Brands speelt gevaarlijk spel voor PSV

PSV zei ‘houdoe en bedankt’ tegen John de Jong. De technisch directeur kreeg een unaniem oordeel van de Raad van Commissarissen van de club: er was geen vertrouwen meer nadat de TD zijn eigen plan trok rondom de transfer van Cody Gakpo. Algemeen directeur Marcel Brands blijft echter volledig buiten schot in de kwestie, maar is dat wel zo terecht? 

Dat PSV afscheid neemt van John de Jong werf aangekondigd door het Eindhovens Dagblad. Niet lang na de berichtgeving in het regionale dagblad sijpelde ook vanuit PSV het nieuws naar buiten dat de Raad van Commissarissen unaniem het vertrouwen in de oud-speler van de club opzegde. De Jong wordt verantwoordelijk gehouden voor het mislopen van een mega-transfer van Cody Gakpo – iets waar Ruud van Nistelrooy op hoopte, dus De Jong stond niet alleen in deze beslissing. Desalniettemin is het opvallend dat De Jong, die na het vertrek van Marcel Brands het spelersbeleid overnam bij PSV, bij de terugkeer van de beleidsbepaler de eerste is die eruit vliegt bij de Eindhovenaren. 

PSV

Want in alle eerlijkheid: op het moment dat Ruud van Nistelrooy elke mogelijkheid aangrijpt om te stellen dat Cody Gakpo moet blijven, De Jong is het met hem eens en Brands en de rest van de club willen alsnog verkopen, dan heeft één iemand zijn werk niet goed gedaan: Marcel Brands. Hij is immers als algemeen directeur verantwoordelijk voor alle uitgevoerde taken bij de club en het is zijn werk om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen en te houden binnen de het (voetbal)bedrijf. 

Dat de algemeen directeur ook de eerste contactpersoon is voor de controlerende macht binnen de organisatie (Raad van Commissarissen, red.) en De Jong sinds het vertrek van Brands een nieuw spelersbeleid heeft neergelegd, kan dat in beginsel al tot veel wrijving leiden: Brands heeft immers zijn eigen werkwijze, is nu opnieuw de baas van De Jong en kan hem dus wijzen op de zaken die de afgelopen jaren volgens De Jong-methode gingen, maar nu dus weer op de Brands-manier moeten. 

Dat neemt niet weg dat De Jong de club enorm veel geld gekost heeft: ‘topaankopen’ Bruma (12 miljoen euro) en Timo Baumgartl (10 miljoen euro) hadden geen meerwaarde voor de club. Brands heeft ook zeker een punt op het moment dat hij De Jong aansprak op het spelersbeleid van de club: de afgelopen seizoenen bleken aankopen zoals Philipp Max, Mario Götze en Eran Zahavi een belangrijke meerwaarde te hebben op het veld. Deze aankopen kwamen echter uit de koker van Roger Schmidt, die met zijn specifieke werkwijze de spelers die hij nodig heeft, natuurlijk ook eerder gebruikt. 

John de Jong

Toch lijkt er iets opmerkelijks aan de hand bij PSV: waarom heeft een club met een voormalig technisch directeur aan de leiding, maar één spits? Waarom stelt de club, met Brands in de hoofdrol, een onervaren hoofdcoach aan op het moment dat het financieel all-in gaat om dure krachten zoals Luuk de Jong, Walter Benitez en Xavi Simons aan te trekken? Waarom stelt Brands geen eisen tegenover het spel van PSV, dat inmiddels meer weg heeft van het Cocu-voetbal van jaren terug dan dat het is gaan voortborduren op de aanvallende intenties die de trainer die De Jong aanstelde (Roger Schmidt, red.) wél op de mat legde? 

