SN Longread: Waar zijn de vrouwen in de Nederlandse voetbaljournalistiek?

De afgelopen jaren heeft het voetbal enorm aan populariteit gewonnen onder meisjes en vrouwen. Enkel hockey wordt door meer meisjes en vrouwen beoefend in Nederland, en de KNVB verwacht dat de groei in het aantal spelende leden in het vrouwenvoetbal nog zeker twee jaar door zal blijven lopen. Bovendien zijn we ook nog eens behoorlijk goed in het spelletje: de Oranje Vrouwen kroonden zich in 2017 zelfs tot Europees Kampioen.

Dat is voor de mannen al weer een flinke tijd geleden. Desondanks blijft de voetbaljournalistiek gedomineerd door mannen. Zo zaten er in de 100 afleveringen tussen 6 oktober 2015 en 7 oktober 2018 slechts twee vrouwen aan tafel bij Studio Voetbal, de voetbaltalkshow van uitgerekend de publieke omroep NOS. Dit waren voormalig Oranje-international Daphne Koster en Mary Kok-Willlemsen, oud-trainster van de FC Twente Vrouwen. Ter vergelijking: Pierre van Hooijdonk was in 73 van die 100 afleveringen tafelgast, Arno Vermeulen in 35 stuks.

‘Weinig vrouwelijk voetbaljournalistiek-talent’

Vermeulen is de Chef Voetbal op de redactie van de NOS. Hij legt uit dat er simpelweg weinig vrouwelijk voetbaljournalistiek-talent aankomt. “Als wij stagiaires van journalistieke opleidingen binnenkrijgen bij de NOS zijn het veel vaker jongens dan meisjes. Er is een biologische voorkeur bij mannen om de sportjournalistiek in te gaan, in tegenstelling tot bij vrouwen. Zoals daartegenover er meer vrouwen mondhygiëniste zijn dan mannen. Bovendien moet een voetbaljournalist alle weekenden willen werken. Ik merk dat vrouwen daar soms op afhaken”, aldus Vermeulen.

Bij FOX Sports is men er wél in geslaagd om vrouwelijke toppers te binden. Zo zijn Hélène Hendriks, Aletha Liedelmeijer en Fresia Cousino Arias graag geziene tafelvrouwen en interviewsters. Koert Westerman, verslaggever en commentator bij de betaalzender, kan zich desondanks wel vinden in de woorden van Vermeulen.

“Ik denk dat de reden van het lage aantal vrouwen in de voetbaljournalistiek is gelegen in een simpel sociologisch en demografisch gegeven. Kijk naar de samenstelling van het stadionbezoek. Je zult op elke 10 mannen 1 vrouw tellen. De belangstelling van vrouwen voor voetbal is de laatste decennia weliswaar toegenomen, maar het is nog altijd zo dat voetbal in Nederland een mannendingetje is.”

“Vraag 100 mannen naar hun kijkgedrag en een overgrote meerderheid zal zeggen dat ze voetbal ‘mogen’ kijken van hun echtgenote of vriendin. Het heeft simpelweg de interesse van te weinig vrouwen. Daardoor zijn de vrouwen ondervertegenwoordigd. Dat is niet gek of discriminerend. Het is een fact of life. Bij het vrouwenblad Libelle werken ook vrijwel geen mannen. Bij VI werken nauwelijks vrouwen en vooral mannen. Geloof me: FOX Sports en wellicht ook andere voetbalmedia doen een moord voor een geschikte dame. Wij hebben er gelukkig ook een paar gevonden en opgeleid, maar er zijn er inderdaad helaas heel erg weinig”, erkent Westerman.

“Ik werk nu bijna twintig jaar in dit vak. Heb in die jaren talloze verzoeken gekregen van mensen die ook dit vak in willen om mee te lopen met me of advies te krijgen. Nog nooit was daar een verzoek bij van een meisje of vrouw. Ik heb het dit weekend nog even gecheckt bij Hélène, maar ook zij heeft in al die jaren maar twee keer zo’n verzoek gehad van een vrouw. Dat is eveneens een fact of life.“

Vermeulen wil echter niet alleen naar de sociologische en demografische redenen kijken. Hij zei al eens in De Volkskrant: “Ik heb nog nooit een vrouw gezien die leuk over voetbal kan praten. Het is al snel heel erg saai. Ik denk dat mannen meer op discussie uit zijn dan vrouwen. Het gaat er soms hard aan toe bij ons. We voeren scherpe discussies. Misschien dat vrouwen dat toch niet aandurven. En ze zijn te bescheiden.”

