Frenkie de Jong zakt voor cruciale FC Barcelona-rol

Frenkie de Jong blijft een populair onderwerp van gesprek in Spanje én Nederland. De middenvelder van FC Barcelona is niet helemaal zeker van zijn basisplek onder Xavi Hernandez, speelt niet op zijn favoriete positie omdat Sergio Busquets teveel krediet heeft. Dat kan het enige zijn dat Frenkie van ‘zijn’ zes positie houdt? Toch? Het antwoord is duidelijk: De Jong is daar simpelweg nog (lang) niet klaar voor. 

Op het moment dat Frenkie de Jong van Ajax naar FC Barcelona verkaste, wisten we het in Nederland zeker. De dribbelgrage middenvelder zou de wereld gaan veroveren op het Catalaanse middenveld. Dat FC Barcelona dik tachtig miljoen euro overhad voor de middenvelder uit Arkel, zegt eigenlijk genoeg over het basisniveau en de potentie die de beleidsbepalers van de Spaanse grootmacht De Jong toedichten. Daar doen ‘wij’ vrolijk aan mee. Sterker nog: dat doen we in Nederland al veel langer. Zo lang dat we eigenlijk vergeten dat De Jong ook nog een aantal belangrijke verbeterpunten heeft in zijn spel. Dat is de reden dat zelfs Ronald Koeman, bij uitstek de trainer die uitsprak dat De Jong in een defensieve rol in de as moet spelen, terugkwam op zijn eerdere uitspraken en Busquets ‘gewoon’ op zijn vaste stek op het verdedigende middenveld van FC Barcelona plaats kon nemen. 

Frenkie de Jong en FC Barcelona

Dat was een heel andere gewaarwording dan de woorden die Koeman vlak vóór zijn aanstelling bij FC Barcelona uitsprak. Volgens de trainer bestond er geen twijfel over mogelijk dat de beste positie van De Jong als laatste man voor de defensie was. Vanuit die zone kan de Nederlander zijn dribbels maken, zijn passing laten floreren en heeft hij ook voldoende (horizontale) beweegruimte om te kunnen kappen, draaien en daarmee de tegenstander dol te draaien en ruimte te creëren in het drukke centrum. Dat laatste was misschien wel het belangrijkste uit het spel van De Jong; daarmee werden de defensies van de tegenstander eigenlijk al open gespleten voordat de steekpass gegeven werd. 

Het is de reden waarom we zo graag naar Frenkie de Jong in het veld kijken Het is de reden dat teams met De Jong als tegenstander een groot risico lopen dat hun organisatie uit elkaar valt omdat er verdedigende keuzes (instappen, bijvoorbeeld) gemaakt moeten worden, en er dus ruimte ontstaat voor andere FC Barcelona-spelers om daarvan te profiteren. Dat lukt De Jong in zijn eerste jaren in Spanje al een stuk minder frequent dan dat hij bij Ajax deed of bij het Nederlands elftal doet. Desalniettemin kiest bondscoach Louis van Gaal steevast voor De Jong als ‘nummer zes’ in zijn 4-3-3-systeem. Bij zijn club moet De Jong het, nadat Esterno Valverde, Quique Sétien, Ronald Koeman het al eens waren, óók onder Xavi Hernandez doen met een plek op het centrale middenveld van de Catalanen. 

Vanuit die positie kan De Jong met zijn fysieke gesteldheid, snelheid en lengte ervoor zorgen dat er een sterk, diep aanspeelpunt is voor de opbouwers van achteruit.Dat is echter niet de belangrijkste reden dat De Jong vooral door Xavi op een heel andere manier gebruikt wordt dan we gewend zijn bij FC Barcelona. Waar de voorgangers van de oud-middenvelder ervoor kozen om De Jong vanuit zijn ‘natuurlijke’ spel te laten spelen, kiest Xavi voor een andere vorm om De Jong klaar te stomen voor het grote FC Barcelona-werk. 

Xavi

Dat we dit in Nederland vooral vallen over de positie waar De Jong speelt, zorgt er ook voor dat het grotere plaatje achter deze positiewijziging de vergetelheid in duikt. Een speler als De Jong heeft sinds zijn doorbraak bij Ajax eigenlijk alleen maar veren in zijn reet gekregen. De 24-jarige middenvelder dribbelde zich met twee vingers in zijn neus van Jong Ajax naar het eerste elftal, paste zich geruisloos aan en speelde zichzelf op tot Oranje-international en dragende kracht van de Amsterdammers. Dat kon de Nederlandse middenvelder doen op de manier waarop de verdedigende middenvelder het liefste voetbalt: in een vrije rol op het defensieve middenveld, waar hij ballen kan ophalen, met het leer aan de voeten kan dartelen als een jong hert in de wei en vervolgens de juiste keuze te maken als het gaat om het vervolg van de aanval. 

Xavi dwingt De Jong dat spel te evalueren. Niet door hem in zijn favoriete rol te laten spelen, en dus eigenlijk te stimuleren dat De Jong zijn horizontale dribbelacties blijft inzetten en eigenlijk op ‘de automatische piloot’ door gaat met teren op zijn enorme voetbaltalent. Als je iemand kan vragen wat nodig is om een succesvolle FC Barcelona-middenvelder moet hebben, dan is dat Xavi. De trainer van FC Barcelona lijkt zijn kennis en kunde over te willen brengen aan De Jong. Dat de Nederlander dit beter kan leren ‘op acht’ dan ‘op zes’, heeft niets met de bekende kwaliteiten van De Jong te maken. Die oorzaak ligt in zijn belangrijkste minpunt. 