Omdat dáár niet op ingekocht is: Brands komt immers uit een succesvolle PSV-tijd, weet welke ingrediënten er nodig zijn om dat te behalen, maar staat daarmee haaks op het beleid wat De Jong (met de aanstelling van Roger Schmidt) onder voormalig directeur Toon Gerbrands inzette. Daardoor lijkt niet De Jong de hoofdoorzaak van zijn ontslag, maar de route die de club is gaan bewandelen sinds de terugkeer van Brands. Door zijn invloed lukte het alsnog om Ruud van Nistelrooy te paaien voor het hoofdtrainerschap, werd daar met Fred Rutten een ervaren assistent-trainer naast geplaatst. En vooral: een trainer die in zijn carrière eigenlijk garant staat voor het bedachtzame reactievoetbal dat Brands en Philip Cocu landskampioenschappen opleverden. 

De controlerende stijl van Van Nistelrooy komt meer overeen met de succesformule van Brands in het verleden bij PSV, maar niet met de visie van de technisch directeur die de afgelopen twee jaar de technische lijnen uitzette. Deze heeft ‘aanvallende intenties’, terwijl de rest van de club denkt: Brands is het nieuwe kopstuk van de organisatie – aangesteld door dezelfde Raad van Commissarissen die de goedkeuring voor het ontslag van De Jong gaf – en hij weet hoe hij PSV naar een hoger plan moet krijgen – maar dat plan was ook het al het startpunt van project Roger Schmidt, de coach die werd aangesteld om juist afstand te nemen van een beleid rondom reactief voetbal. 

Als je kijkt naar het trainersprofiel van Schmidt en Van Nistelrooy, kun je daarom aannemen dat Van Nistelrooy eerder een aanstelling is van Brands dan van De Jong –en daar liggen de aankopen ook in het verlengde van – die een heel ander spelersbeleid neerzette na het vertrek van Brands en nu dus tegen dezelfde drempels aanloop in de tijd dat hij hoofdscout was: een verschil van bestuurlijke visie met de grote baas van toen (Gerbrands) en nu (Brands). 

Marcel Brands 

Brands heeft bij RKC Waalwijk, AZ en ook bij PSV bewezen dat hij als eindverantwoordelijke voor het spelersbeleid een club uitstekend kan opbouwen. Om te groeien als voetbalclub is er geld nodig en de snelste manier om geld te verdienen is de spelershandel. Brands kan als geen ander een scoutingapparaat wegzetten, weet wat hij moet doen in de onderhandelingen met clubs en zaakwaarnemers en heeft altijd oog voor de opbouw binnen de selectie. Dat zijn sterke punten als directeur spelerszaken voor een club in opbouw. PSV is die wederopbouwfase twee jaar geleden echter onder Gerbrands begonnen, waardoor PSV vooral verder uitgebouwd moet worden op het ingezette beleid. 

Op die manier verandert het werk van de technisch eindverantwoordelijke, en dus ook van de algemeen directeur:  dan ben je in het spelersbeleid niet op alleen maar op zoek naar pareltjes (Xavi Simons) voor de doorverkoop, maar naar ervaren krachten die een overwinning over de streep kunnen trekken – Luuk de Jong en Guus Til bijvoorbeeld. Daar komt ook het onvoorspelbare van de voetbalwereld tevoorschijn: om een club uit te bouwen, is een voetbalbestuurder immers niet alleen afhankelijk van de mensen achter de schermen en de spelers die hij aankoop om zijn succes te meten. 

Dat maakt de keuze van de trainer misschien nog wel belangrijker dan de keuze voor de spelers die je als technisch beleidsmaker maakt – een trainer kan niet zonder goede spelers, maar goede spelers hebben een trainer nodig om een team te vormen.
Brands werd in aan het begin van het seizoen 2018/2019 aangesteld als technisch directeur bij Everton en maakte daarna de promotie naar Director of Football – de baas van het voetbalbedrijf dat PSV na Gerbrands meer wilde worden en het daarom Brands aanstelde gezien deze bestuurlijke ervaring bij Everton. Hoe is de vorige club van Brands (Everton) voor, tijdens en na zijn komst als technisch directeur en promotie als naar ‘voetbalbaas’ gaan presteren? 

