Vroegtijdig vertrek dreigt voor PSV-spelmaker

PSV is 2021 niet lekker begonnen. De Eindhovenaren kwamen in de eerste Topper van het jaar tegen Ajax op een snelle 2-0 voorsprong, maar wisten deze niet vast te houden en zag de Amsterdamse titelconcurrent langszij komen. Tegen AZ ging het helemaal mis, voornamelijk omdat het de Eindhovenaren niet lukte om het spel te maken. Dat terwijl het creatieve brein van de ploeg al tijden op de bank zit. 

PSV leek het voor afgelopen zondag helemaal voor elkaar te hebben. De ploeg van Roger Schmidt profiteerde van de vormdip van titelconcurrent Ajax en kon in een onderling duel met de Amsterdammers de koppositie overnemen. De start van de Eindhovenaren in de Johan Cruijff ArenA was met twee vroege doelpunten uitstekend, het verval was daar het tegenovergestelde van. De Eindhovenaren gaven een riante voorsprong uit handen en mochten zich in hun handen knijpen met een puntendeling (2-2, red.) na negentig minuten voetbal. 

PSV

De manschappen van Roger Schmidt maakten in de tweede helft van dat duel een compleet andere indruk dan in de eerste vijfenveertig minuten. Het verval dat PSV liet zien en waar de Eindhovenaren in de wedstrijden tegen mindere Eredivisie-ploegen nog geen puntenschade opleverde, brak de ploeg van Schmidt tegen Ajax voor het eerst écht op. Waar in de eerste helft de PSV-spelers de Ajacieden overklasten op basis van voetbal en werklust, leken de spelers in de tweede helft van die wedstrijd niet vooruit te branden. 

Na de laatste competitiewedstrijd tegen AZ (3-1 verlies, red.) kwam er echter een heel ander punt aan het licht. Hoewel de intensiteit van de wedstrijd tegen de Alkmaarders veel lager lag dan de Eredivisie-topper in de Johan Cruijff Arena, had PSV soms moeite om het tempo in de wedstrijd te houden. Natuurlijk: de Eindhovense formatie miste spelers zoals Mario Götze, Cody Gakpo en Noni Madueke, maar ook Donyell Malen en Mohamed Ihattaren gaven niet thuis in de wedstrijd tegen AZ en konden het verschil niet maken, waardoor AZ met het PSV-spelletje van de afgelopen seizoenen een belangrijke overwinning wist te boeken. 

Dat de Alkmaarders daarbij niet echt in grote moeilijkheden werden gebracht – PSV was grote delen van de wedstrijd dreigend, maar allerminst gevaarlijk – zorgde ervoor dat AZ in de tweede helft maar één kans nodig had om de wedstrijd definitief op slot te gooien. Toch waren het niet aanvalsleiders Malen en Eran Zahavi die grote kansen misten, maar kun je vooral bij de invulling van het centrale middenveld vraagtekens zetten of dit dé manier is om een defensieve tegenstander mét individuele kwaliteit uit elkaar te spelen. 

Tegenhouden in plaats van opbouwen

Het controlerende middenveld van PSV bestaat dit seizoen eigenlijk zonder uitzondering uit Pablo Rosario en Ibrahim Sangaré. Hoewel laatstgenoemde in de wedstrijd tegen Ajax tot één van de uitblinkers behoorde en Rosario sinds zijn overgang van Almere City al stabiel presteert, zijn het twee spelers met dezelfde specialiteiten: op het gebied van (lucht)duels, tackles en onderscheppingen zijn zij een klasse apart bij PSV en in de Eredivisie en daardoor kiest Schmidt ook eigenlijk altijd, mits ze beiden wedstrijdfit zijn, voor Rosario en Sangaré voor de defensie. 

Met spelers zoals Götze, Gakpo en Ihattaren op het aanvallende middenveld is dat ook niet gek. Dat zijn spelers die over het algemeen veel risico in hun spel leggen en daardoor een verhoogd risico op balverlies hebben, waardoor je voor je defensie ook twee breekijzers nodig hebt op het moment dat een actie of een steekpass mislukt en de tegenstander kan eruit komen met een counter. Op het moment dat Rosario of Sangaré de bal dan onderschept – of een duel wint met de aanvallende middenvelder van de tegenstander – hoeven de aanvallend ingestelde spelers van PSV niet ver in te zakken en kan PSV, ondanks de offensievere tactiek van de afgelopen maanden, alsnog toeslaan vanuit de omschakeling. 