Xavi was bij uitstek een speler die zich aan kon bieden tussen drie tegenstanders, al wist waar zijn teamgenoten stonden voordat de bal zijn richting in gepasst werd en daardoor de bal in één keer en met timmermansprecisie in de voeten of de loop van een (lopende) speler te geven. Dat is een speelstijl die haaks op de natuurlijke voetbalvorm van De Jong staat. In plaats van de vrije ruimtes zoeken, wordt De Jong nu gedwongen om óók in de drukte ervoor te zorgen dat hij de korte combinaties, het liefst in één keer raken, dezelfde klasse laat zien als hij doet bij zijn dribbels. Daardoor wordt De Jong op termijn een nóg onvoorspelbaardere speler: bij een dribbel weet je al niet waar het eindigt voor De Jong. Als je als tegenstander in beginsel al niet weet of hij een dribbel inzet of met een vlugge pass een teamgenoot de ruimte geeft die hij nodig heeft, wordt De Jong nóg moeilijker te verdedigen – en loopt het aanvalsspel van FC Barcelona daardoor ook sneller. 

Sergio Busquets

Het feit dat Frenkie de Jong in dat gedeelte van het spel, op het moment dat hij weinig tijd krijgt om een keuze te maken en de bal moet in één keer naar de goede kleur, nog vaak balverlies lijdt of niet snel genoeg handelt om de offensieve optie aan te spelen, zorgt ervoor dat de vorm van De Jong op dit moment tegenvalt. De Nederlander krijgt op het centrale middenveld veel minder ruimte om zijn dribbelacties in te zetten. Bij FC Barcelona doet hij dat in La Liga en de Champions League veel minder dan bijvoorbeeld in Oranje, waar De Jong wél als laatste middenvelder speelt. 

Dat de Nederlander die rol nog niet kán vertolken bij FC Barcelona, heeft ook met de verschillen tussen Busquets en De Jong te maken. Vanuit Nederlands perspectief zien we eigenlijk alleen maar dat De Jong een veel betere voetballer is dan Busquets, óók wanner de 33-jarige verdedigende middenvelder in zijn ‘toptijd’ zat als voetballer. In die tijd, toen Busquets met Xavi en Andrés Iniesta het middenveld vormde van de Catalanen, had je eigenlijk dezelfde rolverdeling als op het huidige middenveld van de Catalanen. Busquets bewaarde de balans op het middenveld, Xavi sloop tussen de linies en verdeelde het spel en zorgde ervoor dat het spel uiteindelijk bij Iniesta uitkwam, die met een individuele actie of een (steek)pass de aanval voortzette. 

In die gedachtegang is Frenkie de Xavi van de ploeg en kruipt Gavi of Pedri over het algemeen in de rol die Iniesta in het verleden vertolkte. Dat je kan dromen van een middenveld met Frenkie als verdedigende middenvelder en Gavi en Pedri daarvoor, is meer dan logisch. Die rol kán De Jong echter op dit moment nog niet vertolken, in ieder geval niet in de huidige staat van FC Barcelona. Dat komt echter niet omdat De Jong een minder goede voetballer is dan Busquets, maar de aanvoerder van de Spaanse nationale ploeg veel meer zekerheid binnen de ploeg brengt dan De Jong op dit moment.

Nieuwe stap in ontwikkeling

Dat komt eigenlijk het beste naar voren in de verschillen tussen de balverliesmomenten tussen Busqets en De Jong. Frenkie legt van nature véél meer risico in zijn spel als verdedigende middenvelder. Bij Oranje heeft hij het geluk dat er met Stefan de Vrij (Internazionale), Matthijs de Ligt (Juventus) en/of Virgil van Dijk (Liverpool) verdedigers van wereldklasse achter zich heeft. Barcelona heeft op dit moment die luxe niet, waardoor je als verdedigende middenvelder veel meer een slot op de deur bent, iemand die met als zonder bal vooral zakelijk speelt om de ploeg in balans te houden. 

Op dit moment is De Jong simpelweg nog te onstuimig voor zo’n cruciale rol in het spel van FC Barcelona. Om daar te slagen, heeft De Jong andere accenten nodig in zijn ontwikkelplan. Hij moet zich slimmer leren positioneren in plaats van de bal ophalen en zich naar vrije ruimte dribbelen. Hij moet al weten waar de pass heengaat voordat hij de bal krijgt in plaats van de bal aannemen, beginnen met de vicieuze kap-en-draai-cirkel en dan de bal afgeven. Maar bovenal zal Frenkie een manier moeten vinden om de balans te vinden tussen de kwaliteiten die we kennen vanuit de Eredivisie en het Nederlands elftal én de nieuwe handvaten die Xavi hem biedt. 

Feit blijft dat De Jong gemiddeld gezien, zowel in La Liga als de Champions League, twee keer zoveel balverlies lijdt als Busquets – zónder passpercentages. Gezien de positie en de kwaliteit van de verdedigers achter de ‘nummer zes’ van FC Barcelona, is balverlies in die zone van het veld bijna een garantie op een snelle tegenaanval. Aangezien Barcelona zelf al genoeg moeite heeft om tot scoren te komen, zal Xavi voorlopig nog wel voor Busquets als nummer zes kiezen. Net zo lang Frenkie zich als centrale middenvelder goed genoeg ontwikkeld heeft dat hij, hoe druk het ook is, de juiste optie kiest in plaats van hetzelfde trucje te herhalen.

Een overwinning van FC Barcelona tegen Atlético Madrid? De odd is 2.5!