Pijnlijkste Ajax-vertrek moet nog komen

Ajax staat voor een metamorfose aankomende zomer. Trainer Erik ten Hag kondigde gisteren zijn transfer naar Manchester United aan, basisspelers Ryan Gravenberch en Noussair Mazraoui zijn zo goed als zeker vertrokken en ook aan andere spelers wordt getrokken. Alleen het vertrek van Sébastien Haller lijkt met gejuich begroet te worden in Amsterdam, al is het vertrek van de Ivoriaans international de pijnlijkste Ajax-klap dat het kan krijgen. 

Meer dan dertig doelpunten door één speler in het shirt van Ajax. Je moet terug naar de tijd van Klaas-Jan Huntelaar en Luis Suárez om de statistieken van Sébastien Haller überhaupt te kunnen vergelijken. Desalniettemin staat Haller in aanzien nog steeds niet op de eenzame hoogte die de spits inneemt op de topscorerslijst van de Amsterdammers. Dusan Tadic is met vijftien doelpunten in alle competities een goede tweede, maar heeft daarmee nog niet eens de helft van de 33 doelpunten die de Ivoriaans international dit seizoen tegen het net ramde. Desalniettemin lijkt er niemand rouwig te zijn op het moment dat AC Milan, of het eerder geïnteresseerde FC Barcelona of Borussia Dortmund, aankomende zomer tientallen miljoenen neertelt om Haller over te nemen. 

Sébastien Haller

Geen Ajax-spits. Te traag. Draaicirkel van een volgepakte vrachtwagen. Te weinig handelingssnelheid. Niet goed genoeg in het meevoetballen. Maar ook: drieëndertig doelpunten en tien assists in 38 wedstrijden. De tijden dat een spits van Ajax méér dan één beslissende actie per wedstrijd in zijn gemiddelde had zitten, moest zelfs het idee voor Cruijffs Fluwelen Revulotie nog geboren worden. Dat Ajax nu eindelijk een spits heeft die het doelpuntengemiddelde van de Amsterdammers omhoog krikt, zorgt er dus nog niet voor dat er géén constante stroom van kritiek op de puntspeler is. Delen van die kritiek is hoe dan ook terecht, elke speler heeft zijn verbeterpunten, alleen ontbreekt er in veel gevallen het juiste perspectief om de prestaties van Haller in te plaatsen. 

Het eerste, en misschien wel belangrijkste, aspect is het verwachtingspatroon van de Ajax-buitenwacht. Als je een Kylian Mbappé verwacht en je krijgt een Sébastien Haller, dan kun je inderdaad kritiek leveren op dat soms trage, lange lichaam van de Ivoriaans international, of erop wijzen dat Haller op basis van topsnelheid toch echt wat te kort komt om een solo van veertig meter met een doelpunt te belonen. En daarbij: stel dát Haller die kwaliteiten in zijn spel had zitten, was hij eerder voor honderd miljoen euro naar Manchester City vertrokken in plaats van voor nog geen kwart van dat bedrag naar Ajax te vertrekken. 

Het perspectief vóór de komst van Haller, een formatie met afwisselend Dusan Tadic, Zakaria Labyad, Quincy Promes in de punt van de aanval, was al helemaal niet om naar huis te schrijven. Van Danilo Pereira werd misschien gehoopt dat de Brazliaanse aanvaller zijn goede vorm bij FC Twente door kon trekken, maar aanspraak een serieuze kans als invaller, laat staan een basisplaats, kreeg de spits niet van Ten Hag. Dat daardoor Brian Brobbey weer in beeld kwam, en uiteindelijk zijn terugkeer op huurbasis afrondde, zorgde voor nieuwe hoop bij de Ajax-fans. Eindelijk een spits die kan rennen en die een bal kan controleren zonder dat ‘ie van zijn voet afspringt en sneller kan draaien en keren dan zijn directe tegenstander. Maar doelpunten? Nee. Die maak je daar niet mee. 

Brian Brobbey

De hype rondom de terugkeer van Brian Brobbey was even aandoenlijk als pijnlijk. De negentienjarige spits maakte transfervrij de overstap van Ajax naar RB Leipzig, kon geen speelminuten afdwingen bij de Bundesliga-topper en keerde in de winterstop met hangende pootjes terug naar de Johan Cruijff ArenA. Die terugkeer werd gevierd alsof Ajax Klaas-Jan Huntelaar in zijn prime time voor de Amsterdammers had getekend. In feite huurde Ajax een jeugdspeler die zijn enorme status nog moet waarmaken op het hoogste niveau en daar bij een Europese subtopper, misschien wel middenmoter, niet aan te pas kwam. Een snelle rekensom is dan al gauw gemaakt: als je André Silva, een Portugees international met een bewezen track-record in de Bundesliga, niet uit de basis kan spelen, waarom zou je dat bij Haller dan wel kunnen? 

Dat antwoord volgde in de KNVB Beker-finale. Ten Hag koos voor de jonge Leipzig-huurling in de punt van de aanval. De Ajax-trainer wilde meer diepte in het spel. Dat was met Brobbey gemakkelijker dan met Haller, dat is één ding wat zeker is. Alleen de keren dat je als Ajax-spits de bal hebt, helemaal wanneer je zoals Brobbey tegen de achterste linie aangeplakt staat en dus tussen twee linies ‘vast’ zit, worden dan tot het minimum beperkt door de opstelling/instelling van de tegenstander. Met andere woorden: de ruimte die je nodig hebt om diepte in je spel te kúnnen krijgen, wordt al tot het minimale beperkt door de tegenstander. Daardoor speel je met een diepe spits, maar kan je die niet aanspelen omdat deze altijd voor én achter zich een directe tegenstander heeft. 

