Is Antony zo goed of Berghuis zo slecht?

Ajax gaat op een controversiële manier richting de titel de afgelopen weken. De mannen van Erik ten Hag behielden de comfortabele voorsprong op PSV, maar van een leien dakje gaat het allerminst. Het wegvallen van Antony is duidelijk voelbaar in de aanval. Zonder de Braziliaanse dribbelmachine aan de rechterflank levert Ajax de dreiging in waar de tactiek op gebouwd is. Daardoor probeert Ajax de afgelopen weken het Ziyech-spelletje in het Antony-jasje te drukken –dat dit niet helemaal lekker gaat, zag je de afgelopen weken. Ten Hag bracht dus een nieuwe speelstijl als vervanger van Antony. Dat werkte, ook zonder Berghuis. Is de Oranje-international nou zo’n slechte rechtsbuiten of is Antony nou enorm goed? 

Er was bijna opluchting af te lezen van de gezichten van de Ajax-spelers na de wedstrijd tegen PEC Zwolle. De laagvlieger in de Eredivisie is onder Dick Schreuder bezig aan een sterke opmars in de Eredivisie, maar hadden geen antwoord op de nieuwe tactische formatie die Ten Hag verzon om de absentie van Antony op te vangen. 

Ajax

Na een aantal weken van vasthouden aan zijn vaste formatiekeuze, met Berghuis als belangrijkste vervanger voor Antony, loste Ten Hag de uitblijvende dreiging van Antony op door Dusan Tadic in een vrije rol naast spits Sébastien Haller te zetten. Daardoor ontstond er al meer ruimte – door een 4-4-2-formatie is er van nature meer ruimte tussen de posities, waardoor je als speler al meer ruimte hebt. De afgelopen weken werd echter wel iets duidelijk: Ajax kan zoveel individiuele kwaliteit herbergen in de selectie, op het moment dat Ten Hag de mannetjes niet op de juiste plek zet, loopt óók het hogeschoolvoetbal van de Amsterdammers over in het gemiddelde tempo van een breimiddag in het bejaardenhuis. 

Om dat tempo vóór de blessure van Antony te bepalen, speelde de wisselwerking tussen Steven Berghuis en de Braziliaanse rechtsbuiten een belangrijke rol. De twee spelers hebben een totaal ander -profiel. Daar profiteren de twee spelers, en vooral Ajax als elftal, al heel het seizoen van. Antony is met zijn snelheid en explosiviteit van grote waarde in de één tegen één duels. Vanuit stilstand kan de Braziliaan zijn tegenstander voorbij snellen, maar deze impact is nóg groter wanneer hij in het samenspel de bal snel en direct in zijn bezit krijgt – hoe sneller de bal daar is, hoe meer ruimte Antony over het algemeen heeft.
Sinds Berghuis op tien speelt, is de aanvoer vanuit die positie veel directer/sneller dan wanneer Davy Klaassen, Zakaria Labyad of Mohamed Kudus op die positie speelden. Daardoor had Ajax in de as een speler met een goed gevoel voor de vrije ruimte én het vermogen om met directe passing ervoor te zorgen dat de bal zo snel mogelijk bij de grootste dreiging in de aanval kwam (Antony). Dáár begon vaak de aanval pas, op het moment dat Antony de bal kreeg. 

Antony

De Braziliaanse aanvaller bezit over de felbegeerde ‘aanvallerstriangel’: de Braziliaan kan vanuit een individuele actie iets creëren, maar heeft ook het overzicht en inzicht om met zijn (korte) passing van meerwaarde te zijn én hij weet ook het net gemakkelijk te vinden op het moment dat hij die kans krijgt. Daardoor veranderde het aanvalsspel in de basis vrij weinig. De bal wordt ingeleverd aan de rechterflank en daar staat Hakim Ziyech al twee seizoenen niet meer. De magie van Ajax komt nog altijd van de rechterflank, alleen niet meer op de aanspelen en cross-pass-manier waarmee Ziyech de Amsterdammers naar een nieuwe hoogte dirigeerde. 

Dat is echter wel het spelletje wat gespeeld moet worden op als Berghuis de plek van Antony over moet nemen – en daar loopt de Ajax-aanvalsmachine stuk. Wat Berghuis bij Feyenoord al liet zien, en ook vanaf de rechterkant bij Ajax deed, was ervoor zorgen dat hij zo weinig mogelijk in een één tegen één situatie komt, van de flank naar binnen trekt en zich daar in de ruimte aanbiedt om het spel, praktisch vanuit de zone waarin Berghuis bij Ajax start als aanvallende middenvelder, het spel verdeelt. Bij Antony is dat anders: de Braziliaan wordt bij voorkeur in de diepte of in zijn voeten aangespeeld, juist omdat hij die één tegen één situatie wil. Als hij zijn man voorbij is, dwingt dat de tegenstander ook tot het maken van een keuze: meestal is het de verdedigende middenvelder die instapt, waardoor Berghuis vrij komt te staan en de ruimte heeft om met zijn directe passing en steekpasses gevaar te stichten of een assist te geven. 