Het waren uitlatingen die Cécile Koekkoek, journalist en voormalig hoofdredacteur van de VARA Gids, met stijgende verbazing las. “Van die eerste zin word ik woedend, want heb je Arno Vermeulen wel eens leuk over voetbal horen praten? Om over saai maar niet te spreken. Wie is hij om zo’n uitspraak te doen? Hoor wie het zegt..”

‘Gigantische achterstand’ 

“Voor mannen geldt hetzelfde als voor vrouwen: je moet wel leuk kunnen vertellen als je op tv bent. Dat heeft niks te maken met gender”, stelt Koekkoek. “Bovendien moet je ook de kans krijgen om te groeien als tv-personality. Je bent niet van het ene op het andere moment de perfecte talkshowgast, zoiets moet je leren en je moet het vertrouwen krijgen. Als vrouw die over voetbal praat heb je op die punten al snel een gigantische achterstand, want dat vertrouwen is vaak ver te zoeken. Je voelt als vrouw dat je vooral zit omdat je een vrouw bent, en niet omdat je leuk over voetbal kunt praten.”

“Over dat bescheiden zijn heeft hij een punt: ik heb in het verleden regelmatig de kans gehad om wekelijks in een van de grote talkshows over voetbal te praten. Ik heb die kans niet gegrepen, omdat ik me te onzeker voelde in een door mannen gedomineerde wereld. Wie ben ik tegenover een trainer, of tegenover een voetbaljournalist die al veertig jaar in het vak zit en een rugzak vol kennis en feiten heeft?”

? | Spot niet met @FresiaCousino ?#vitherhttps://t.co/tgcJRBKPoV pic.twitter.com/18bQmi0KUg

— FOX Sports (@FOXSportsnl) 7 oktober 2018

Westerman reageert: “Maar voor de dames die ik ken in het vak zou juist dát een enorme uitdaging zijn. Met Hélène, Aletha en Fresia kun je heerlijk discussiëren over alle aspecten van de sport, óók tactische zaken. Haantjesgedrag straffen ze meedogenloos af, ieder op hun eigen manier. Daar moet je karakterologisch wel geschikt voor zijn natuurlijk, maar dat geldt ook voor mannen. Ik ken genoeg mannen die volledig ten onder zouden gaan in zo’n talkshow. Dat heeft niets te maken met hun geslacht, maar alles met hun karakter.”

“In De Eretribune op FOX, of tijdens de Champions League-uitzendingen op Veronica zetten Hélène en Aletha geregeld hun mannelijke gasten op hun nummer als dat nodig is. En Fresia slaat Bryan Linssen (speler van Vitesse) met haar microfoon in zijn gezicht als hij ook maar een begin maakt van een eventueel vrouwonvriendelijke opmerking.”

In het hol van de leeuw

Die onzekerheid waar Koekkoek, tevens lid van de raad van commissarissen van Eredivisieclub NAC Breda met de portefeuille communicatie en media, over sprak, zat haar in 2014 ook al eens dwars. Destijds mocht zij aanschuiven bij VI Oranje op RTL. “Ik voelde me zeer kwetsbaar en in het hol van de leeuw. Zo zei Johan Derksen het ook tegen me voor we ‘op’ gingen. Maar ik wist ook dat Johan me zou steunen, want hij had me persoonlijk uitgenodigd. Tegen Johan kon ik geen nee zeggen omdat hij ook altijd op mijn verzoeken ingaat, en ik vond ook dat ik het moest doen omdát het een unicum was dat ze een vrouw uitnodigden. Uit emancipatoir oogpunt, dus.”

Vermeulen kan zich voorstellen dat vrouwen zich ‘in het hol van de leeuw wanen waar zij niet serieus genomen worden’, maar denkt dat dit niet inherent is aan geslacht. “Ja, er is sprake van een soort haantjesgedrag. Een talkshow over voetbal heeft ook een amusementsgehalte, dus het moet behoorlijk vlot en het is handig als je een mening hebt. Als je in bijvoorbeeld Studio Voetbal gaat zitten, moet je je dit realiseren. Als je dat niet wilt of kunt, kun je een uitnodiging beter afslaan. Het heeft niet veel te maken met niet serieus nemen. Het heeft te maken met geschikt zijn voor dit concept.”

