halve kans per wedstrijd lijkt weinig, maar als je het over een volledige competitie berekent zijn dat toch ruim vijftien kansen die verloren lijken te gaan. Met de nadruk op lijken: Berghuis was zoals gezegd de go-to-man als het ging om creativiteit. Daardoor kwam Berghuis bij Feyenoord vaker voor in het passingsspel (53,8 passes per negentig minuten) dan Jahanbakhsh bij AZ (44,7 passes per negentig minuten). Wanneer je gaat kijken naar het percentage passes dat eindigde in een kans, dan komen de twee heren (wederom) op een nihil verschil uit: Jahanbakhsh zorgde er met 5,8% van al zijn passes voor een kans, Berghuis was vorig seizoen met 5,7% van zijn passes verantwoordelijk voor een mogelijkheid voor een teamgenoot. Wat wel opvalt is dat Berghuis veel vaker de lange bal (crosspass) hanteert dan Jahanbahksh. 

Verlossing van Feyenoord one-men-show

Daar is ook een oorzaak voor aan te wijzen. Er is één aspect van het spel waar Jahanbakhsh een duidelijk voordeel heeft op de vertrokken aanvoerder van Feyenoord: de fysieke kant van het spel. Jahanbakhsh is een stuk sneller dan Berghuis, wat ook het verschil in het aantal geslaagde dribbels per wedstrijd kan verklaren. Met andere woorden: waar Berghuis er vaak voor kiest om de linkerkant te verlaten, zich in het centrum van het veld aan te bieden en vanuit daar het spel te verleggen of een combinatie op te zetten, krijg je met Jahanbakhsh een ander focus. 

De Iraanse aanvaller maakte bij AZ in zijn laatste jaar 3,6 geslaagde dribbels per negentig minuten (62% totale acties). Berghuis maakte over negentig minuten nog niet eens zo veel acties in totaal (3,2 per negentig minuten), waarvan ook nog eens de helft mislukte (1,6 geslaagde acties per wedstrijd). Daardoor krijg je in beginsel al meer dreiging met een individuele actie, in veel opzichten de snelste manier om ruimte te creëren als je tegen een defensief ingestelde tegenstander staat. Koppel je die geslaagde acties aan de sterke elementen van Jahanbakhsh, dan krijg je in vergelijking met Berghuis (op basis van Jahanbakhsh’ laatste seizoen bij AZ) eenzelfde rendement terug plus het feit dat de Iraniër veel makkelijker zijn man voorbij komt. 

Dat heeft ook weer zijn werking op de rest van het team. De creatieve focus van de teams van Slot ligt al meer op het centrale middenveld, die de bal kunnen inleveren bij Jahanbakhsh aan de zijkant van het veld. Hij kan zich dan vrijspelen met een actie of de diepe spits, die onder Slot ook écht diep staat, in stelling brengen of zelf in het gat duiken dat deze spits creëert. Daardoor maakt Feyenoord niet alleen gebruik van de individuele kwaliteiten van de nieuwe aanwinst, het zorgt er daarnaast ook voor dat deze kwaliteiten worden gebruikt om andere spelers beter in stelling te kunnen brengen in plaats van een one-man-show (lees: Berghuis-show) te kunnen bewerkstellingen.