Memphis Depay zet Van Gaal op scherp

Memphis Depay had tijdens Nederland – Polen een ideetje. De aanvaller van FC Barcelona verzoop tussen de Poolse defensie en áls hij de bal kreeg, ging hij er vaak slordig mee om. Toen het wisselbord van Oranje omhoog ging en met Cody Gakpo en Wout Weghorst twee nieuwe aanvallers in het veld kwamen, deed Memphis iets opmerkelijks. Maar vooral: iets waar Van Gaal (nog) niet aan heeft gedacht – Memphis als aanvallende middenvelder in plaats van spits – en het daarom snel herstelde. 

Memphis Depay heeft al jaren een bijzondere status bij het Nederlands elftal. Sinds het moment dat Louis van Gaal, de bondscoach die Memphis tegen Polen aanvoerder van Oranje maakte, hem meenam naar het WK 2014 is de oud-aanvaller van PSV, Manchester United en Olympique Lyon een vaste waarde in Oranje. Inmiddels is Memphis al jaren de vedette van de ploeg, de man van wie het gevaar en de doelpunten moeten komen en bovenal de speler die Van Gaal op het WK 2014 vaak als één van de eerste liet invallen en tegenwoordig de speler die de bondscoach als eerste op zijn wedstrijdformulier zet. Dat Memphis de aanvoerdersband mocht dragen tegen Polen, zorgde er echter ook voor dat hij zich eerder trainer dan het verlengstuk in het veld daarvan voelde – en daar is niets mis mee. 

Memphis Depay

Als er één speler in de selectie van het Nederlands elftal de ballen heeft om tegen Van Gaal in te gaan, dan is het onze vrolijke vriend uit Moordrecht. De aanvaller gaf zonder blikken of blozen toe dat hij vond dat Van Gaal Wijnaldum mee had moeten nemen op de huidige interlandtrip en liet tegen België (twee doelpunten) en Polen (één assist) ook met zijn voeten zijn invloed gelden. Daarmee krikte de FC Barcelona-aanvaller zijn totale Oranje-productie op naar 41 doelpunten en heeft hij alleen nog Robin van Persie voor zich op de topscorerslijst van het Nederlands elftal. Dat Memphis die ambities heeft, staat niet alleen met potlood geschreven – dat stelde Depay immers al in de vaderlandse pers. Dan lijkt het toch gek dat de aanvoerder van Oranje tegen Polen zelf besloot als aanvallende middenvelder te spelen, terwijl Van Gaal hem in de punt wilde hebben. 

Met het inbrengen van Cody Gakpo, die in de diepte sterker is dan Depay, en Wout Weghorst, een beter aanspeelpunt, was dat niet eens zo’n slechte gedachtegang van Memphis. De bondscoach oordeelde echter anders en maakte de eenmansbeslissing van Depay ongedaan, zo vertelde Van Gaal na afloop bij de NOS. Memphis moest vooral voorin blijven en zo veel mogelijk rondom de zestien aanspeelbaar zijn, zijn acties maken en zo ruimte voor zichzelf of een teamgenoot creëren. Dat de aanvaller van FC Barcelona dat als geen ander kan, bewees hij al bij Lyon. Helemaal in een systeem met twee spitsen waar Memphis niet het eerste aanspeelpunt is, zoals bij de Fransen in het verleden en bij Oranje in het heden, zijn er weinig spelers die de ruimte zo goed bespelen en het voetballende vermogen hebben om een rendement te kunnen overleggen zoals die van Depay bij Oranje. 

Toch nam Memphis de beslissing om, buiten de invloed van de bondscoach om, zichzelf een positie terug te laten zakken en de rest van de aanvalsopstelling zelf in te vullen. Van Gaal bleek echter geen Carlo Ancelotti, die zich meer dan eens laat adviseren door zijn spelers, maar dat is in dit geval eerder zonde dan zaligmakend. Memphis zal dan nooit Minister van Volksgezondheid worden. Afgaande op de afgelopen interlandperiodes is hij wel de absolute Minister van Voetbalzaken. En op basis van zijn beslissing om op tien te gaan lopen, best een goeie. 

Nederlands elftal

Dat de aanvaller van FC Barcelona niet in de wedstrijd zat, was misschien wel het grootste understatement van de avond. Memphis speelde met de intensiteit van een uitlooptraining, handelde in het tempo van een werknemer die naar vakantie snakt en maakte zijn persoonlijke malaise groter door in diep in de blessuretijd de een strafschop op de paal te rammen. De beste beslissing, helemaal in de wedstrijd tegen Polen, was terugzakken naar positie van aanvallende middenvelder. Daar kwamen de specifieke kwaliteiten van Depay beter tot hun recht dan wanneer hij tegen de zestienmeter aangeplakt stond. 

