Van Dijk schreeuwt om toptransfer

Virgil van Dijk kreeg het, net als de rest van de spelers van het Nederlands elftal, kritiek na de 4-0 nederlaag tegen Frankrijk. De valse start van de EK kwalificatie betekent nog lang niet dat het eindtoernooi als de haven uit zicht verdwijnt.

Virgil van Dijks, het Nederlands elftal en Liverpool

Big Virg is zowel bij Oranje als bij Liverpool meer kapitein crisismanagement. Ooit was hij degene die de voetballende Afsluitdijk van ons land de meest woeste stormen liet overleven. Nu Matthijs de Ligt terug is bij Oranje, zorgt voor gespreksstof tussen de twee topverdedigers.

Los van de afwezigheid van de verdediger van Bayern München en het uitvallen van Newcastle-muur Sven Botman, valt er genoeg te bespreken. Van Dijk kreeg in het verleden al kritiek over zijn leidinggevende kwaliteiten. De Liverpool-leider staat zowel bij club en land druk gebarend in het veld – en doet dat bijna met hetzelfde temperament als Dusan Tadic. Helemaal in corona-tijd bulderde de Bredaase klanken uit de keel van de topverdediger over het veld. Nog steeds is Van Dijk bezig met wijzen, schreeuwen, woeste blikken gooien en ondertussen ook nog verdedigen.

Dat blijkt niet alleen bij Oranje teveel gevraagd voor de 31-jarige Nederlander.

Van Dijk speelt sinds 2018 voor Liverpool. De centrumverdediger klom via Willem II, FC Groningen, Celtic (Schotland) en Southampton (Engeland) de internationale voetballadder. The Reds betaalden destijds een kleine 85 miljoen euro om Van Dijk los te weken bij The Saints.

De Afsluitdijk op noppen

Dat bleek voor Liverpool het begin van een succesvolle periode. De club won onder andere de Premier League en de Champions League met Van Dijk als de grote leider van de defensie. Dat was ook voor de Liverpool-aanvallers een belangrijke stok achter de deur: zij konden immers vrijuit voetballen omdat Big Virg de boel achterin wel dicht hield.

Bij zijn aantreden in Liverpool had de club een doelpunten voor/tegen-ratio van 2,2. In het eerste volledige seizoen bij The Reds was dat bijna verdubbeld (4,0), maar zorgde dat aanvallende spel er ook voor dat er teveel punten verspeeld werden – maar schreef Van Dijk wel de Champions League op zijn naam.

Het jaar daarna vond trainer Jürgen Klopp de succesformule voor de Premier League-titel: een ratio van 2,6 bleek daar genoeg voor te zijn. Na dat kampioensjaar deed Liverpool in 2021-2022 nog mee om de bovenste plekken, maar heeft dit seizoen veel weg van het jaar dat Liverpool zich landskampioen mocht noemen.

De groei van de Premier League-concurrentie

In dat jaar (2021/2022) bezorgde een ratio van 1,6 (doelpunten voor/doelpunten tegen) Liverpool een derde plek. Dit seizoen vinden we Liverpool na 25 wedstrijden en eenzelfde ratio (1,6) op de zesde plek.

Dat verschil zit in de prestaties die de concurrenten van nu destijds leverden. Arsenal werd in dat seizoen achtste (ratio: 1,4). Tottenham Hotspur eindigde één plek boven The Gunners (ratio 1,5). Newcastle United had destijds nog geen geldpijpleiding richting Saudi-Arabië en had destijds een negatief doelsaldo, en dus ook een ratio kleiner dan 1: 0,66 – destijds goed voor een twaalfde plaats in de Premier League.

Dit seizoen is het andere koek voor die teams. Arsenal komt onder Mikel Arteta weer in de buurt van The Gunners die met de Spaanse manager op het middenveld meestreed om de bovenste vier plekken. Het gevolg? Een ratio van 2,5 in plaats van 1,5 (en dus 0,9 hoger in plaats van iets lager dan Liverpool). Newcastle United ging van 0,6 naar 2,1. Alleen Tottenham Hotspur (1,3) gaat op basis van het ratio minder goed dan Liverpool (1,6), maar had geen dramatisch start van het seizoen om overheen te komen.

Waar de ploegen boven en onder Liverpool zich versterkte, namen The Reds afscheid van dragende krachten zoals Sadio Mané (Bayern München) en Georginio Wijnaldum (Paris Saint-Germain), houdt vertrouwen in oudgedienden James Milner en Jordan Henderson en heeft naast blessuregevoelige opties als Thiago en Arthur Melo het eeuwige talent Alex Oxlade-Chamberlain als ervaren opties achter de hand. Tel daarbij de Premier League-rookies in de voorhoede bij op, en Van Dijk en zijn defensie worden ook door subtoppers en middenmoters naar achteren gedrukt.