Voor herhaling vatbaar is het voor Koekkoek niet langer. “Inmiddels heb ik me gewonnen gegeven. Toen ik afgelopen zomer tijdens het WK 2018 de onderuitgezakte, verveelde mannen zag mopperen voelde ik geen enkele motivatie meer om daartussen te willen zitten.”

‘Vrouwen kunnen juist goed eindeloos ouwehoeren’

Wie de NOS wél eens zou kunnen bellen, is schrijfster Astrid Harrewijn. Zij volgt het voetbal aandachtig en heeft verstand van het spelletje. Dat zou ze maar wat graag eens uiten in een praatprogramma. “Het lijkt mij oprecht heel erg leuk om eens aan tafel te zitten bij een voetbaltalkshow. Ik denk dat vrouwen daar zeker wat toe kunnen voegen, ja. Vaak is het namelijk vooral een hoop geleuter en gaat het nergens over, en dat is waar vrouwen toch vaak van beschuldigd worden? Dat wij eindeloos over niets kunnen ouwehoeren? Een voetbaltalkshow met mannen is het perfecte voorbeeld van eindeloos lullen over niets. Dan denk ik: dan kan je toch net zo goed ook vrouwen daar neerzetten?”

“Wij kunnen met leuke opmerkingen ook een gezellige twist aan het geheel geven. Verder denk ik dat er meer vrouwen naar voetbal kijken dan dat wij ons realiseren, daarom zou het leuk zijn als vrouwen ook eens aan tafel zitten”, stelt Harrewijn. Bovendien kijken vrouwen ook op een andere manier dan mannen, vult Koekkoek aan. “Ik hou van mooie verhalen, van anekdotes, ik ben nieuwsgierig naar de wereld waarin voetballers zich begeven, naar de druk die op de jonge schouders rust, naar het leven van jonge voetballers in het buitenland, naar hun jeugd, naar het land van herkomst, naar hun liefhebberijen. Daar hoor ik nu nooit iemand over.”

“Als je daarover praat wordt de sympathie voor voetballers groter en krijg je het gevoel dat je de spelers in het veld een beetje kent. In mijn ogen zou dat het kijken naar voetbal aantrekkelijker maken, en de voetbalpraatprogramma’s verrijken.”

 

Gesloten deur

De macho-voetbalwereld besteed aan dit soort onderwerpen echter weinig aandacht. De talkshowmannen lijken niet te staan springen om vrouwelijke input. Harrewijn zou dan ook het liefst aan tafel zitten met alleen maar vrouwen. “Kijk maar naar Barbara Barend. Zij heeft een tijdje meegedraaid, maar daar werd het niet gezelliger op. Je kreeg echt dat haantjesgedrag. Daarom schreef ik al gekscherend dat je het ‘maar beter een mannenshow kan laten, want zij lijken het helemaal niet leuk te vinden als er ook eens vrouwen aanschuiven’. Vooral als vrouwen hen echt overbluffen met goed voetbalinzicht. Het is echt alsof je een mancave binnenkomt.”

“Dat vind ik zo ontzettend jammer, want Barbara Barend heeft er enorm veel verstand van”, stipt Harrewijn aan. “Ze is ook iemand die haar mannetje staat, en zegt wat ze vindt. Maar zij had ook al snel problemen met het ‘aanpassen aan het mannengedrag’. Dan wordt het ook niet leuk. Ik kan me ook goed voorstellen dat zij het helemaal zat was. Het was ook gewoon niet leuk.”

“Het komt echt doordat mannen voetbal nog als een mannending zien. Ik merk überhaupt al dat het niet zo op prijs wordt gesteld als ik een opmerking maak over het voetbal. Ook in het dagelijks leven, want ‘daar hebben vrouwen simpelweg geen verstand van’.” Harrewijn vergelijkt het met auto’s. “Je mag als vrouw auto’s best leuk vinden, maar je moet niet gaan denken dat je er echt verstand van hebt over wat er onder de motorkap zit. Je mag de buitenkant best beoordelen en de kleur mooi vinden, maar voor de rest is de auto een mannending.”

