Ajax kan een Veermannetje gebruiken

Ajax en PSV draaiden de rollen uit 2006 in 2022 om. Waar in het verleden de overmacht van de Eindhovenaren werd doorbroken met de bekerwinst van Ajax, lukte dat de manschappen van Schmidt dit seizoen. De Eindhovenaren trokken door een sterke start in de tweede helft aan het langste eind, maar kregen wel een beetje hulp van Erik ten Hag. De Ajax-trainer kreeg opnieuw de kans zich van zijn ingenieuze kant te laten zien, maar liet deze kans liggen. 

Als Ajax en PSV tegenover elkaar staan, is er altijd wat te zien. Goed voetbal is het vrijwel nooit, maar de intensiteit die de ploegen van Erik ten Hag (Ajax) en Roger Schmidt (PSV) op het veld legde, maakten een hele hoop goed. Vooral voor PSV, dat tegen de verwachtingen in voor de tiende keer in de clubhistorie de KNVB Beker omhoog mocht houden. De Eindhovenaren draaiden de wedstrijd binnen een paar minuten na rust volledig om en gaven Ajax daarna geen kans om de persoonlijke fouten te herstellen. Daardoor was PSV de terechte winnaar van de KNVB Beker-finale, die verre van goed maar toch enorm spannend was. Desalniettemin kreeg PSV in de wedstrijd méér hulp dan alleen de foute pass van Lisandro Martínez, waardoor de ploeg uiteindelijk de 2-1 voorsprong tot het einde kon bewaren. 

PSV – Ajax

In het bekertoernooi is voetbal soms anders. Sterker nog: de Nederlandse voetbalwereld stond op z’n kop in de KNVB Beker. Schmidt stuurde voor de verandering eens de te verwachten namen het veld op, terwijl Ten Hag een verrassing in petto had. De trainer van Ajax passeerde Sébastien Haller ter faveure van Brian Brobbey. De coach wilde daarmee meer diepte in het spel van Ajax creëren. In de eerste helft werd dat plannetje uitstekend uitgevoerd. Brobbey bleef tegen de laatste linie van de Eindhovenaren geplakt, terwijl Haller zich vaak laat inzakken tot de middellijn om zich (door de lucht) aanspeelbaar te maken voor een lange bal. Dat je Brobbey beter over de grond aan kan spelen, was een voordeel voor Ajax in de eerste helft. Sterker nog: zonder die positionering had Gravenberch waarschijnlijk niet eens de ruimte gekregen om voor zijn openingstreffer aan kunnen leggen. 

De negentienjarige middenvelder, die hoogst waarschijnlijk zijn laatste finale in een Ajax-shirt speelde, speelde in een andere samenstelling op het middenveld dan dat hij gewend is. Door de blessure van Antony verschoof Steven Berghuis naar de rechterflank en kwam er weer een plek voor Davy Klaassen in de basis van Ajax. Nu zijn de verschillen tussen deze spelers wel duidelijk, maar na de KNVB Beker-finale kunnen we helemaal duidelijk zijn. Berghuis op rechtsbuiten is géén Antony, en Klaassen als tien is verre van Berghuis. Doordat de samenstelling op het middenveld veranderde, en daarmee andere specifieke kwaliteiten op het veld kwamen te staan, lukte het Ajax niet om de combinaties zoals voorheen op de mat te leggen. 

Cody Gakpo gaf het al aan tijdens het interview na de wedstrijd. Ajax was niet zo dominant als normaal. Dat ligt aan de fase van het seizoen, met name de geruchten rondom spelers zoals Gravenberch en de nabije overstap van Ten Hag naar United, maar daarmee doe je niet alleen de prestatie van PSV tekort. Want het grote Ajax, met al zijn sterspelers, zakt als een pudding in elkaar op het moment dat er één of twee schakels veranderen. Alleen heeft dat niets met communicatie, kwaliteitsverschil of instelling te maken. Dat is, meer dan ooit tevoren, Amsterdamse arrogantie. Arrogantie waar Ajax tegen PSV, en eerder ook tegen Benfica en Getafe, de hoogste prijs voor blijft betalen. 

Verzadigdheid Ajax

Ajax speelt al weken de verzadiging van een grofvolkoren brood. Het beste voetbalmedicijn daarop? Joey Veerman. Die hadden ze in Amsterdam goed kunnen gebruiken. Niet alleen in de wedstrijd tegen PSV, maar eigenlijk in de afgelopen weken. De middenvelder maakte deze winter zijn veelbesproken transfer van sc Heerenveen naar het Philips Stadion. PSV troefde Feyenoord af in de strijd om de handtekening van de middenvelder. Vanuit Amsterdam bleef het angstvallig stil. Ajax zou geïnteresseerd zijn geweest in de middenvelder, maar toen AZ afgelopen zomer en Feyenoord deze winter belangstelling toonden en een bod op Veerman deden, kwam er geen aanbod vanuit Amsterdam om het contract van Veerman af te kopen. Als je Veerman op de rechtsbuiten ziet voetballen, dan is dat ergens zonde. Helemaal omdat Veerman niet alleen op technisch vlak het (Ajax-)verschil maakt sinds zijn transfer én de bekerfinale. 

In tegenstelling tot PSV onder Schmidt is het centrale middenveld van Ajax de belangrijkste factor in de ploeg. In die zone wordt de balans in het elftal bewaard (Edson Álvarez), heb je met Gravenberch een speler die met een individuele actie het verschil kan maken en loopt er met Berghuis een speler rond die van niets iets kan maken. Als je op één manier wil voetballen, moet je er als club ook voor zorgen dat je een speler één op één kunt wisselen voor een speler met een vergelijkbaar spelersprofiel – andere specifieke kwaliteiten zorgen er immers voor dat het spelbeeld veranderd of in het geval van Ajax: vertraagt. 

