Wieffer maakt Feyenoord geen kampioen

Mats Wieffer maakte afgelopen weekend zijn eerste Klassieker mee. De verdedigende middenvelder van Feyenoord heeft na de winterstop een basisplaats in de ploeg van Arne Slot. De van Excelsior overgekomen middenvelder lijkt weinig moeite te hebben met het aanhaken op het gewenste niveau, maar zijn medespelers moeten nog zichtbaar wennen aan het spelen met een defensieve nummer zes. De controle is er, maar dat extraatje dat anderen op die positie brengen, zorgt ervoor dat het laatste zetje ontbrak tegen Ajax.

Het jongensboek van Mats Wieffer kreeg met Feyenoord – Ajax een nieuw hoofdstuk. De 23-jarige middenvelder stond al eerder dit seizoen voor zijn doorbraak, maar verschillende blessures strooiden roet in dat eten. De van Excelsior overgenomen middenvelder toonde zich echter strijdbaar en knokte zich tijdens de voorbereidingen op de tweede seizoenshelft omhoog in de pikorde.

Eerst als centrale verdediger (als vervanger van Gernot Trauner, red.) en daarna op zijn vaste plek voor de defensie. Dat daar normaal gesproken een ander type speler staat, zorgt er echter voor dat het spel van Feyenoord niet altijd even vloeiend verliep. Maar heeft dat met Wieffer als onervaren Eredivisie-speler te maken, of heeft Wieffer niet de juiste kwaliteiten voor een rol als spelmaker voor de defensie?

De zes als sleutelspeler van Feyenoord

De defensieve middenvelder is bij Feyenoord meer dan een slot op de deur. De interesse die de Rotterdammers vorig seizoen hadden in Joey Veerman is daar het schoolvoorbeeld van. Feyenoord (lees: Arne Slot) heeft graag een speler voor de defensie staan die beter in het positioneren is dan dat hij met kracht en snelheid deze afstanden compenseert.

 De verdedigende middenvelder moet daarnaast ook meerdere zones afdekken – als de aanval over de vleugels ging, zakt deze vaak uit naar de gaten die de opkomende backs achterlaten – en creëert daarmee automatisch ruimte voor zichzelf en of zorgt ervoor dat bij een onderschepping door een andere speler de passlijnen naar het middenveld en de aanval meteen open staan.

Dat er met Aursnes, en daarna met Timber, een speler was die ook de technische vaardigheden heeft om zo’n spelplan uit te voeren, komt het tempo in de Rotterdamse aanvallen alleen maar ten goede. Dat tempo, daar was tegen Ajax wel wat op aan te merken. De Rotterdammers domineerden in de eerste helft van de wedstrijd, maar konden dat veldoverwicht niet omzetten in een grotere voorsprong.

Sterker nog: de ploeg profiteerde van een persoonlijke fout van Jorge Sanchez, die te ver naar binnen opgesteld stond en zo niet aanspeelbaar was voor de pass van Steven Berghuis. Dat de Rotterdammers daarna uit die tegenaanval scoorde, op het moment dat Ajax niet in de defensieve organisatie stond, was op meer momenten mogelijk. Alleen kwam daar de andere kant van de Wieffer-medaille in beeld.

Mats Wieffer als Ajax-sta-in-de-weg

De gouden kant van die plak is de manier waarop Wieffer ervoor zorgt dat er extra balans in het elftal komt. Wieffer is groot, sterk en een kei in het in één keer doorspelen van de bal. Vaak zoekt de Nederlander naar een voorwaartse afspeelmogelijkheid en ook in het defensieve zorgt de middenvelder voor meer lucht. Tegen Ajax was hij goed voor twee intercepties, vijf tackles (drie geslaagd, 60%) en hoefde tot twee keer toe een Ajacied voorbij te laten in een één op één duel. Dat Wieffer gewend is om in balbezit te spelen en met een hoge handelingssnelheid kan spelen, zorgt er ook voor dat teamgenoten hem makkelijk weten te vinden.

Dat het Feyenoord-groentje veel ballen opeist – en ook in de positie staat om die ballen te krijgen en door te spelen – is op het eerste oog een zeer positieve trend. Als je gaat kijken naar de specifieke kwaliteiten per middenvelder, is er echter wel een opvallende statistiek: als meest controlerende middenvelder heeft Wieffer de meeste balcontacten en passes van alle Feyenoord-middenvelders, maar doet hij daar ook het minste mee.

Wieffer is immers niet de speler die een bal onderschept, het middenveld in snelt en zo de tegenstander uit de defensieve organisatie lokt. Wieffer is een speler de bal kaatst of aanneemt en meteen weer doorspeelt. Dat is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Timber of Kökçü, niet altijd de beste optie. Spelers met meer voetballend vermogen houden op dat moment even in, zetten een horizontale dribbelactie in of passen de bal en bewegen zelf door.

Wieffer blijft, volkomen begrijpelijk, in de zone staan om vanuit zijn basistaak te voetballen – en daardoor bleef het baltempo eigenlijk constant te laag om Ajax helemaal zoek te tikken in plaats van gestructureerd onder drukt te zetten of met de pressie van Danilo Pereira en Sebastien Szymanski een lange bal te forceren – en dan komt die lange Wieffer wél goed van pas.

