Blunderende Ten Hag zorgt voor probleem bij Ajax

Ajax deed in de Europa League-wedstrijd tegen AS Roma geen beroep op Mohammed Kudus. De Ghanese aanvallende middenvelder bleef negentig minuten op de bank zitten. Vanaf daar zag de aanvallende middenvelder dat zijn team zijn kwaliteiten goed kon gebruiken, maar niet werd ingezet door Ajax-trainer Erik ten Hag. 

Ajax leek het helemaal voor elkaar te hebben. Mohammed Kudus was afgelopen zomer één van de twee grote zomeraankopen van de Amsterdammers. Samen met Antony, die overkwam van São Paulo, maakte de aanvallende middenvelder een sterke indruk in het eerste gedeelte van het seizoen. Waar Antony vanaf de eerste minuut garant stond voor doelpunten en assists, viel Kudus op door zijn doldwaze dribbels door het as van het veld. En als Ajax één ding kon gebruiken in de verloren Europa League-kwartfinale tegen AS Roma, dan was het wel de dribbels van Kudus. 

Ajax – AS Roma

AS Roma-trainer Paulo Fonseca deed zijn huiswerk goed. De coach van de nummer zeven van de Serie A leek de Amsterdammers op twee manieren het voetbal onmogelijk te willen maken. Voorafgaand aan de wedstrijd gaf de coach aan dat hij wilde dat zijn spelers de Ajacieden vroeg onder druk zette. Dat lukte eigenlijk alleen maar in de openingsfase van de wedstrijd. Het systeem waarin de Romeinen opereerden (1-3-4-2-1 in balbezit, 1-5-3-2 wanneer Ajax de bal had) was meer opgebouwd om de Amsterdammers het opbouwen onmogelijk te maken.

De Amsterdammers konden geen oplossing vinden voor het verdedigende blok dat AS Roma bouwde. Ajax zette de Romeinen vroeg op eigen helft onder druk en dwongen de Italianen tot een lange bal. Op het moment dat deze werd gespeeld en opgevangen werd door één van de verdedigers van Ajax, schoven de vleugelverdedigers van AS Roma naar achteren om de defensie te ondersteunen. Voor die vijfmansdefensie stond een lijn van drie Roma-middenvelders. Daardoor werd het voor Ajax onmogelijk om kort te combineren in de gevaarlijke zones van het veld, waardoor het praktisch alleen écht gevaarlijk kon worden in de omschakeling. 

Dat laatste had ook te maken met de afwezigheid van Blind. De 30-jarige verdediger annex defensieve middenvelder is geblesseerd en daardoor bestond het centrale duo uit Ryan Gravenberch en Edson Álvarez. Hoewel Gravenberch met zijn dribbel nog enigszins ruimte kon creëren op de Roma-helft, vertoonde de Mexicaans international weer symptomen van zijn ‘oude’ vorm. Op het moment dat Álvarez de bal kreeg in de opbouw, en dat kwam meer dan eens voor, stokte het tempo in de Ajax-aanval door een balletje breed of tikkie terug, waardoor AS Roma zich defensief gemakkelijk staande kon houden tegen de Amsterdamse aanvallen. 

Het belangrijkste gevolg daarvan was dat Ajax de ruimte niet kon benutten. Hoewel de Roma-verdediging negentig minuten lang geconcentreerd speelde, was er op de vleugels wel ruimte om een doorbraak te forceren. Op het moment dat Antony en David Neres werden aangespeeld, had Roma de tijd gehad om te kunnen hergroeperen en stuitte de Amsterdammers telkens op een witte Roma-muur van verdedigers. Door het ontbreken van een kopsterke spits én het feit dat Dusan Tadic wel uit de spits kon trekken, maar geen extra ruimte kon creëren, lukte het de Amsterdammers niet om tot uitgespeelde kansen te komen. 

