Gakpo-transfer heeft niets met voetbal te maken

Nog zeven dagen en dan opent de internationale transfermarkt de deuren weer. PSV hoopt in eerste instantie de belangrijkste speler aan boort te kunnen houden de komende weken. Cody Gakpo heeft zo’n beetje de hele Europese top achter zich aan, maar kan ook in Eindhoven blijven om afscheid te nemen met een kampioenschap. De vraag blijft of Gakpo überhaupt die kans krijgt: zijn transfer heeft meer politieke en economische redenen dan sportieve.

Het is bijna onmogelijk om géén sportieve gronden te vinden waarom Gakpo zou moeten blijven bij PSV. Er staat geen maat op de Eindhovense buitenspeler. Op het WK vond Gakpo in de eerste drie wedstrijden net zo vaak het doel – en kan hij met een totaal van drie uit vijf WK-wedstrijden nog steeds terugkijken op een goed toernooi. Daarmee trok Gakpo zijn productieve lijn uit de Eredivisie (veertien wedstrijden, negen doelpunten, twaalf assists) en de Europa League (vijf wedstrijden, drie doelpunten, twee assists) door. Belangrijker dan de doelpunten, de assists en het spel van Gakpo: als het aan Marcel Brands gelegen had, blonk Gakpo het afgelopen half jaar in een ander shirt uit. 

Cody Gakpo  

John de Jong, die dit seizoen vertrok bij PSV omdat de Raad van Commissarissen het vertrouwen in hem opzegde, stelde dat hij de technische baas nog zou zijn op het moment dat hij zou instemmen met een transfer van Gakpo deze zomer. Dat één transfer het verschil tussen een aanblijven en een gedwongen vertrek betekende, is op z´n minst opmerkelijk. Dat PSV afhankelijk zou zijn van het wel of niet transfereren van één speler, die ook nog eens zijn beste half jaar in het shirt van PSV draaide, hoe is dat mogelijk?

De transferzomer van 2020/2021.

In het eerste seizoen van Roger Schmidt begon Gakpo aan zijn route naar de Eredivisie-top. De Duitse oefenmeester werd met veel bombarie aangesteld bij PSV. De wonderdokter uit Duitsland kon echter niet helemaal overtuigen  in de Eredivisie. Na veel kritiek op zijn speelstijl en wisselbeleid, werd er uiteindelijk afscheid van elkaar genomen met een KNVB Beker en een overwinning in de Johan Cruijff Schaal. Wat het ook opleverde? Een gat van tientallen miljoenen euro’s.

De investeringen die er destijds gedaan werden – onder andere Philipp Max en Ibrahim Sangaré – en het uitblijven van het gewenste resultaat (Champions League-voetbal) zorgden ervoor dat Ruud van Nistelrooy en John de Jong de sportieve toekomst zeker stelde, maar de financiële toekomst van de club in het geding brachten.

PSV

Net als elke andere Nederlandse topclub is PSV voor een positief bedrijfsresultaat afhankelijk van transfers. De laatste goede transferzomer van de Eindhovenaren dateert uit 2019. In die zomer verdiende de club tientallen miljoenen met de verkoop van Angelino (12 miljoen, Manchester City) Luuk de Jong (12,5 miljoen, Sevilla), Steven Bergwijn (30 miljoen, Tottenham Hotspur) én Hivring Lozan (35 miljoen euro, Napoli).

In dat seizoen wordt er ook 22 miljoen euro aan vergoedingssommen afgeschreven, waardoor er een netto transferwinst van zo’n twintig miljoen euro overblijft – hoge bedragen worden vaak over termijnen uitbetaald, dus ontvangt de club het geld niet in één keer.

Los van dat feit, is dik twintig miljoen euro een aardig potje met geld, zou je denken.

Dat potje is één seizoen later niet alleen leeg, maar moet zelfs worden aangevuld met andere geldstromen. In het eerste jaar van Schmidt doet PSV (lees: De Jong) eigenlijk hetzelfde wat er aan het begin van het tijdperk Van Nistelrooy gebeurde: flink investeren. De club haalde een kleine acht miljoen euro aan transfersommen binnen, maar strooide dus met miljoenen om spelers zoals Max en Sanagré aan te trekken – los van de hoge salarissen die PSV moet betalen voor dit kaliber spelers.

Eén seizoen nadat de club miljoenen euro’s verdiende met de verkoop van Bergwijn en Lozano, was er nog een kleine miljoen euro over, was de salarislast van de club gegroeid, groeide daarmee ook de noodzaak voor Champions League-voetbal nóg meer en kwam de club, door twee keer CL mis te lopen onder Schmidt en dit seizoen ook te stranden in de play-offs, zichzelf tegen op de zomerse transfermarkt.

Waar PSV  dat van betaalde? Andere inkomstenbronnen, maar ook het eigen vermogen – dat al aangesproken moest worden om de corona-verliezen te kunnen dekken. Daardoor leden de Eindhovenaren drie dubbel verlies: er werden geen grote verkopen gedaan, de Champions League werd niet gehaald en ook dit seizoen werd er weer flink geïnvesteerd in de spelersgroep.