Als aanvallende middenvelder moet je bij Ajax over een hoge handelingssnelheid beschikken en die telkens de juiste keuze moet maken tussen de een korte- of directe passtijl. Aspecten die Berghuis in zijn spel heeft zitten, de zomeraanwinst speelt in de geest van Hakim Ziyech, maar vervanger Klaassen tikt niet al die boxen af. Belangrijker nog: Klaassen is meer een verbinder in zijn passing dan iemand die de verdediging van een tegenstander openbreekt. Voor Álvarez geldt dat nóg meer en het moment dat Gravenberch een bal in een keer doorspeelt in plaats van aanneemt, draait en een actie maakt, komt waarschijnlijk pas in het shirt van FC Bayern München. Daar hadden de passes van Veerman, helemaal met Berghuis op de flanken, zeker niet misstaan. Zonder die passes én zonder de individuele actie van Antony blijkt het ook voor Ajax moeilijk om doelrijpe kansen te creëren. 

Joey Veerman

Dat is alleen niet het belangrijkste argument waarom Ajax een Veermannetje kan gebruiken. Dat is vooral de instelling waarmee de Volendammer op het veld en de trainingen staat. Veerman wil passjes geven en dat ging niet vanuit zijn ‘originele’ positie bij PSV. Als (verdedigende) middenvelder krijg je op het Eindhovense middenveld vaak niet de tijd om aan te leggen voor een dergelijke pass of staan de aanvallende pionnen niet op de optimale plek om de bal in de ruimte achter de defensie te leggen – voor zover die er al is bij PSV. 

Daardoor kwam de spelmaker Veerman eigenlijk niet tot zijn recht op het verdedigende middenveld van Schmidt. De Duitser maakte daarin ook andere keuzes. Er zijn immers weinig trainers die een aankoop van zes miljoen euro met droge ogen op de bank zetten en daar een al afgeschreven miljoenenaankoop (Erick Gutierrez) voor in de plaats blijft zetten. Dat moet ook voor Veerman een tikje zijn geweest, maar zeker geen knock-out-punch. In tegendeel: de Volendammer geeft het Nederlandse voetbal een lesje (mentale) wendbaarheid. 

Natuurlijk is het een gek gezicht om een type speler als Veerman op de positie van rechts- en linksbuiten te zien. Aan de andere kant zijn dat wel de zones waar het PSV onder Schmidt de creativiteit én de ruimte voor een individuele actie vandaan haalt. Aangezien het veel minder ruimte (en tijd) kost om een pass te geven vanuit die positie, en je dan nog steeds de defensie aan flarden kan steken, zorgt Veerman bij PSV voor tempoversnellingen vanuit de belangrijke posities en kwam PSV, mede door de sterke connectie tussen Veerman en Mario Götze, gemakkelijker aan aanvallen toe wanneer Veerman erin staat. 

Veermannetje gezocht?

Het meest pijnlijke van dit verhaal is dat Ajax wel degelijk een ‘Veermannetje’ kon inbrengen tegen PSV. Dat is misschien het enige mankement van Ten Hag: de Ajax-trainer heeft misschien iets teveel vertrouwen in de ‘vaste krachten’ van de Amsterdammers – en ja, daar vallen ook zijn tactische keuzes onder. Zoveel dat hij te weinig vertrouwen geeft aan grote talenten die vanuit de jeugdopleiding doorstromen. Natuurlijk zijn er altijd twijfels of een jonge speler de druk aankan, helemaal bij een grote wedstrijd zoals de finale van de KNVB Beker, alleen is dat wel opmerkelijk. 

Ajax is een club die handelt vanuit het principe ‘goed genoeg is jong genoeg’ en de invalbeurten en het spel bij Jong Ajax geven de indruk dat Kenneth Taylor in ieder geval goed genoeg is voor een serieuze kans in het eerste elftal van de Amsterdammers. Dat Ten Hag wel de mogelijkheid had om de tweebenige verdedigende middenvelder, die net als Veerman het liefst vanuit de tweede lijn de passes verstuurt, binnen de lijnen te brengen. Die kans miste de Ajax-trainer echter door voor Mohamed Kudus, een speler die meer vanuit zijn individuele actie speelt dan een pass geeft, te kiezen. 

Dat terwijl het heel de wedstrijd duidelijk was dat PSV zich goed wist te wapenen tegen de individuele kwaliteit van de Amsterdammers. En dat is, opnieuw, geen gek proces: Ajax speelde volgens dezelfde principes als met hun sterkste elf, terwijl het andere spelersprofielen op de posities had staan. Dat je dan het gevreesde Ajax-spel niet krijgt, is van te voren uit te tekenen: Klaassen is immers geen Berghuis als aanvallende middenvelder en Berghuis is verre van Antony als rechtsbuiten van Ajax – de verschillen in explosiviteit niet eens meegerekend. Daardoor had Ajax een Veermannetje nodig, maar niet eens om zijn passes. Meer omdat Veermans talent boekdelen spreekt, maar zijn mentaliteit ervoor zorgt dat hij óók in vreemde situaties kan uitblinken alsof hij op zijn natuurlijke positie speelt. Aan de andere kant kun je je afvragen of dat überhaupt wel bij Ajax past: de bekerfinale bewijst ook dat niet lullen maar poetsen nooit iets Amsterdams is geweest. 

Wint PSV de Eredivisie ook nog? Pak 11x je inzet!