Mohammed Kudus

Het ontbrak de Amsterdammers vooral aan stuwkracht in de as van het veld. Gravenberch een schitterende voetballer is die op achttienjarige leeftijd een hoog, constant niveau laat zien. Het is geen speler die opvalt door zijn hoge handelingssnelheid, tempowisselingen in zijn loopacties en snuggere steekpasses die een defensie openbreken. Zonder deze aspecten is het onmogelijk om een stugge defensie als die van Roma uit elkaar te spelen. Aangezien Álvarez en Davy Klaassen ook niet over deze kwaliteiten beschikken, ontstond er een gebed zonder einde als het ging om Ajax-aanvallen. 

Er valt natuurlijk wel wat te zeggen voor de keuzes van Ten Hag. Met het ontbreken van Blind moest Lisandro Martínez vanuit de defensie de opbouw verzorgen en werd Álvarez opgesteld om de balans op het middenveld te behouden. De keuze voor de Mexicaans international was in beginsel de juiste, het verhaal van de wedstrijd vertelde echter dat Ajax behoefte had aan een ander soort middenvelder dan iemand die louter ballen tegenhoudt en daarna zo snel mogelijk weer inlevert bij een teamgenoot. 

Hoewel de vorm van de Mexicaan de laatste weken blakend is, mag je nog steeds niet van Álvarez verwachten dat hij de creatieve oplossingen verzorgt bij de Amsterdammers. Daar heeft Ten Hag toch een steek laten vallen: de Ajax-trainer heeft genoeg middenvelders op de bank zitten en heeft in de persoon van Klaassen een speler die vanuit het defensieve middenveld ook een bepaalde diepgang kan veroorzaken. Maar nog belangrijker: Klaassen is een speler die vooral zonder bal het verschil maakt door slim positie te kiezen en daardoor altijd aanspeelbaar te zijn om een aanval een positief (lees: offensief) vervolg te geven. 

Om daar maximaal gebruik van te maken, heb je achter de spitsen wel een speler nodig die met een individuele actie in de as een tegenstander kan passeren. Klaassen is niet die man, maar Kudus heeft deze kwaliteiten wél. Kudus bleef echter negentig minuten op de bank zitten in de eerste kwartfinalestrijd van de Amsterdammers, waardoor het Ajax-middenveld te statisch bleef om in het overvolle centrum van het veld te domineren. 

Brian Brobbey

Ten Hag koos echter voor een andere optie. De coach bracht in de tweede helft Brian Brobbey in het veld voor David Neres. De 19-jarige aanvaller zorgde voor meer diepte in de Ajax-aanval, maar vond zichzelf steeds terug tussen drie centrale verdedigers van Roma. Dat maakte zijn opdracht alles behalve gemakkelijk. De talentvolle spits kreeg één kans op een doelpunt, maar schoot de bal tegen Roma-doelman Pau López. 

Voor de return, waar Ajax met mimimaal twee doelpunten verschil moet winnen om door de halve finale van de Europa League te bereiken, zal Ten Hag er verstandig aan doen om óók speeltijd in te ruimen voor Kudus. Het missende ingrediënt van de overwinningsoep was in de eerste wedstrijd een speler die zijn tegenstander kan passeren in het centrum. Daardoor dwing je de volgende linie – in dit geval de centrale verdediging – een keuze te maken: op het moment dat een van de centrale verdedigers op zo’n moment instapt dan krijgt de spits ruimte om achter de laatste linie te duiken. Doet de centrale verdediger dat niet, dan kan de aanvallende middenvelder verder dribbelen en het spel verleggen naar de zijkanten. 

Op het moment dat Ajax net als in de eerste ontmoeting met Roma geen baltempo in de aanvallen krijgt, dan zal het de Romeinen ook niet moeilijk maken in de wedstrijd in het Stadio Olimpico. Hiermee komt er wel een einde aan de weken durende lofzang over Erik ten Hag. Wil de trainer zich écht onsterfelijk maken, dan zal de 50-jarige Tukker een ander plan moeten hebben voor de wedstrijd van vorige week. Anders hebben de Amsterdammers in de wedstrijd in Italië een groter probleem dan tijdens de wedstrijd in de Johan Cruijff ArenA.