Xavi Simons zorgt voor WK-revalatie

Heel Holland wacht op het debuut van Xavi Simons in het Nederlands elftal. Het troetelkind van de voetbalnatie maakt op zowel de bondscoach, zijn medespelers als de pers indruk op de training. Het haasje voor de PSV-middenvelder lonkt, misschien in de alles beslissende wedstrijd tegen Qatar wel. Alleen niet als buitenspeler, maar wellicht óók niet als aanvallende middenvelder….

Xavi Simons was één van de verrassingen in de WK-selectie van het Nederlands elftal. De negentienjarige PSV’er speelde al voor grote clubs als FC Barcelona en Paris Saint-Germain. Bij PSV lijkt de aanvallende middenvelder zich zonder de druk van de absolute top een stuk sneller te ontwikkelen dan op de trainingen met sterren als Lionel Messi, Kylian Mbappé en Neymar. Onder de vleugels van Ruud van Nistelrooy, die zelf ook weet met welk bijltje er wordt gehakt in de top, maakt Simons een stormachtige ontwikkeling door. Het talent mag zich tegenwoordig basisspeler noemen, al is dat nog vaker op de flanken dan vanuit zijn favoriete positie: achter de spitsen.

Xavi Simons

Dat die positie bij zijn club én bij het Nederlands elftal wordt ingevuld door een speler met meer ervaring, is inherent aan de fase van Simons voetballoopbaan. Simons speelt pas een jaar in Nederland, maar is als voetballer al langer een bekende. Als jeugdspeler van FC Barcelona haalde het talent op zestienjarige leeftijd al het nationale nieuws en na de veelbesproken (transfervrije) overgang naar Paris Saint-Germain en zijn debuut voor de Franse supersterrenformatie, moest die Simons wel een grote toekomst tegemoet gaan.

Het proces dat de 19-jarige aanvallende middenvelder naar PSV leidde, is bijna een spiegelbeeld van de gebruikelijke weg die talenten afleggen. In plaats van beginnen bij de Nederlandse top en daarna op jonge leeftijd de overstap maken naar bijvoorbeeld Barcelona of Paris Saint-Germain, koos de jonge middenvelder aan het einde van vorig seizoen eieren voor zijn geld. In plaats van een huurcontract tekende Simons een vijfjarige verbintenis bij de Eindhovenaren. Tot 2017 ligt Simons nog vast, maar wel met één belangrijke haak.

Dat Simons diep van binnen nog wil slagen bij Paris Saint-Germain, laat de terugkoopclausule in zijn contract zien. Door deze clausule kan Simons voor een vastgesteld bedrag. Marcel Brands, algemeen directeur van PSV, bevestigde eerder dit jaar al dat er zo’n afspraak is opgenomen in het contract van de middenvelder. PSG zou Simons (alleen) aankomende zomer voor een bedrag tussen de tien en de twaalf miljoen euro over kunnen nemen. Een goede deal, helemaal omdat Simons marktwaarde nu al op 18 miljoen euro wordt geschat.

Nederlands elftal

Voorlopig lijkt Simons zich druk te maken om heel andere zaken dan een transfer deze winter of aankomende zomer. Dat de jonge aanvallende middenvelder iets in zijn mars heeft dat ze sinds de doorbraak van Mohamed Ihattaren niet meer hebben ervaren, is na het tegenhouden van het zomerse vertrek van Cody Gakpo de tweede meesterzet van de inmiddels vertrokken technisch directeur John de Jong. Aangezien speeltijd, helemaal gezien het geringe aantal minuten/de weinige impact dat de Oranje-concurrenten van Simons bij hun club maken, liggen daar vooral ná het WK grote kansen voor Simons.

Dat Xavi zijn debuut tijdens het huidige WK gaat maken, lijkt echter ook vast te staan. In een interview met de NOS was de reactie van Oranje-aanvoerder Virgil van Dijk veelzeggend. De centrale verdediger, die samen met Marco van Basten voor het nodige vuurwerk ná het gelijkspel tegen Ecuador zorgde, kon een brede glimlach niet inhouden toen de trainingskunsten PSV-jongeling ter sprake kwam. Toch waren het niet de woorden, maar die twinkeling in Van Dijks ogen die de ware klasse van Simons weergeeft. De Liverpool-verdediger speelt al jaren met en tegen de beste spelers ter wereld en had duidelijk iets gezien wat hij niet vaak op het (trainings)veld had aanschouwt.

Dat Van Gaal op de persconferentie ook toegaf dat Simons “een stap kan maken” én dat het Nederlands elftal in de as wel wat onbevangenheid kan gebruiken, zorgen voor een blauwdruk voor de WK-droom van Simons. Het is wel de vraag op welke positie hij dat het beste kan doen in deze formatie. Als aanvallende middenvelder ligt het meest voor de hand, helemaal met de ruimtes die er op de flanken liggen bij Oranje. De plek naast Frenkie de Jong, is er echter een nóg groter vraagteken.