Met Brobbey in de punt ben je dus eigenlijk veel sterker in het omschakelen dan het domineren. Neem de wedstrijd tegen FC Utrecht, waar Brobbey twee keer scoorde voordat hij geblesseerd uitviel. Wanneer Tadic de bal vanaf links in de loop van Brobbey kan geven, is het vaak kassa bij de negentienjarige spits. Maar als je gaat kijken hoe vaak Ajax in een dergelijke situatie komt, valt dat vies tegen. Deze ruimte ontstaat over het algemeen alleen op het moment dat Ajax de bal (snel) veroverd en toeslaat in de omschakeling en dat is gezien het klassenverschil tussen Ajax en de rest van de competitie, óók tegen PSV, eerder een uitzondering dan een regel en staat Brobbey vaak tussen twee of meer verdedigers op het moment dat er een voorzet komt of dat hij wordt aangespeeld over de grond. 

Gemiste kans(en)

Maar oké: die dertig doelpunten die Haller dit seizoen al maakte, hadden er zonder moeite ook veertig kunnen zijn. Haller blijkt dit seizoen een ware doepuntenmachine, maar blinkt ook vaak in het missen van opgelegde kansen. Daardoor lijkt het alsof de spits van Ajax meer kansen verprutst dan dat hij erin schiet – iets waar het aanvallende karakter van Ajax ook een grote invloed op heeft. Als je de statistieken van Haller vergelijkt met die van PSV-spits Eran Zahavi en Feyenoord-aanvaller Cyriel Dessers, blijken de gemiste kansen van Haller eigenlijk wel mee te vallen. 

Sterker nog: van het trio produceert Haller per negentig minuten de minste schoten en scoort hij nog steeds het meest. De Ivoriaans international is in de Eredivisie goed voor 3,7 schoten per wedstrijd en maakt tot nu toe 0,8 doelpunten per negentig minuten Eredivisie-voetbal. Met andere woorden: in 22% van de gevallen staat Haller in de juiste positie om de bal in het doel te werken. Dessers (4,5 schoten) en Zahavi (4 schoten) hebben dus meer schoten nodig voor minder doelpunten. Daardoor staan Zahavi (15%) en Dessers (16%) veel minder vaak op de goede plaats om de goal te maken. Dat kan aan de keuzes van de spits zelf liggen, maar ook aan de kwaliteit van de medespelers. Voor beide geldt echter wel: als doelpuntenmaker is Haller in de Eredivisie een klasse apart. 

En niet alleen in onze vaderlandse voetbaltrots. In de Champions League was de spits met gemiddeld 3,2 schoten per wedstrijd goed voor 1,5 doelpunt per negentig minuten. Met andere woorden: in 47% stond Haller op de goede plek om te scoren. Natuurlijk heb je door de vierklapper tegen Sporting Lissabon in de openingswedstrijd, bijna de helft van zijn CL-productie, een vertekend beeld en kun je hier geen harde conclusies aan verbinden. Haller blijft daarmee internationale topspitsen als Robert Lewandowski (41%), Karim Benzema (29%) en Kylian Mbappé (22%) voor. Want het is pijnlijk maar waar: óók buiten de Johan Cruijff ArenA missen spitsen meer kansen dan dat ze maken. 

Pijnlijkste Ajax-vertrek 

Is er dan helemaal geen grond voor kritiek op het spel van Haller? Dat wel, alleen heeft dat meer met het meevoetballen te maken dan met de rest van zijn spel. Dat Haller niet een speler is van wie je technische hoogstandjes hoeft te verwachten, is wel duidelijk. Alleen de eerste aanname en de keuze die de Ivoriaans international daarna maakt, zijn nog wel vatbaar voor verbetering. In de Eredivisie levert Haller gemiddeld 2,6 keer per negentig minuten de bal in door een slechte aanname. Speel je met een technisch sterkere spits zoals Zahavi, gaat dat soort balverlies bijna door de helft (1,7 keer per negentig minuten), maar lever je dus wel een hoop doelrijpe positioneringen mis. Het ideale scenario is dat de Ajax-spits allebei die aanvalsaspecten beheerst. Maar nog steeds: dan speelt zo’n speler niet in Amsterdam, of hoogstens voor één of twee seizoenen. 

Dat dit ook voor Haller kan gelden én dat de Franse spits nog altijd ondergewaardeerd wordt in de Amsterdamse aanval, is misschien wel het meest scheve contrast dat er op dit moment binnen Ajax leeft. Voor het eerst sinds jaren staat er weer een notoire doelpuntenmaker in de punt van de aanval en een groot deel van de Ajax-aanhang zal juichen op het moment dat Ajax meer dan dertig miljoen euro vangt voor de Ivoriaans international, de polonaise lopen als Brobbey definitief wordt teruggehaald én de Ajax-fans die zich het eerste laten horen op het moment dat Brobbey tóch geen Haller blijkt te zijn en Ajax een grote, sterke spits nodig heeft die de kansen afmaakt in plaats diepte aan het spel toevoegt.

TIP: Een doelpunt van Haller tegen NEC is 1.72x je inzet waard bij Circus! Vergeet ook je €250 welkomstbonus niet!