Ajax – Feyenoord: klassieke schaakwedstrijd of spektakelstuk?

Het Eredivisieseizoen krijgt aankomend weekend een nieuw hoofdstuk wanneer Ajax en Feyenoord het tegen elkaar opnemen. Waar de Rotterdammers bij een overwinning een grote stap zetten richting de landstitel, kan Ajax bij een zege op de ranglijst gelijk komen met de concurrent. Voldoende reden voor Arne Slot en John Heitinga dus om tot in de detail voorbereid te zijn op het duel. Maar wie maakt de grootste kans op de overwinning? En waar liggen de tactische verschillen?

Sleutelduel in Eredivisie

Bij Ajax loopt het nog niet zoals de voorgaande jaren. Onder Erik ten Hag behaalde het jarenlang de landstitel, was het succesvol in de beker en gooide het Europees hoge ogen, maar die tijd ligt voorlopig achter de club. Opvallend genoeg doen de Amsterdammers echter nog altijd mee voor het kampioenschap. Het verschil met Feyenoord is drie punten. Daarmee is de nummer vijf van een aantal weken geleden bijna waar het zijn wil. Wint Ajax de Klassieker, staat het met het betere doelsaldo zelfs bovenaan.

Voor Feyenoord, dat in het seizoen 2016/2017 kampioen werd, staat daardoor één ding vast: zondagmiddag mag het geen nederlaag incasseren. Dat is echter eenvoudiger gezegd dan gedaan. De versie in de Johan Cruijff Arena was door de jaren heen namelijk veel vaker een prooi voor de Amsterdammers dan andersom. Voor een overwinning moet Feyenoord zelfs ver terugzoeken. Op 28 augustus 2005 won het voor het laatst in de hoofdstad. Het duel eindigde destijds in 1-2 door doelpunten van Salomon Kalou en Dirk Kuyt, terwijl de Griek Angelos Charisteas nog wat terugdeed voor de thuisploeg.

De Rotterdammers kunnen leunen op een goed gevoel, want de afgelopen weken bewees de spelersgroep dat het moeilijk te verslaan is. Als dat niet voetballend ging, dan maar op vechtlust. Zowel Europees als nationaal wankelde Feyenoord behoorlijk en leek het diverse malen mis te gaan, maar telkens bleek de selectie van Slot in staat om in de slotfase de wedstrijd om te buigen en daarmee belangrijke punten binnen te halen.

Waar Feyenoord het laatste topduel van het seizoen speelt, moeten de Amsterdammers de komende twee maanden nog aan de bak. In de laatste vijf duels van het jaar neemt Ajax het namelijk op tegen PSV (uit), AZ (thuis), FC Groningen (uit), FC Utrecht (thuis) en FC Twente (uit). Het zijn stuk voor stuk wedstrijden waarin het de laatste jaren veelvuldig puntverlies leed. Des te belangrijker is het voor Heitinga om de drie punten tegen Feyenoord in Amsterdam te behouden. De eerste zeven competitieduels met Heitinga als hoofdtrainer geven daarbij hoop, want Ajax pakte sinds het vertrek van Schreuder in januari telkens de volle punten.

Speelstijlen Ajax en Feyenoord

Ajax kiest er onder John Heitinga voor om vleugelverdedigers Owen Wijndal en Devyne Rensch bij een voorsprong voornamelijk achterin te houden, waardoor de tegenstander bij balverlies minder ruimte heeft om te counteren. Die opengelaten ruimte wordt op door centrumspits Dusan Tadic naar de buitenkant van het veld te laten trekken, waar hij samen komt te spelen met Steven Bergwijn of Mohammed Kudus. De andere buitenspeler kan dan in de vrijgekomen ruimte in de spitspositie komen en aanvallende middenvelder Steven Berghuis zo met ruimte én met zijn neus naar de goal vrij spelen.

Een paar maanden geleden zag die Ajax-wereld er heel anders uit. In de Kuip stond de Klassieker op het programma, waarbij Ajax in zwaar weer verkeerde. Schreuder kreeg zijn team maar niet aan de praat en dat was ook in dat duel zichtbaar. Zo stonden de Amsterdamse linies in het grootste gedeelte van de wedstrijd wagenwijd uit elkaar, waardoor Feyenoord eenvoudig kon combineren en tot grote kansen kwam. Daarnaast kon centrumspits Kudus de bal veelal niet bij zich houden. Het leverde onzeker spel op van Ajax, waarbij het van geluk mocht spreken dat het slechts 1-1 bleef.

Feyenoord zal zich ditmaal in de Johan Cruijff Arena willen belonen en kan voldoende hoop halen uit de laatste maanden. Tegen FC Volendam bleek maar weer eens dat het basisteam goed in evenwicht is. Met de controlerende middenvelders Orkun Kokcü en Mats Wieffer lijdt het minder balverlies, terwijl de spelers wel degelijk het nodige risico in hun spel durven te leggen.

Waar Kokcü in het duel in 91 procent van de gevallen de juiste kleur vond, kreeg Wieffer dit voor 87 procent voor elkaar. Aan de zijkanten zit het ook goed, want op de aanvallende backs Marcus Pedersen en Quilindschy Hartman staat voorlopig nog lang geen maat, al miste Hartman de Europa League-wedstrijd met Shakhtar wetens ziekte.

Evenwichtige wedstrijd

De wedstrijd van zondag is traditiegetrouw één van dé wedstrijd van het jaar in de Eredivisie. Heitinga zal naar verwachting opnieuw kiezen voor Tadic in de spits, wat het voor Feyenoord lastig zal maken. De Serviër is namelijk als geen ander in staat om de bal bij zich te houden en daarmee ruimte te creëren voor zijn ploeggenoten. Daardoor kan Berghuis in zijn vrije rol zijn oude ploeg wellicht meer pijn kunnen doen dan in het vorige duel.

Ajax heeft geen andere optie dan winnen. De recordkampioen weet dat alleen een overwinning voldoende is om in de slotfase van het voetbaljaar mee te blijven doen voor het landskampioenschap, waardoor het met de steun van het publiek in het stadion voluit zal gaan. Doen de Amsterdam met teveel aanvallende ambities of laat de ploeg van Heitinga, net zoals Shakhtar in de Europa League, de ruimtes tussen de linies en posities te groot, kunnen de Amsterdammers in het mes van Feyenoord lopen.

Het pressie-systeem van Slot was in de beginfase van de wedstrijd tegen Shakhtar van onwaarschijnlijk groot belang. Voor de uitwedstrijd tegen Ajax ligt een speelinstelling zoals in de uitwedstrijd van de achtste finale van de Europa League meer voor de hand. Daarmee krijgt de klassieke schaakwedstrijd tussen Ajax en Feyenoord van te voren al vorm. Ajax zal niet teveel durven aanvallen – het kent de gevaren van Feyenoord immers. De Rotterdammers kunnen – op basis van de ranglijst – meer teruggetrokken spelen, Ajax in verschillende fases van de opbouw onder druk zetten en fouten afdwingen. Blijft Feyenoord dat niet negentig minuten (plus blessuretijd) lang doen, heeft Ajax nog steeds de individuele kwaliteit voorin om dat genadeloos af te straffen.