Everton

The Toffees draaiden sinds de beginjaren van deze eeuw eindelijk mee in de subtop van de Premier League. De club behaalde onder David Moyes, die later Sir Alex Ferguson zou opvolgen bij Manchester United, in 2003/2004 een zeventiende plaats in de Engelse competite. Daarna vierde, elfde, zevende, vijfde en zo zorgde Moyes ervoor dat Everton eigenlijk altijd goed was voor een plek tussen plek vijf en acht. Onder opvolger Roberto Martínez maakte de club een vrij valletje op de ranglijst (van vijf naar elf) maar ten tijde van de aanstelling van Brands als technisch directeur stond het weer in de top tien (zevende en achtste). Brands zorgde er met de aanstelling van Marco Silva voor dat deze werd plek werd behouden en werd gepromoveerd tot voetbalbaas van de club.  

Daar ging het ook mis voor Everton. 

Brands stelde een selectie samen waar zelfs Carlo Anscelotti nog niet eens mocht denken aan de prestaties die David Moyes in financieel mindere tijden, maar spelersbeleidtechnisch veel betere keuzes en een trainer die deze keuzes ook vormgeeft. Silva was echter degene die moest vertrekken en Ancelotti werd met Brands als eindverantwoordelijke nog twaalfde en tiende. Dat terwijl vóór de komst van Brands, en vooral vóór een trainer met Champions League-titels en landskampioenschappen op zijn naam, de prestaties beter waren dan met geld en met Brands die als voetbalbaas ook verantwoordelijk was voor het aanstellen van een wereldklasse trainer. 

Het gevolg? Brands werd ontslagen, Carlo zei ciao en ging naar Real Madrid en Everton, aan het begin van deze eeuw nog subtopper, vecht al twee seizoenen tegen degradatie. 

Everton 2.0

In het verleden behaalde resultaten bieden natuurlijk geen garantie voor de toekomst. Met het gegeven dat Everton vooral minder is gaan presteren nadat het Brands de controle gaf over het voetbalbedrijf en gezien de zeventiende plaats in de Premier League op dit moment, voorlopig niet te boven is. De nadrukkelijke rol van Brands bij de aanstelling van Ruud van Nistelrooy (en dus ook Fred Rutte), is een voorbeeld dat Brands wel degelijk op de stoel van ‘director of Football’ gaat zitten bij PSV. 

De belangrijkste reden dat er geen vertrouwen is meer bij de RvC in John de Jong is daar ook een voorbeeld van: een spelersbeleids-technische beslissing binnen het voetbalbedrijf waar Brands de eindverantwoording voor draagt, is de breuk van het vertrouwen van de RvC. Wat gebeurt er na het ontslag van John de Jong? Marcel Brands kan op zoek naar een nieuwe technisch directeur, iemand die hijzelf kan aanstellen en dus ook beter in zijn visie voor PSV past dan John de Jong, de man die voor een totaal andere weg koos om na zijn tijd als hoofdscout onder Brands nu het technische beleid vorm te geven. 

Dat de RvC meer vertrouwt op Brands dan op De Jong, is aan de hand van de bedrijfshiërarchie te verklaren. PSV koos echter met Brands voor een bestuurder die één ding heeft bewezen in zijn carrière: hij is de man die een club opbouwt, maar niet de man die een club laat doorgroeien. Kijkend naar de keuzes die Brands én RvC hebben gemaakt de afgelopen tijd, wijst dat op één ding: een gevaarlijk spel voor PSV. Want op het moment dat de Eindhovenaren stagneren op een niveau dat al lager lag dan Ajax en meer tegen Feyenoord, AZ en FC Twente aanhikt, is het opnieuw Brands die de ‘clubs in opbouw’ verder helpt.

TIP: Wint PSV van FC Zürich? Dan win jij 1.55x je inzet!