Die keuzes zorgen ervoor dat Schmidt zijn ploeg dieper op het veld kan staan zodat één fout van de tegenstander in de opbouw een doelpunt kan opleveren. De goals die de Eindhoven maakten tegen Ajax zijn daar het schoolvoorbeeld van. Met name de tweede treffer van PSV, dat in de persoon van Sangaré de bal veroverde na een mislukte combinatie tussen Antony en Davy Klaassen en binnen no-time aan de andere kant van het veld was, laat zien dat een dergelijke tactiek kan werken in grote wedstrijden. 

Marco van Ginkel

AZ speelde in tegenstelling tot Ajax allerminst voor de overwinning. De Alkmaarders groeven zich in tegen PSV en lieten de Eindhovenaren het spel maken. Daardoor kwam de Brabantse topclub in de problemen: op het moment dat het aanvallende middenveld een mindere dag heeft – of bepalende spelers mist – en de aanvallers daardoor vast komen te staan tussen de centrale verdediging en het defensieve middenveld van de tegenstander, hebben de Eindhovenaren geen spelers op het controlerende middenveld staan die de defensie kunnen openbreken. 

Het is daarom ook niet gek dat zowel Rosario als Sangaré niet uitblinken in het geven van assists, belangrijke passes en het creëren van kansen. Sterker nog: dat is hun rol ook helemaal niet, dus is dat in het eerste opzicht geen ramp. Wanneer je echter een tegenstander zoals AZ tegen het lijf loopt, is het een direct gevolg dat je creatieve mensen een stuk minder gemakkelijk in gevaarlijke posities op het veld in stelling worden gebracht. Dat komt óók omdat Sangaré en Rosario niet over deze opbouwende kwaliteiten beschikken. 

Schmidt probeerde in de tweede helft nog een doorbraak te forceren door Marco van Ginkel in te brengen. Hoewel het schitterend is om een speler van dergelijke klasse na ruim negenhonderd dagen weer officiële minuten te zien maken, was ook Van Ginkel niet de aangewezen persoon om een doorbraak te forceren. Zijn kwaliteiten staan buiten kijf, maar PSV had in de wedstrijd tegen AZ allerminst behoefte aan een speler die vanuit het defensieve middenveld een voorwaartse loopactie maakte om de bal van Olivier Boscagli, die verantwoordelijk was voor de opbouw van de Eindhovenaren, te ontvangen. 

Adrian Fein

Boscagli was de enige PSV’er die het aandurfde om een linie over te slaan in zijn passing of een medespeler in de ruimte aan te spelen. PSV had meer behoefte aan dat soort passes omdat de AZ-verdediging niet onder grote druk kwam door de balletjes breed en passjes terug die Rosario en Sangaré overwegend verstuurden. Dat zijn ook niet de kernkwaliteiten van de twee controleurs op het middenveld van PSV, maar dat geldt wel voor een man die negentig minuten op de bank bleef zitten tijdens PSV – AZ. 

Adrian Fein kreeg de afgelopen maanden mondjesmaat kansen in het eerste elftal van de Eindhovenaren en liet daarin hetgeen zien waar het PSV in de wedstrijd tegen de Alkmaarders aan ontbrak: diepgang in zijn passing, loopacties waardoor je ruimte voor je hebt tegen een defensief ingestelde tegenstander en de durf om een linie over te slaan. Dat Schmidt opnieuw geen beroep deed op de Bayern München-huurling en na afloop complimenten uitdeelde aan Sangaré en Rosario, zal Fein aan het denken zetten. Over zijn voetballende kwaliteiten is vrijwel iedereen het eens. 

Helemaal met de afwezigheid van Götze ligt er een groot voetballend gat op het middenveld, één waar de kwaliteiten van Fein perfect voor zijn. De afgelopen maanden kreeg Fein in zijn spaarzame speelmomenten de complimenten over zijn voetballende vermogen, passes en inzicht; alleen is het een raadsel waarom Schmidt denkt dat deze op dit moment niet in het spel van PSV passen. De Eindhovenaren hebben een optie tot koop in het huurcontract van de jonge Duitser, maar het is vooral de vraag waarom Fein überhaupt het seizoen in Eindhoven moet afmaken op het moment dat hij telkens gepasseerd wordt.