Niet alleen de ‘Antony’-schakel is in dezen veranderd, ook de Berghuis-schakel is een Davy Klaassen geworden. Nu is Klaassen in de vijandige zestien een fenomeen, stapt hij slim in en uit om zich aanspeelbaar te maken, maar is het nooit de speler geweest van de fenomenale steekpass of die met zijn lichte voeten en korte keer-en-draai-acties (Berghuis, red.) de bal alsnog door het drukke centrum krijgt. Daardoor valt niet alleen de explosiviteit van Antony weg, maar óók de directe passing vanuit het centrum, waardoor Ajax in al twee tempo’s lager aanvalt dan normaal gesproken. En normaal gesproken heeft Ajax het ook al niet makkelijk tegen laagvliegers die hun doel met hand en tand verdedigen. 

Antony vs. Berghuis

Die verschillen in spelersprofiel, en dus ook in speelstijl, zijn ook te zien in de prestatiestatistieken van de twee spelers. Zoals je kunt verwachten heeft Antony (veel) meer dribbels dan Berghuis dit seizoen, iets wat ook door de verschillende posities komt. In de Champions League was de Braziliaan goed voor 4,2 dribbels per negentig minuten (38% succesvol), in de Eredivisie 3,9 (56% succesvol). Zet je daar de cijfers van Berghuis tegenover, komt verschil meteen naar voren. De aanvallende middenvelder zet in de Eredivisie 1,7 dribbels per negentig minuten in (53% succesvol), in de Champions League slechts 0,3 (0% succesvol). Ter vergelijking: als buitenspeler tijdens de WK-kwalificatie van Oranje was Berghuis goed voor 3,7 dribbels per negentig minuten (53% succesvol). 

Ook zónder explosiviteit laat Berghuis dus wel zien dat in de Eredivisie vergelijkbare percentages met Antony kan overleggen. De vraag is dan wel: waarom komt het er dan bij Ajax niet uit? Dat ligt vooral aan de kwaliteiten waar Berghuis al zijn hele carrière op teert. Want als ‘langzamere’ buitenspeler moet je uit een ander vaatje tappen om aan de top te komen dan een pijlsnelle, technische vleugelspeler zoals Antony. Dat zorgt er echter ook voor dat Berghuis óók beter is dan Antony. 

Waar Berghuis ten opzichte van Antony op uitblinkt, is het maken van keuzes in het veld. Daardoor zijn de dribbels van Berghuis qua aantal minder, maar qua percentage gelijk. Met andere woorden: Berghuis maakt efficiëntere keuzes tussen zelf een individuele actie inzetten, en mogelijk jezelf vastlopen of op een andere manier balverlies lijden, of een teamgenoot aan te spelen. 

Berghuis vs. Antony 

In de passing, en vooral belangrijke passes (kans gecreëerd/assist gegeven), is juist Berghuis de klasse apart in de Eredivisie (53 passes per negentig minuten, 6% belangrijk) en de Champions League (37 passes per negentig minuten, 6,7% belangrijk). Antony doet het op dat gebied in de vaderlandse competitie (53 passes per negentig minuten, 3,9% belangrijk) en het Miljardenbal (49 passes per wedstrijd, 4,3% belangrijk) minder.
Een mislukte actie van de buitenspeler is ook een gemiste kans om een teamgenoot aan te spelen en zonder bal door te lopen – waardoor je over het algemeen gemakkelijker langs je tegenstander komt. 

Daar is Berghuis inderdaad veel beter in dan Antony, daarom staat de Oranje-international ook in de as van het veld. Als je Berghuis dan, zonder andere details van het team daarop te laten aansluiten, als rechtsbuiten posteert, ga je automatisch (veel) meer op zeker spelen, simpelweg omdat Berghuis van nature al andere keuzes maakt dan Antony. Als je dan als trainer daar weinig of geen rekening mee houdt in de rest van de keuzes, kom je in de situatie terecht waar Ajax vóór PEC-thuis in verkeerde: het team van Ajax stond nog ingesteld op inspelen op ruimte die ontstaat na een geslaagde actie van Antony, terwijl er een type Ziyech (Berghuis, red.) op de flanken stond en de ploeg dus eigenlijk vanaf de blessure van Antony op die aanvallende hoeksteen gebouwd had moeten worden. 

Helemaal als je nagaat dat Berghuis ongeveer de helft minder doelpogingen nodig heeft om tot scoren te komen dan Antony. De verschillen in doelpunten per negentig minuten (0,3 voor beide in de Eredivisie, Berghuis 0,3 in CL, Antony 0,4) zijn te verwaarlozen. Zowel in de Eredivisie (7% conversie Antony, 12% Berghuis) als de Champions League (10% conversie Antony, Berghuis 13%) kun je beter Berghuis voor het doel hebben dan Antony. 

Om ook zonder de actie van Antony diezelfde ruimtes te vinden die Berghuis (of een andere Ajacied) überhaupt voor het doel te krijgen, had Ten Hag daarom nog maar één optie over: het Ziyech-spel is samen met het Berghuis-voetbal uit zijn Feyenoord tijd een open boek, maar een Ajax dat de vleugels leeg laat voor een vrije tweede spits die daarmee de verdediging tot dezelfde keuzes dwingt als na een weergaloze individuele actie van een flankspeler? Daar kan zelfs Antony niet tegenop dribbelen.

TIP: Pak bij Circus 1.75x je inzet als Ajax van AZ wint!