Dan komt Van Dijk over het algemeen in een situatie die hij niet kent uit zijn voetballoopbaan – maar daarvoor kan ‘ie even babbelen met De Ligt.

De ontbrekende factor bij Van Dijk

Van Dijk speelde het grootste gedeelte van zijn carrière voor kleinere clubs. De verdediger van Liverpool kwam op latere leeftijd terecht in de wereld waarin Matthijs de Ligt vanaf zijn zeventiende Ajax (als aanvoerder) vertegenwoordigde. Van Dijk is in twee spelsituaties één van de beste van de wereld: het mandekken en (lucht)duels aangaan. Komt de 31-jarige verdediger in situaties waarin hij momenten moet kiezen om een tackle in te zetten (buiten de sprintmomenten om), doordekken en instappen in bepaalde momenten, legt de verdediger meer dan eens de rode loper uit.

Van Dijk is groot en sterk, maar niet zo reusachtig dat hij elke hoek kan afdekken met zijn lichaam. Het gemiddelde aantal intercepties per negentig minuten laten het verschil tussen Van Dijk en De Ligt zien. In de Bundesliga (0,9 intercepties voor De Ligt) en de Premier League (1 voor Van Dijk) ontlopen de  twee Nederlandse verdedigers elkaar niet veel. Datzelfde geldt voor de Nations League (0,5 voor De Ligt, 0,3 voor Van Dijk).

De Liverpool-verdediger had in tegenstelling tot De Ligt een belangrijke rol op de eindtoernooien van Oranje (EK 2020 en WK 2022, red.). In de Champions League laat De Ligt dit seizoen bij Bayern, een team dat extreem hoog op het veld staat om het aanvalsspel mogelijk te maken, wel een duidelijk verschil met Van Dijk zien.

Ondanks de ontwikkeling in het pure verdedigen (door zijn tijd in Italië, red.) bewijst De Ligt in de Champions League positioneel van een ander niveau te zijn (1,9 intercepties per negentig minuten) dan Van Dijk (0,5 intercepties). Dat is verschil te verklaren: een verdediger die bij Ajax, Juventus en Bayern gespeeld heeft, ontwikkelt zich op andere vlakken dan een speler die via zich Willem II, Groningen, Celtic en Southampton naar de top van Europa en het hart van Oranje voetbalt.

Dan leer je vanaf jongs af aan om in de ruimtes te verdedigen in plaats van alleen de man af te dekken. Herken je sneller situaties die vragen om een instapmoment van de centrale verdediger in plaats van een schreeuw naar een ploeggenoot en ben je eerder te vroeg dan te laat – en daarom is De Ligt vaker op tijd op een positie om de bal te onderscheppen.

Twee toptransferopties

Is het realistisch om van een 31-jarige verdediger te verwachten dat hij nog een stormachtige ontwikkeling in gaat zetten? Niet echt. In dat opzicht ligt er bij Liverpool meer druk op de schouders van Engelsman Joe Gomez (25) en Ibrahima Kanoté, een 22-jarige Frans international die vorig seizoen voor veertig miljoen euro werd aangekocht. Dat blijken tot nu toe nog niet de oplossingen die de gaten in de Liverpool-verdediging dichten.

Dat de voorhoede ook een stap terug heeft gedaan vanuit het supertrio Mané, Mo Salah en Roberto Firmino betekent daarnaast dat er meer balverlies geleden wordt, waardoor de al instabiele defensie van The Reds nog meer onder druk komt te staan. Die linie is de afgelopen transferperiodes versterkt met Cody Gakpo en David Nuñez. Defensief is de laatste grote aankoop Kanoté geweest, een speler die nog naar zijn prime aan het toewerken is.

In dat opzicht kan Van Dijk niet alleen bij Oranje een speler met de ervaring of speelstijl van De Ligt nodig. Bij Liverpool vraagt de situatie daar ook al een tijdje om, maar weigerde ‘toekomst Ajax-directeur’ Julian Ward om een meer ervarene pion dan de 25-jarige Gomez in de selectie te plaatsen. Wellicht doet zijn opvolger dat wel, en anders kan Bayern München zijn ogen open houden  tijdens het bekijken van de interlands van De Ligt. Eén blik op de laatste linie leert immers dat daar nog een ervaren leidinggevende kracht mist. Met een contract tot 2025 en nog maar een aantal jaren op het hoogste niveau in de benen, kan dat ook voor Liverpool een kans op (lucratief) doorselecteren betekenen.