Afgaande op een situatie met Cody Gakpo, Weghorst en Depay als keuzes voor de drie plekken in de voorhoede, is de keuze van Van Gaal eerder opmerkelijk te noemen. Natuurlijk: de Polen gaven weinig ruimte achter de defensie weg en in de kleine ruimte heb je meer aan Memphis dan aan Gakpo: Memphis stond de hele wedstrijd al vast tussen de dichtgemetselde linies van de Polen. De enige positie om de ruimte te creëren die nodig zijn voor een actie, lagen vanuit de positie van Memphis vooral op de flanken. Dat Depay veel in de linkerzone opdook, was goed voor het sentiment, maar daarmee is Memphis wel dik tien meter verder weg van de positie waar je hem eigenlijk wil hebben: op maximaal twintig meter van het doel met zijn neus naar het doel en de bal aan zijn voet. 

Die kans kreeg Depay tegen Polen maar weinig. Als de aanvaller van FC Barcelona al in die situatie kwam, stonden er teveel Polen of te weinig afspeelmogelijkheden in een gevaarlijke positie en kwam het grote minpunt in het spel van Depay om de hoek kijken: de zuiverheid in zijn spel, de concentratie in zijn passing en bewustheid van de volledige omgeving zodat hij de juiste keuze maakt. Dat zijn inderdaad fundamentele kwaliteiten die een nummer tien, zeker in het spelsysteem van Oranje, moet hebben om aan de functievereisten te kunnen voldoen. Memphis heeft door zijn hele carrière laten zien dat hij óók voldoende spelinzicht en handelingssnelheid heeft om ook met zijn passing en assists een belangrijk aandeel te hebben in het spel van Oranje. Zoals dat geldt voor Polen, geldt dat voor eigenlijk alle (extreem) defensief ingestelde tegenstanders: dan moet Memphis sowieso de spitspositie al verlaten om ruimte te creëren om zichzelf met zijn neus naar de goal te kunnen positioneren. 

Louis van Gaal 

Van Gaal is dan geen trainer die tijdens de wedstrijd zijn plannen door één speler om laat zetten. Het is nog altijd wel een trainer die tussen de bedrijven door met zijn spelers praat. Dat de eenmansactie van Memphis een onderwerp van gesprek kan worden, is aannemelijk. Helemaal wanneer de berichtgeving van De Telegraaf op de waarheid berust en Oranje treedt tegen Wales aan met wéér een nieuw aanvalskoppel: Vincent Janssen en Noa Lang. De bondscoach was na de training van Oranje druk in gesprek met de spelers van Monterrey CF en Club Brugge. Dat de derde schakel van de aanval ontbrak, kan erop wijzen dat Memphis opnieuw rust krijgt of dat Bergwijn buiten de eerste elf valt. 

Het is zeker geen zekerheid dat Memphis zijn zin krijgt en hij een keer als schaduwspits mag starten bij het Nederlands elftal, of in de spits staat tegen Wales. Met spelers zoals Janssen en Lang als mede-aanvallers, hoeft dat in principe ook niet. In plaats van een snel en dynamisch aanspeelpunt (Bergwijn) heb je een sterk aanspeelpunt (Janssen) die een bal vast kan houden terwijl hij in positie blijft staan. Dat biedt de lopers op het middenveld en in de aanval (Noa Lang, Memphis Depay en bijvoorbeeld Klaassen) om aan te sluiten, eroverheen te gaan en de defensie van de tegenstander te penetreren en heb je met Frenkie de Jong een ‘zes’ die met één pass gevaar kan stichten op de manier waarop normaliter de centrale verdediger die crosspass/pass achter de laatste linie geeft. 

In dezen maakt het eigenlijk niet uit of Lang of Memphis op als schaduwspits speelt: Lang laat zich sowieso inzakken om het spel naar zich toe te trekken, waardoor er in die zone ruimte ontstaat voor bijvoorbeeld Memphis om in te duiken, open te draaien en dan met zijn neus naar de goal een vervolgactie (pass/dribbel) in te zetten. Want één ding is na Polen én Wales wel duidelijk: zonder de individuele kwaliteiten van De Jong is in hoog tempo voetballen lastig. 

‘We’ zullen echter wel wat moeten verzinnen op die wijsheid. Als Frenkie het niet kan brengen, zal de bondscoach een andere variant moeten verzinnen om Oranje toch aan het scoren te krijgen. Als dat niet via Frenkie gaat omdat hij geschaduwd wordt of het centrum wordt vakkundig afgedekt, betekent dat ook méér ruimte voor één van die aanvallers. Je kunt stellen van Memphis (zijn stijl) wat je wil, één ding staat buiten kijf: van al onze aanvallers wil je Memphis in die ruimte krijgen. Het is de opdracht aan Van Gaal om hem daar tegen Wales, of een andere defensief ingestelde tegenstander, ook te krijgen.

TIP: Scoren Nederland en Wales vier doelpunten of meer? De odd is 4.15!