Westerman benadrukt dat hij zelf het voetbal niét per se als een mannending ziet. “Ik praat graag met mensen die er verstand van hebben, ongeacht hun geslacht. Ik denk wel dat ik daar één van de weinigen in ben. Het machocultuurtje in ons voetbal signaleer ik wel degelijk. Er is nog een boel te winnen. Maar nogmaals, dan ben je bij mij aan het verkeerde adres. Vrouwen kunnen inderdaad juist iets toevoegen aan een tafel, maar niet omdat ze vrouw zijn. Wél omdat ze ergens een eigen mening over hebben. Dat voegt altijd iets toe.”

Wat zegt de kijker?

Volgens Harrewijn is er een directe link tussen het feit dat ‘voetbal als een mannending wordt gezien, waar vrouwen geen verstand van hebben’ en het lage aantal vrouwen in de voetbaltalkshows. De kijker bepaalt immers grotendeels wie er te zien zijn. En die kijkers spreken zich vaak fel uit als er dan eens een vrouw aan tafel zit bij bijvoorbeeld Studio Voetbal. Een greep uit de reacties op Twitter:

Wat is dat voor onzin, een vrouw aan tafel #studiovoetbal

— P.A. (@Mesailles) October 29, 2017

pffff vrouwen die over voetbal willen praten. #studiovoetbal

— m/€T@@L (@metaalarbeider) December 9, 2018

Experiment van een vrouw aan tafel bij #studiovoetbal is wat mij betreft hierbij mislukt.

— Rits de Boer (@RitsdeBoer) September 24, 2017

Een vrouw bij #studiovoetbal ! Lekker zo door gaan, @NOSsport #wartaal

— David Timmermans (@DSTimmermans) September 24, 2017

Daarom kijk ik al helemaal niet. #studiovoetbal

— frank de winter (@frankdew11) August 20, 2017

Zit #studiovoetbal te kijken, die vrouw zegt niks zinnigs, wanneer leert de NOS daarvan? Elke week een trainer erbij zou interessant zijn!

— Rick de duiker (@Rickdeduiker) March 7, 2016

Twitter is van slag dat er een vrouw aan tafel zit! Doe toch ff normaal…. hallooo tis 2016! #studiovoetbal @marykokwillems1

— Jovancka Homan (@JovanckaHoman) March 6, 2016

Serious, ik moet echt wennen dat een vrouw mij uitlegt hoe Barcelona diepte creëert of zoekt #tenenkrommend #studiovoetbal

— Charmae (@Chafasi) March 6, 2016

Ik heb de indruk dat de heren bij #studiovoetbal niet goed weten wat ze met een vrouw aan tafel moeten.

— Marcel Krijgsman (@MarcelKrijgsman) March 6, 2016

‘Hé, er zit een vrouw aan tafel bij @NOSsport #studiovoetbal..?’ ? Zal wel over de recepten gaan van de voetbalmoeders.?⚽️ @plussupermarkt

— Nout van Opdorp (@NoutvanO) March 6, 2016

Ben ik nou een seksistische klootzak dat ik METEEN weg zap als ik een vrouw aan tafel zie zitten bij #NOS #studiovoetbal

— ??? ???? (@Kaizersose070) March 6, 2016

Tegenwoordig moet er ook weer een nietszeggende vrouw bij studiovoetbal, feministisch gelul. #studiovoetbal

— As (@AS04FC) March 6, 2016

Pff dit is toch echt wel het dieptepunt van #studiovoetbal een vrouw!! ?

— ℛ. (@Galdiano058) March 6, 2016

De reacties zijn echter niet alleen maar negatief. Vooral Mary Kok-Willemsen kon in 2015 ook op veel lof rekenen, na haar bezoekje aan Studio Voetbal. Vaak waren het zelfs juist de mannen aan tafel die kritiek kregen, omdat zij ‘zich geen houding konden geven met een vrouw die verstandige dingen zegt aan tafel’.

Die seksistisch reacties op Mary Kok tonen dat mannen moeten wennen aan ‘n vrouw die mbt voetbal wél zinnige dingen bezigt #Studiovoetbal

— Walter de Wit (@walterdewit) March 6, 2016

@marykokwillems1 is de beste gast bij #studiovoetbal sinds jaren. Lastig, een vrouw met verstand van voetbal :))

— Wouter Roosenburg (@wroosenburg) November 15, 2015

Leuke vrouw die Mary bij #studiovoetbal Helder, duidelijk, mag vaker komen.

— Jelle Bouritius (@Bouritius) November 15, 2015

Het was iets te lastig voor Sjoerd en Arno bij #studiovoetbal; een vrouw met verstand van voetbal. Ze konden er maar moeilijk mee omgaan.