Spelers zoals Luuk de Jong, Walter Benitez, Xavi Simons en Anwar El Ghazi zullen echt niet voor een boterham met pindakaas in Eindhoven voetballen. Sangaré zal met zijn contractverlenging ook niet minder zijn gaan verdienen en met een al lastige financiële situatie gokken op Champions League-voetbal, kan net zo dodelijk zijn voor PSV als het niet verkopen van Gakpo dat bleek voor de PSV-tijd van John de Jong.

Marcel Brands

Dat De Jong zelf aangaf dat hij het niet kon verkopen om Gakpo te laten gaan, is echter wel een vertekenend beeld van de werkelijkheid. Als technisch directeur heb je bepaalde bedrijfstargets die je moet halen om de boel draaiende te houden. Ondanks dat De Jong Gakpo niet wilde verkopen, lag er wel een akkoord met Leeds United en hoefde de buitenspeler alleen maar op het vliegtuig naar Engeland te stappen. Dat bleek voor Leeds één vliegreis te veel, maar dat komt ook niet overeen met het verhaal van De Jong.

Het lijkt er eerder op dat De Jong wel degelijk genoodzaakt was om Gakpo te verkopen, maar vooral om de situatie die er onder zijn technische leiding gecreëerd is het hoofd te bieden. Dat er één belangrijke verandering aan de top is doorgevoerd (Marcel Brands als algemeen directeur, red.) en dat De Jong het oude takenpakket van Brands overman bij zijn vertrek bij Everton, kan de reden zijn voor het vertrek van De Jong. Kijk één keer naar de aanstelling van de trainer (Schmidt tegenover Cocu en Van Bommel, red.) en de aankopen die er gedaan zijn, en je ziet twee totaal verschillende voetbalvisies.

Dat De Jong voor de korte termijn koos en daarmee het lange-termijn-plan van de Eindhovenaren in de war schopte, lijkt de basis voor de vertrouwensbreuk te zijn. Brands en de RvC hebben immers een andere verantwoordelijkheid dan de spelersselectie op een bepaald moment. Hun taak is om de continuïteit te garanderen en op het moment dat er geen Champions League gehaald wordt, er miljoenensalarissen aan het loonhuis zijn toegevoegd en de verliezen die PSV leed op de transfermarkt (onder De Jong, red.) kunnen in één klap goedgemaakt worden, kon PSV het niet meer verkopen om de man die financiële zekerheid voor de club dwarsboomde in dienst te houden.

Van Nistelrooy

Daarmee blijft er één belangrijke voorvechter van een langer verblijf van Gakpo over: Ruud van Nistelrooy. De trainer van PSV vertelde al dat hij er rekening mee houdt dat de tweede seizoenshelft zonder de sterspeler te moeten voortzetten. Het Eindhovens Dagblad wist ook al de potentiële opvolger te identificeren: AZ-speler Jesper Karlsson moet het Philips Stadion de opvolger worden van de Oranje-international. Dat AZ twintig miljoen euro vraagt voor de Zweeds international, hoeft met een transfersom van vijftig tot zestig miljoen euro voor Gakpo geen onoverkomelijk probleem te zijn. Tel daar de verliezen van de afgelopen jaren bij op, en je komt op een héél ander scenario.

PSV haalde drie spelers die in de bloei van hun carrière zitten, contracteerde één van de grootste talenten van de Europese velden en kijkt opnieuw tegen een mogelijk miljoenengat aan door het missen van de Champions League – en dat op het moment dat het creëren van meer eigen vermogen één van de belangrijke doelstellingen is. Zo lang het voetbalbedrijf verliesgevend blijft en dit niet opgevangen kan worden door sportieve prestaties en jaarlijkse transferklappers, zal PSV niet alleen op productiviteit, maar ook op basis van individuele kwaliteit een hele stap terug doen als Gakpo verkocht wordt – een speler die vertrekt voor 50 miljoen vervangen met eentje van tien miljoen vraagt om een heel sterke scouting.

Dat de startpremie van de Champions League, premies en tv-opbrengsten waarschijnlijk minder geld in het laatje brengen dan de Gakpo-transfer, is vooral voor Van Nistelrooy een doorn in het oog. De kosten van de club zijn gegroeid, de grote transfers bleven deze zomer uit en daardoor is een mogelijke transfer van Gakpo in eerste instantie een aanslag op de sportieve ambities van de club.

Dat De Jong Gakpo moest verkopen om zijn eigen verliezen te dekken en het gewenste resultaat (Champions League-voetbal) uitbleef, dwingt PSV deze winter mogelijk eerder richting een akkoord dan deze zomer. Dat de prijs van Gakpo door de afgelopen maanden omhoog is gegaan, voelt dan toch als een omgekeerde gouden handdruk. Maar sportieve ambities? Daar heeft de mogelijke Gakpo-transfer weinig mee te maken. Of ja: om de schade van de vervlogen Schmidt-dromen te beperken.