Vrienden van Feyenoord verdienen miljoenen met clubliefde

Da kassa rinkelde afgelopen zomer bij Feyenoord. Luis Sinisterra, Fredrik Aursnes en Tyrell Malacia leverden tientallen miljoenen op. Daarmee lijkt Feyenoord af te stevenen op een goed boekjaar voor de club. Daar zijn de Vrienden van Feyenoord, de investeringsmaatschappij die de afgelopen jaren 2% tot 6% van de jaarlijkse Feyenoord-winst opstrijkt en nog dertig miljoen euro tegoed heeft van de club, vooral blij mee.

De financiële malaise bij Feyenoord

Zoals de Feyenoord-traditie voorschrijft, kwam ook in 2007 een helikopter met aanwinsten tijdens de Open Dag het stadion binnenvliegen. Eenmaal op de middenstip, stapten grote namen als Roy Makaay, Kevin Hofland en Tim de Cler uit. Een fenomenale topspits in zijn laatste dagen, een verdediger die in de grote competities speelde en een international die zijn langste dagen had gehad.

Het waren zaken die drie jaar later, toen de Vrienden van Feyenoord de club van de financiële ondergang redde, zaken die anders moesten. Desalniettemin is het geld dat het betaalde voor Makaay, Hofland en De Cler een peulenschil bij de rekening die openstaat om baas in eigen club te worden.

Maar waarom dan?

De Vrienden van Feyenoord hebben Feyenoord de dertig miljoen euro niet geleend of geschonken. Daar hebben ze Feyenoord-aandelen van gekocht. De Stichting Continuïteit Feyenoord heeft op dit moment het meerderheidsaandeel in handen: 51% van de club is van deze stichting. De basale investering die daarvoor gedaan werd, was dertig miljoen euro en die zou in 2018 nog naar veertig miljoen euro kunnen gaan – als dat nodig was.

Die stortingen zijn in de jaarverslagen van Feyenoord terug te vinden onder het kopje ‘agioreserve’. Op het moment dat de Vrienden van Feyenoord hun dertig miljoen euro versterkte, deden ze dat niet als een lening of gift, maar kochten ze aandelen van de club voor een veel te hoge prijs. De Vrienden hoefden deze prijs niet te betalen, maar dat was volgens hen ook niet het originele plan bij de investering: die was om de club te redden. De Vrienden zouden niet aan de inkomsten uit de transfermark komen, maar wilden wel zetels in de raad van commissarissen om beleidsmatig hun kennis en kunde te gebruiken om de club er bovenop te helpen.

Die was ook nodig, want de club  had na het seizoen 2009/2010 een negatief eigen vermogen van ruim dertig miljoen euro, een bedrijfsopzet die veel te veel kosten vroegen dan de opbrengsten opleverden en prestaties op het veld  die geen prijzen noch grote transfers opleverden. Met andere woorden: de kosten bleven hoog,  werden hoger, terwijl de prestaties alsmaar minder werden.

Een daar wisten de ondernemersgeesten achter de Vrienden van Feyenoord wel raad mee…

Geen leugen, maar ook geen hele waarheid

In 2016 werd Pim Blokland, het gezicht van de Vrienden, geïnterviewd door het Algemeen Dagblad. Feyenoord had net een goede transferzomer gehad met de verkopen van onder andere Graziano Pellè (Southampton, elf miljoen euro), Bruno Martins Indi (FC Porto, 7,7 miljoen euro), Stefan de Vrij (Lazio Roma, zeven miljoen euro) en Daryll Janmaat (Watford, zes miljoen euro). Voor de duidelijkheid: wat Blokland destijds vertelde, dat de Vrienden géén percentage van de transfers opeisten, dat klopt. Het is alleen niet de hele waarheid.

Feyenoord is net als elke andere Nederlands voetbalbedrijf voor een positief bedrijfsresultaat afhankelijk van de transfermarkt. Daar hoeven de Vrienden dus ook niet aan te komen: op  het  moment dat het bedrijf Feyenoord winst maakt, krijgt elke aandeelhouder een deel van die winst uitgekeerd (dividend). Voor de Vrienden van Feyenoord lag deze tot aan 2018 op 4% (geen Europees voetbal, red.) of 6% (wel Europees voetbal).

Feyenoord boekte door de bovenstaande transfers een mooie winst over het seizoen. Dat lukte hen in 2013/2014 niet, maar door het positieve transferresultaat en de herstructureringen in de organisatie, kwam daar een jaar later verandering in. Dat merkten de Vrienden van Feyenoord echter ook: de aandeelhouders van Feyenoord kregen gezamenlijk 1,2 miljoen euro om te verdelen. Met andere woorden: zonder de goede transfers, had Feyenoord geen winst kunnen boeken en kregen de VvF hun dividend ook  niet – en profiteren zij dus financieel wel degelijk van de goede transferzomer(s) van de Rotterdammers.

Als Feyenoord Europees voetbal haalde, lag dat dividendpercentage hoger dan wanneer er géén Europees voetbal was. Met andere woorden: maakte Feyenoord meer winst door de TV-rechten, premies en andere voordelen van Europees voetbal (bijvoorbeeld: spelers die in de picture komen en voor hogere prijzen vertrekken),  dan pakten De Vrienden een groter percentage van de gehele winst. Krijg je meer inkomsten uit TV-gelden en premies bovenop een positief transferresultaat, wordt dat bedrag alsmaar hoger.