— Gertjan Steendam (@GertjanSteendam) November 15, 2015

Ik zie twee voetbaljournalisten zich heel ongemakkelijk voelen bij een vrouw met kennis van zaken bij #Studiovoetbal. Lastig hè jongens?

— Bart Strikkers (@bartstrikkers) November 15, 2015

Interessante #studiovoetbal, met als gast een vrouw die drie mannen van tafel lult en fraai stukje van @FHeinen over cultheld John Feskens.

— Stefan Vlieger (@stefanvlieger) November 15, 2015

Ik moet er altijd weer aan wennen als een vrouw over voetbal praat, maar eerlijk ze was de beste aan tafel. #studiovoetbal #marykokwillemsen

— Theo A (@19ta61) November 16, 2015

@App78fApp #studiovoetbal met Mary: een vrouw met kennis en kunde op het gebied van voetbal en alle 4 die ‘mannen’ hadden geen houding..

— Salman Khawaja (@SalmanKhawaja73) November 16, 2015

Mary Kok Willemsen wat een wijze vrouw zeg! #studiovoetbal

— Thomas. (@Beutski) March 6, 2016

Ze zijn eindelijk wakker bij Studio Voetbal. Er zit een vrouw aan tafel. Sjonge, dat heeft even geduurd! #studiovoetbal

— Tiny van den Broek (@Almeertip) August 20, 2017

Bij #studiovoetbal aan tafel kunnen ze maar niet wennen aan een vrouw met een mening. Ga door @daphnekoster !

— ?????? ??? ??????? (@rvanliempdt) September 24, 2017

Wanneer een vrouw aan tafel bij #studiovoetbal ?

— Bea Schepel (@BeatenWolde) December 24, 2017

En dat voetballiefhebbers best openstaan voor een vrouw aan tafel bij talkshows, blijkt wel uit het feit dat 64% van de 188 stemmers op de pollvraag ‘Zou jij meer vrouwen aan tafel bij voetbaltalkshows willen zien?’ op ‘Ja, ik wel’ stemde. Toch wordt er naar die opvatting van de kijkers dus nog nauwelijks geluisterd door de heren achter de programma’s.

 

Een vrouwelijke commentator dan?

Op de stoelen in de voetbaltalkshows zit dus slechts sporadisch een vrouw in Nederland, maar een stoel voor de commentator bij een live-wedstrijd wordt nóg minder vaak bemand door een vrouw. In Nederland is er zelfs geen enkele vrouwelijke voetbalcommentator actief, terwijl dat in onder meer Duitsland, Engeland en de Mediterrane landen wel het geval is. “Vrouwelijke commentatoren zijn zeldzaam”, erkent Vermeulen ook.

“Dat heeft te maken met de Pyramide die scheef is: weinig vrouwelijke journalisten, en dus ook geen vrouwen die commentaar geven bij lokale of regionale omroepen. En in die vijver vissen wij als NOS vooral.” Dat er zelfs bij de interlands van de Oranje Vrouwen altijd een man in wordt gezet als commentator, wijt de Chef Voetbal van de publieke omroep dan ook wederom aan het feit dat er ‘nou eenmaal geen vrouwelijk commentatorstalent beschikbaar is’.

“Want becommentariëren is nog moeilijker dan analyseren. Je kunt bijvoorbeeld een ex-voetballer snel, met een paar tips, naast een presentator zetten om iets te vinden van een voetbalwedstrijd. Maar een goede commentator is een combinatie van een gedegen journalist, een prettige verteller, iemand die durft een opinie te hebben, de Nederlandse taal goed beheerst én een mooie herkenbare stem heeft. Die cocktail is lastig te vinden. Bovendien werkt een commentator alleen, en heeft hij geen houvast van een presentator naast zich.”

Westerman, zelf commentator bij FOX Sports, bevestigt dat. “Als negen van de tien mensen die commentator willen worden een man zijn, dan is de kans miniem dat een vrouw die rat race wint. Dat heeft niets met geslacht te maken, of seksisme, of discriminatie. Het is een statistisch en verklaarbaar gegeven.”