Teun Koopmeiners en Marten de Roon

Dat Gakpo met twee doelpunten in de eerste twee groepswedstrijden ogenschijnlijk onze beste spits is, tekent meer de aanvallende armoede dan de klasse van Gakpo. De PSV-aanvaller staat als spits dichter bij het doel van de tegenstander, maar heeft ook véél minder bewegingsvrijheid dan wanneer hij op tien staat. Zijn rushes met en zonder bal tegen Senegal waren tegen Ecuador nergens te bekennen. Eén keer kreeg hij de bal in een de juiste positie – want uitzakken naar de flanken en in deze zones dribbelen, daar is als spits geen ruimte voor. Dat was toen meteen raak, maar ook: dat was de enige keer dat Gakpo in die wedstrijd in een dergelijke positie kwam.

Nu zijn er twee manieren om Gakpo die ruimte te verschaffen: de eerste is hem op de nummer tien positie zetten, maar dat is gezien de matige vorm van Steven Bergwijn en de ‘opgetrainde’ Memphis Depay niet heel realistisch. De kans dat Klaassen daardoor als tien start, is groot. Dan is het vooral de vraag wie zet je naast Frenkie neer: Koopmeiners, De Roon of toch Simons? De verwachting is De Roon, al heb je met deze speler wel één groot nadeel: de onvoorspelbaarheid in de opbouw ligt al voor het eerste fluitsignaal op z’n gat. Dat kan ook de reden zijn dat Atalanta-ploeggenoot Koopmeiners in de basis stond; deze heeft defensieve elementen in zijn spel zitten, maar heeft zich ook meer dan eens bewezen als vaardig opbouwer.

Bij Koopmeiners komt het in mindere mate voor, maar nog steeds is er één speler die daardoor de opbouw verzorgt: Frenkie de Jong. Met de spelersprofielen in het achterhoofd, en de speler van wereldklasse die De Jong is, komen daar altijd wel een paar dribbels of (steek)passes uit. Dat Oranje, ook vóór Van Gaal, volledig afhankelijk was van de ingevingen van één van de drie middenvelders, is misschien het belangrijkste probleem van Oranje – als één speler het tempo verhoogt, heb je twee spelers die het tempo verlagen en dus een grotere kans op Omroep Max-voetbal. Ook daar had Van Gaal een oplossing voor in de eerste wedstrijd. Als er één speelstijl binnen Oranje strookt met sober en zakelijk voetbal, dan is dat wel de manier waarop Steven Berghuis speelt.

Steven Berghuis

De aanvallende middenvelder annex vleugelaanvaller van Ajax is onder Van Gaal een vaste waarde in Oranje. In Amsterdam werd hij van de vleugels naar de as gehaald en bij het Nederlands elftal gebeurde niets anders. Dat heeft ook hetzelfde effect: op het moment dat er ruimte is voor directe passing (en dus een tegenstander die zich niet ingraaft op eigen helft) dan is er bijna geen betere as-speler dan Berghuis. De oud-speler van onder andere AZ en Feyenoord heeft met zijn fijne traptechniek de mogelijkheid om ballen overal op het veld weg te leggen, bij voorkeur in de loop van een snelle(re) voorhoedespeler.

Die ruimte ontbreekt in wedstrijden zoals de groepswedstrijden op dit WK. Bij Qatar zal dat, ondanks de meest defensieve instelling, waarschijnlijk voor de minste problemen zorgen. Desalniettemin zal er meer beweging vanuit de as van het veld moeten worden gerealiseerd om de defensie van Qatar kapot te spelen. Berghuis heeft daar, naast de technische speelstijl, ook het fysiek niet echt voor. Xavi wel, en dat kan in combinatie met De Jong en Davy Klaassen (op tien) een bijzonder dynamisch trio opleveren.

Als Oranje alléén met De Jong als creatieve middenvelder aantreedt, wordt het spel van Nederland opnieuw zo voorspelbaar als Hans en Grietje. Dan is het alle ballen op Frenkie en dat is zelfs voor de Qatari gemakkelijk te verdedigen. Met Xavi naast Frenkie op het centrale middenveld, en wellicht een iets meer teruggetrokken rol voor de wingbacks, verdubbel je die kansen. In dat geval komt de speelstijl van Klaassen ook beter tot zijn recht. De Ajacied kan in dat geval in aanvallend opzicht positie kiezen voor een korte combinatie, Xavi of De Jong lanceren en zichzelf terug laten zakken naar het centrale middenveld. Klaassen is immers niet alléén aanvallende middenvelder, maar heeft in de Premier League en Bundesliga ook als centrale en controlerende middenvelder gespeeld.

Klaassen is vooral een dienende speler, iemand van de slimme loopactie in plaats van de schitterende solo. Dat het Nederlands elftal die spelers nodig heeft was, net als het feit dat De Jong niet alles kan doen op het middenveld, ook voor dit WK al bekend. Dat je spelers als Xavi en De Jong meer vrijheid dan verantwoordelijkheid moet geven, komt de Ajax-middenvelder in dezen beter uit dan ooit. Hij weet immers ook: Xavi in deze weken naar een nieuw topniveau helpen, kan een beslissend moment opleveren op het WK. Helemaal als óók nog ene Frenkie de Jong zich kan focussen op waar ‘ie één van de beste ter wereld is.