PSV worstelt met Simons-positie

PSV was niet de enige topclub met een lastige herstart van de Eredivisie. De Eindhovenaren verspeelden, net als concurrenten Feyenoord en Ajax, twee dure punten. Het gemis van Cody Gakpo liet zich wel raden. De eerste oplossing voor het gemis van de naar Liverpool vertrokken aanvaller mislukte. Dat PSV het zonder de doelpunten en assists van de buitenspeler moet doen, is daar niet het grootste gemis van.

De keren dat Anwar El Ghazi de bal op de linkerflank kreeg, moest je een keer knipperen om Gakpo niet te zien. De voormalig buitenspeler van onder andere Aston Villa en Everton heeft een vergelijkbare bouw en speelstijl met de nieuwe recordtransferhouder van PSV. Dat Ruud van Nistelrooy, die nog geen vervanger van Gakpo verwelkomde, bij de eerste wedstrijd zonder Gakpo voor El Ghazi koos, verbaasde daarom bijna niemand. Dat El Ghazi niet (meteen) hetzelfde kan brengen als dat Gakpo van die positie deed, valt onder diezelfde categorie.

PSV en het Xavi Simons-experiment

Van Nistelrooy koos tegen Sparta voor een aanvallend ingesteld middenveld. De trainer koos voor één verdedigende middenvelder (Ibrahim Sangaré) en twee centrale middenvelders (Joey Veerman en Xavi Simons) en creëerde daarmee extra ruimte voor de naar binnen komende buitenspelers. Dat de creatievelingen op het middenveld een extra aanspeelpunt voor de combinaties en het van-links-naar-rechts-spel, zorgde ervoor dat de Eindhovenaren voor tempowisselingen vooral afhankelijk waren van de individuele acties van de middenvelders.

Daar lag, nog meer dan de invulling van de linksbuitenpositie, de bottelnek voor de Eindhovenaren.

De belangrijkste reden daarvoor heette Jeremy van Mullem. De Spartaan werd als (man)dekker van Xavi Simons ingezet. Daar kwam toch de beperking van het negentienjarige supertalent aan het licht. Vanaf de flank en als aanvallende middenvelder heeft Simons veel meer bewegingsvrijheid. Dat zorgt ervoor dat hij in de ruimtes kan lopen, maar nog belangrijker: zo kan de jongeling uit de duels met fysiek sterkere tegenstanders blijven.

Als centrale middenvelder heeft Simons die mogelijkheden veel minder. Dat was ook te zien in de wedstrijd tegen Sparta: zelfs spits Luuk de Jong werd meer in het spel betrokken dan de creatieve middenvelder van de ploeg. De wedstrijd van Simons eindigde ook al na ruim een uur spelen – en met Til kwam er toen een speler in het veld die fysiek beter opgewassen is tegen een fysiek sterke tegenstander.

Simons kwam tegen Sparta wel eens in de ruimtes waar hij zijn meerwaarde al bewezen heeft. Als Noni Madueke van de vleugel naar binnen trok of Xavi over de Engelsman heen ging met een individuele loopactie, kwam Simons echter niet in de situaties waar hij iets mee kan. De aanvallende middenvelder kreeg ballen in de ruimte en het ontbreekt hem aan de topsnelheid om de bal en zichzelf in één keer langs die directe tegenstander te lanceren. Dat terwijl, wanneer Simons als buitenspeler opgesteld stond, hij deze bewegingsbeperkingen niet had, daardoor beter in zijn creatieve spel kwam en uiteindelijk een WK-selectieplek afdwong met zijn spel in de eerste seizoenshelft.

De meest voor de hand liggende Gakpo-vervanger

Vanuit het trainersperspectief is de keuze voor El Ghazi de meest voor de hand liggende. Een speler die vertrekt vervangen met een speler met hetzelfde profiel zorgt ervoor dat er weinig gesleuteld hoeft te worden aan de automatismen in een elftal – zo lang je bijvoorbeeld het middenveld niet compleet omgooit.