‘Schijnbeweging’

Om wél een geschikte vrouwelijke commentator te vinden, hield NPO Radio 1 in juli 2017 nog een talentenjacht. De winnares werd Chantal Derksen. Een glansrijke carrière als commentator leek aan haar voeten te liggen, maar niets bleek minder waar. “Na het winnen van die talentenjacht mocht ik naar de EK-finale van het Nederlands elftal. Top, maar ik was liever op weg geholpen in het vak. Ik heb daarna nooit meer wat gehoord van NPO1, terwijl ze een paar maanden geleden nog een interview met Barbara Barend hadden over het ontbreken van een vrouwelijke voetbalcommentator. Ze blijven er om roepen, maar nemen zelf geen initiatief om het verder uit te rollen. Een gemiste kans.”

Het lijkt allemaal op een grote schijnbeweging: de deur wordt wel opengezet, maar vrouwen die binnenkomen worden vervolgens al snel weer via de achterdeur naar buiten gewezen. “Ik heb in De Stentor en De Telegraaf gestaan, was op Radio Veronica, BNR (tijdens het afgelopen WK) en NPO1. Jinek, Voetbal International en Margriet vroegen afgelopen zomer of ik langs wilde komen voor een interview, maar uiteindelijk besloten ze het toch niet te doen. ‘Het is geen nieuws meer’ zeiden ze dan, terwijl we allemaal weten dat de vrouwen volgend jaar op het WK weer gaan presteren, en dan hebben we nog steeds geen vrouwelijke voetbalcommentator..”

“Daarnaast heb ik bij Veronica gesolliciteerd, maar er nooit meer wat van gehoord. Ook niet na berichten via LinkedIn. Erg jammer”, treurt de 27-jarige Derksen. “In Nederland blijft het bij roepen om een vrouwelijke voetbalcommentator, maar voelt niemand zich genoodzaakt om echt in actie te komen. Wellicht bang voor een hoop ophef als die dame niet presteert? Ik weet het niet.”

Buitenland

Over de landsgrenzen vertolken vrouwen al een veel grotere rol in de voetbaljournalistiek. Zo zitten er in voetbaltalkshows in Frankrijk, Italië en Spanje regelmatig vrouwen aan tafel, vertelt voetbalcorrespondent Jurriaan van Wessem vanuit woonland Monaco. “En dat zijn dan niet alleen maar ‘mooie presentatrices’. In Italië en Spanje zijn er bijvoorbeeld ook vrouwelijke commentatoren. En in alle Mediterrane landen worden de interviews na de wedstrijd heel vaak door vrouwen gedaan.”

“Dertig jaar geleden waren er hier al vaak veel vrouwen op de perstribune, en dat is alleen maar verder toegenomen. Maar ik zou het ook niet overdrijven. Er zijn natuurlijk over het algemeen weinig vrouwen actief in de sportjournalistiek”, stelt Van Wessem. Cijfers van de Vakbond voor Sportjournalisten in Frankrijk bevestigen dat: in Frankrijk is 46 procent van de journalisten vrouwelijk, maar als het tot de sportjournalistiek beperkt wordt is slechts 10 procent vrouwelijk.

Engeland scoort betreft vrouwelijke voetbaljournalisten het best. Zo heeft de BBC met Vicki Sparks een vrouwelijke commentator, terwijl voormalig internationals Alex Scott en Eniola Aluko er regelmatig aanschuiven voor analyses. De andere grootmacht in de Engelse voetbaltelevisiewereld, ITV, heeft met Gabby Logan en Jacqui Oatley ook twee vertrouwde vrouwelijke gezichten in de voetbaltalkshows.

In buurland België loopt men verder al jarenlang weg met analiste Imke Courtois (Sporza), en Duitsland staat betreft het aantal vrouwen in de voetbaljournalistiek eveneens voor op Nederland. Zo is Jessica Kastrop vaste host van het voetbalpraatprogramma op de zender Sky, en Anna Kraft vervult die rol op Eurosport. Maar ook bij de oosterburen gaat het nog lang niet altijd vlekkeloos. Zo deed de omroep ZDF in juni 2018, ten tijde van het Wereldkampioenschap in Rusland, aangifte tegen ‘buitengewoon denigrerende uitlatingen’ richting Claudia Neumann, commentator bij WK-wedstrijden. Vooral op de social media werd Neumann, de eerste vrouw ooit die namens de ZDF WK-duels becommentarieerde, met de grond gelijk gemaakt.

Dit bericht bekijken op Instagram

¡RESPETO! No merecemos este trato. Somos igualmente valiosas y profesionales. Comparto la alegría del fútbol, pero debemos identificar los límites del afecto y el acoso.