Feyenoords Kökçü-kwestie

Het zorgt ervoor dat Feyenoord een veel beter uitgebalanceerd middenveld heeft dan vorig seizoen (en voor de winterstop, toen Wieffer vooral geblesseerd was). De noodzaak was nu om met een meer defensieve pion te spelen, al had dat eerder met de van een blessure teruggekeerde Timber te maken dan de extra zekerheid die Slot voor zijn defensie moest bouwen – tegen Ajax lagen er immers voldoende ruimtes, maar kwamen er individuele processen binnen het team elkaar tegen.

Wieffer heeft soms een sprankelend moment, maar is vooral een sobere verdedigende middenvelder. Het vooruitdenken, de voorwaartse optie zoeken en zijn positionering zorgen ervoor dat Wieffer ook gemakkelijk aangespeeld kan worden, maar in veel gevallen is hij niet de speler die je in die positie in balbezit wil hebben. Sterker nog: doordat Wieffer de bal bijna net zo snel weer afspeelt als hij ‘m krijgt, kan er ook voor zorgen dat hij zijn teamgenoot in een situatie laat komen waar de tegenstander hem makkelijk onder druk kan zetten en/of tot een fout kan dwingen.

Wieffer en Orkun Kökçü hadden tegen Ajax een vergelijkbaar aantal balcontacten (Wieffer 69, Kökçü 70), maar het aantal passes van Kökçü (38) ligt een stuk lager dan bij Wieffer (48). Dat geldt ook voor de passprecisie, en dat is de laatste tijd bij Kökçü vaak het onderwerp van gesprek. De manier waarop Wieffer zijn positie invult, heeft daar invloed op.

 Meer balcontacten en minder passes betekent dat Kökçü veel meer met de bal (moet) lopen om ruimtes te vinden en, wanneer hij (te) snel wordt aangespeeld, de ruimte niet altijd heeft om een goede pass af te leveren. Dat is zonder twijfel iets waar Kökçü zelf ook beter in moet worden – in een topcompetitie wordt er immers nog meer druk op je gezet als middenvelder – maar de pass-kritiek op Kökçü kan ook niet los gezien worden van het wegvallen van Timber.

Met twee kicksen op de grond

Bij zijn rentree tegen Ajax, waarna Timber samen met Wieffer op het veld stond, was goed te zien waar de verschillen tussen deze twee spelers zitten. Wieffer heeft minder ervaring, speelde misschien met meer spanning in zijn lijf vanwege De Klassieker, maar het is af te vragen of de voormalig middenvelder van Excelsior die natuurlijke vertraging in het spel van Timber ooit kan benaderen. Daar was ook goed te zien dat baltempo niet alleen bepaald wordt door de handelingssnelheid van de speler, maar ook voor het gevoel voor timing van de pass – en daarna spelers in de voorhoede hebben die weer snel kunnen handelen.

In plaats van de bal  zo snel mogelijk doorspelen, houdt Timber het spel even op, kijkt ‘over de bal heen’, kan een beetje gaan wandelen met de bal en lokt daarmee een reactie bij de tegenstander uit. Dat ontbrekende puzzelstukje in de opbouw met Wieffer zorgt ervoor dat Kökçü minder lang de tijd krijgt om zijn positie te kiezen, niet wordt aangespeeld in de optimale positie en Feyenoord daarna verder moet bouwen dan de bal te krijgen bij degenen die er in theorie voor moeten zorgen dat het werk van het middenveld omgezet wordt in een bruikbare aanval.

Droom je van een vervolg van het jongensboek van Wieffer, dan speelt ‘ie zoals Frenkie de Jong en leidt hij Feyenoord naar het kampioenschap. Blijf je met twee kicksen op de grond, dan liggen met de terugkeer van Timber de meeste kansen voor Wieffer op de korte termijn als centrumverdediger – zoals in de oefenwedstrijd(en) na het WK ook (volgens Slot) succesvol mee werd geoefend. In de lange adem kan de defensieve zekerheid een belangrijk onderdeel worden van de stille kampioensambities van de Rotterdammers.

Kampioen maken kan Wieffer Feyenoord niet. Timber ook niet. Kökçü heel misschien. De snelste route naar dat kampioenschap heet Igor Paixão. Niet omdat het scoutingsapparaat van Feyenoord een vrijwel identieke Sinisterra-vervanger hebben gevonden, maar vooral omdat de basis van het Feyenoord-voetbal daardoor nog steeds niet hoeft te veranderen ten opzichten van vorig seizoen. Dat Feyenoord dan ook nog op termijn Trauner terugkrijgt, biedt Slot de situatie waar hij al een paar weken om vraagt.

Zo kan de trainer zijn tactiek met een voetballende nummer zes in stand houden als basis. Met Timber in de ploeg kun je makkelijker op voorsprong komen dan met Wieffer. Met de 23-jarige verdedigende middenvelder tussen de lijnen is die voorsprong weer gemakkelijker vast te houden. Wanneer dat voor Feyenoord het geval is en de tegenstander gaat aanvallen, komt de snelle passtijl van Wieffer juist weer van pas. Dan ligt er automatisch meer ruimte tussen de linies en achter de verdediging, hebben de creatieve centrale middenvelders meer tijd voor hun oplossing en kan Feyenoord vanuit defensieve zekerheid de nu al razendsnelle omschakelingen nog meer gaan benutten.