Op de website van Feyenoord staat dat er in 2018 een nieuwe afspraak is gemaakt over de dividenduitkering voor de Vrienden: die zou van maximaal 4%  naar maximaal  2% gaan. Over de reducering voor het ‘Europese dividend’ van 6% worden geen meldingen gedaan. Ga je ervanuit dat deze ook met 2% omlaag zijn gegaan, betekent dat nog steeds niet dat de Vrienden ook  minder geld krijgen uit de club: in 2017 werd de club landskampioen, kon er flink gecasht worden met Champions League-voetbal.

Het dividend uit dat CL-seizoen? 1,9 miljoen euro.

Cashcow van de Feyenoord-cashcows

Kijk je naar het bedrijfsresultaat, dan hebben De Vrienden Feyenoord wel degelijk gered. Of ja: alleen de eerste drie jaar, waar er door veel herstructureringen binnen de club een ander financieel profiel ontstond, de club richting een positief bedrijfsresultaat kon werken en er financieel weer bovenop kwam.

Het moment dát Feyenoord winst begon te maken (vanaf seizoen 2013-2014, met het corona-jaren als uitzondering) is ook het moment dat de kassa bij De Vrienden rinkelde. Nog voordat Feyenoord überhaupt aandelen terug had gekocht. Dat totaalplaatje loopt op basis van de afgelopen dertien jaar aardig op: tussen 2010 en 2022 (laatste jaarverslag, red.) keerde de club in totaal 7,137 miljoen euro aan dividend uit. Het aandeel van de Vrienden in Feyenoord schommelde tussen de 49% (begin) en 46% (sinds 2018).

Het resultaat voor De Vrienden? Zij hebben nog dertig miljoen euro tegoed van de club, maar verdienden de afgelopen jaren ook al 3,3 tot 3,5 miljoen euro aan dividend uitgekeerd – een percentage van zo’n tien procent van de investering die ze nog terugkrijgen en dus als pure winst gezien kan worden. Dat laatste staat los van de skyboxen, raad van commissarissen-plekken en belevingsrechten die de Vrienden binnen Feyenoord genieten.

De werkelijke Feyenoord-clusterfuck

Hoe beter Feyenoord gaat presteren, hoe vaker het Europees actief is, hoe hoger de inkomsten worden en het belangrijkste: de spelers die voor de doorverkoop gehaald zijn, worden meer waard,  voegen een groter bedrag toe aan het bedrijfsresultaat en daar krijgen de Vrienden van Feyenoord na elk seizoen netjes hun winstaandeel over uitgekeerd – dat bedrag ligt hoger als het ‘Europese dividend’ van Feyenoord niet is aangepast (6%). Het kan ook zijn dat dat percentage van zes naar vier procent is gedaald (evenredig met de niet-Europese-dividenduitkering) of ook op 2% ligt, maar daar wordt op het digitale thuis van de club geen melding over gemaakt.

Wat ook over het hoofd gezien wordt, is de connectie tussen de Vrienden van Feyenoord en de Stichting Continuïteit Feyenoord. Deze stichting is in bezit van  het ‘gouden aandeel’ (veto-recht met betrekking tot clubnaam, kleuren, speelstad etc.) en is de partij die de aandelen  terugkoopt van de Vrienden van Feyenoord.

Wie er sinds 2010 in dat stichtingsbestuur zit? Inderdaad: Vrienden-voorman Pim Blokland. Samen met de door de Vrienden aangedragen Hans Verat vormt hij een bestuur van vijf man (=40% Vrienden).

Daardoor hebben de Vrienden invloed in de beleidsmatige beslissingen van de club (door rvc-zetels) én zit één van de belangrijkste investeerders van de groep in het orgaan dat ervoor zorgt dat Feyenoord weer baas in eigen club kan worden. Stortten De Vrienden hun dividend terug op de rekening van Feyenoord, schonk het de dertig miljoen euro in 2010 of deed het in zijn volledigheid afstand van de dividend, dan had je kunnen spreken van een reddingsactie.

Nu heeft Feyenoord vermogende eigenaren, maar niet de externe investeerder die als een suikeroom voor de club werkt. Hoe beter de club draait, hoe hoger de dividenduitkering aan het einde van het jaar is en hoe meer winst De Vrienden boeken op het moment dat Feyenoord alle aandelen (mondjesmaat) terug heeft gekocht. Zo lang de Vrienden aandelen in Feyenoord blijven houden en er is winst om te verdelen, zullen De Vrienden profiteren van  de omzet-boosts die toptransfers zoals Luis Sinisterra en (inter)nationale successen onder Arne Slot teweeg brengen.

Dat kan nog (heel) lang duren. Er moet immers ook een bedrijf draaiende gehouden worden, het werkkapitaal (geld dat nodig is om bedrijf te kunnen runnen) groeit omdat de concurrentie moet worden bijgehouden, en zo houden de Vrienden hun Feyenoord-verdienmodel voorlopig nog wel vast. Er is immers geen beslissingsorgaan waar de Vrienden géén vinger in de pap hebbe – zelfs de verkoop van de eigen aandelen aan de club, ligt (onder andere) in de handen van de man die ervoor zorgde dat de Vrienden in eerste instantie de aandelen in handen kregen.

Of dat ook in deze en toekomstige situaties het beste is voor Blokland en zijn Vrienden of voor Feyenoord als club, is de enige vraag die open blijft staan. Dat de Vrienden een ongelofelijk winstgevende investering deden en in de situatie zijn om ook (deels) controle over het de terugkoop van de aandelen te houden, staat echter wel buiten kijf.