Een bericht gedeeld door Julieth González Therán (@juliethgonzaleztheran) op 15 Jun 2018 om 8:20 (PDT)

WK 2018 als dieptepunt

Wat dat betreft was WK 2018 in Rusland van afgelopen zomer sowieso al een dieptepunt. Uit officiële cijfers, vrijgegeven door de Wereldvoetbalbond FIFA, blijkt dat slechts 14 procent van de in totaal 16000 geaccrediteerde journalisten bij het WK 2018 vrouwelijk was. Bovendien werden de vrouwelijke journalisten die er wél waren, met enige regelmaat op grove wijze lastiggevallen door omstanders.

Julieth González Therán was slachtoffer van het eerste incident. Zij deed voor de zender Deutsche Welle verslag van het Spaanse kamp op het WK, toen een man haar plots vastpakte en op haar wang kuste. Therán vervolgde haar verhaal koeltjes, maar plaatste na afloop wel een video ervan op haar Instagram-pagina, en schreef er bij: ‘Respecteer! Wij verdienen deze behandeling niet. Wij zijn even professioneel. Ik deel de vreugde van het voetbal, maar we moeten grenzen tussen affectie en intimidatie trekken.’ Later werden ook nog onder meer Julia Guimaraes (Sport TV, Brazilië), Agos Larocca (ESPN, Argentinië) en Kethevane Gorjestani (France24, Frankrijk) lastiggevallen tijdens het verslaggeven.

Toekomst

Is er dan helemaal geen toekomst voor vrouwen met de ambitie om de top van de voetbaljournalistiek te halen? Westerman denkt van wel. Hij wijst naar het feit dat het in het buitenland dus al wél kan: in landen waar het vrouwenvoetbal zelf al eerder werd geaccepteerd en omarmt. “Dat is wat mij betreft de sleutel voor deze situatie. Daardoor zijn er in die landen ook eerder dan bij ons vrouwen in de voetbaljournalistiek doorgebroken.”

“Kijk naar het tennis: sinds de kijkers het vrouwen- en mannentoernooi op Grand Slams volgen en waarderen zijn er ook vrouwelijke tenniscommentatoren, zonder enige discussie bij kijkers, omdat het vaak dames betreft die zelf een aardig potje konden spelen. Ditzelfde gaat met voetbal gebeuren”, voorspelt Westerman.

Ook Harrewijn denkt dat de opmars van het vrouwenvoetbal een houvast zal zijn. De Oranje Vrouwen hebben wat dat betreft de basis al gelegd. “Het is dat zij het nu zo goed doen, waardoor de mannen er gewoon niet meer omheen kunnen. Want als het niét zo goed met de Oranje Vrouwen was gegaan, hadden we nooit meer wat over ze gehoord.”

Derksen noemt het eveneens een ‘kwestie van tijd’. “Aankomend WK verwacht ik weer een hoop ophef. Bij het toernooi daarna hebben we denk ik een vrouwelijke voetbalcommentator”, verwacht ze.

Het grootste succes boekten de Oranje Leeuwinnen op het EK 2017 in eigen land. Daar werd in vrijwel elke wedstrijd op het toernooi een nieuw kijkcijferrecord neergezet, oplopend tot maar liefst 4,1 miljoen kijkers bij de uiteindelijke finale. Naar de bekeruitreiking na afloop van die wedstrijd keken zelfs 5,6 miljoen mensen. Hoewel het gat met het mannenvoetbal nog altijd enorm is – naar de halve finalewedstrijd van het WK 2014 tussen Oranje en Argentinië keken bijvoorbeeld zo’n 9,1 miljoen Nederlanders – is de stijgende lijn in kijkcijfers voor het vrouwenelftal al jarenlang gaande.

“Te hopen valt dat vanuit de huidige succesgeneratie er dames zullen zijn die na hun carrière bijvoorbeeld het commentaarvak oppakken”, doelt Westerman op bijvoorbeeld sterspeelsters Jackie Groenen, Vivanne Miedema en Shanice van de Sanden. “Zij zullen de weg plaveien voor andere meiden. En ik ben ervan overtuigd deze productie over 20 jaar weliswaar met belangstelling wordt gelezen, maar ook wordt gebruikt als document van tijden die gelukkig verleden tijden zijn dan.”