Los van die tactische verandering, had de keuze voor El Ghazi op de linkerflank vooral voor Sparta een voordeel. Dat is vooral toe te schrijven aan de fase waar PSV als team op dit moment in zit, zo kort na het vertrek van de belangrijkste speler. Er veranderde in de voorste linie echter weinig voor PSV: de linksbuiten van de ploeg werd nog steeds het meeste gezocht. El Ghazi zette negen dribbels in, slaagde slechts drie keer, maar om nu te stellen ‘hij is niet goed genoeg’, dat is te vroeg.

Van Nistelrooy heeft echter wel voldoende om over na te denken. Is het realistisch om, ook op termijn, te verwachten dat El Ghazi of een andere aankoop ‘levert’ wat Gakpo in de eerste seizoenshelft (en de voorgaande jaren) deed? Die spelers lopen er wel rond, maar die zijn te duur (Jesper Karlsson.) of richten zich op hun kansen in het buitenland (Donyell Malen).

Dat El Ghazi een nuttige kracht voor de breedte is gebleken, maakt hem niet per direct geschikt als basisspeler voor de Eindhovenaren. Helemaal niet omdat vanuit gedachten met Gakpo als linksbuiten, er heel belangrijke onderdelen ontbreken in het talentenpakket van El Ghazi: rust aan de bal, variatie in loopacties en vooral (spel)inzicht en een loepzuivere traptechniek. Daardoor is niet alleen het rendement van Gakpo vertrokken, maar valt ook de constante dreiging buiten dat rendement weg – en dat probleem is niet op te lossen door een mindere versie van hetzelfde spelersprofiel op te stellen.

Keuzes voor Van Nistelrooy

Daardoor raakt het vertrek van Gakpo PSV na één wedstrijd al op twee plekken. Van Nistelrooy leek het creatieve vermogen en de dreiging op te vangen met een aanvallend ingesteld middenveld. Dat bleek aan het einde van tijdperk Phillip Cocu, helemaal met een statische spits zoals De Jong, al moeilijk zat tegen de kleinere ploegen in de Eredivisie.

Dat extra mannetje in de aanvallende zone zorgt voor minder bewegingsvrijheid voor de buitenspelers en de centrale middenvelders. Het geeft diezeflde spelers wel de mogelijkheid om met een korte één-twee vrij te komen of via de combinatie de andere flank te zoeken. Dat hiervoor Joey Veerman weer in zijn ‘minst favoriete rol’ op het middenveld (aanvallende middenvelder) zal moeten spelen om de balans in het elftal te bewaren, lijkt daar ook een garantie voor.

In zekere zin komt Simons ook in aanmerking voor die positie, al is een Veerman op tien een minder blok aan het trainersbeen van Van Nistelrooy dan een Veerman op de bank. Los daarvan is het maar de vraag of PSV, naast het wegvallen van Gakpo, ook zonder Veermans creatieve mogelijkheden kan functioneren. In ieder geval niet zo lang El Ghazi wedstrijden zoals tegen Sparta op de mat blijft leggen.

De trainer kan er altijd nog voor kiezen om Simons als linksbuiten op te stellen in plaats van El Ghazi. De linksbuiten van PSV komt, als er niets aan de automatismen verandert de komende weken, van nature al het vaakste aan de bal. Dan is het ook logisch om daar je beste voetballer neer te zetten die in een vergelijkbare rol kan spelen. Dat Gakpo de bal vaak in zijn voeten kreeg, kan Simons in die zone van het veld wellicht nog gemakkelijker voetballen dan vanaf de rechterflank.

Daar ligt ook voor Simons de voorkeur niet. Op de flanken heeft de jongeling wel de bewegingsvrijheid die hij op dit moment nog nodig heeft. De voetbalgeschiedenis staat bol van de kleinere spelers die op het middenveld hun mannetje staan, maar dat is ook een vak dat je vooral door ervaring leert. Dat PSV op die positie geen ‘in opleiding’ kan gebruiken, staat na Sparta wel vast.