Toornstra heeft bizarre meerwaarde bij Feyenoord

Jens Toornstra is ook dit seizoen een belangrijke pion voor Feyenoord. De 32-jarige middenvelder is ondanks de wisselingen op het middenveld van Feyenoord vaak een speler die altijd in de basisopstelling eindigt, welke trainer er ook voor de groep staat. Arne Slot gebruikt Toornstra op een manier waardoor hij zo lang mogelijk niet aan de bal moet komen om van de grootste meerwaarde te zijn. 

Jens Toornstra kwam dit seizoen al 24 keer in actie voor het Feyenoord van Arne Slot. De 32-jarige middenvelder was vorig seizoen al een vaste waarde onder Dick Advocaat, maar speelt nu – net als heel Feyenoord – in een andere rol dan vorig seizoen. In de eerste dertien Eredivisie-duels stond de ervaren Nederlander steevast in de basis van Arne Slot. Daar bewijst Toornstra nog steeds van meerwaarde te zijn voor de Rotterdammers, al is dat niet te zien op het moment dat de bonkige middenvelder uit Alphen aan de Rijn rond de middellijn aan de bal komt. 

Jens Toornstra en Feyenoord

Dat Toornstra nooit de meest lichtvoetige voetballer is geweest, leert één blik op zijn carrière. De middenvelder werd nooit in de jeugdopleiding van een profclub opgenomen. Via Alphense Boys speelde hij zich op latere leeftijd in de kijker van ADO Den Haag, dat hem in 2009 aan de selectie van de beloftes toevoegde. Het duurde daarna niet lang voordat de middenvelder zich in het eerste elftal speelde en na tweeënhalf jaar in Den Haag een transfer naar FC Utrecht maakte. In de Galgenwaard ontwikkelde Toornstra zich verder tot een complete middenvelder waar Feyenoord in de zomer van 2014 3,5 miljoen euro voor op tafel legde. 

De afgelopen seizoenen speelde Toornstra op verschillende posities bij de Rotterdammers. De aanvallende middenvelder speelde het meeste op zijn natuurlijke positie (111 duels), maar kwam ook als centrale middenvelder (62 duels), rechtsbuiten (51 wedstrijden), verdedigende middenvelder (30 wedstrijden), linksbuiten (15 wedstrijden), rechtermiddenvelder (12 duels) en linkermiddenvelder (4 duels). 

Dit seizoen zet Slot Toornstra vooral in als meest defensieve middenvelder (15 wedstrijden) of als rechtsbuiten (8 wedstrijden). Slechts één keer stond Toornstra op zijn geliefde positie als aanvallende middenvelder. Vanuit het defensieve middenveld had hij de meeste beslissende momenten (één goal en vijf assists), maar de laatste weken staat Toornstra bij afwezigheid van Alireza Jahanbahksh op de rechterflank geposteerd. Die rol lijkt hem beter te schikken dan een centrale rol, en dat heeft alles met zijn spel aan de bal. 

Toornstra met bal

Zoals eerder gezegd: Toornstra is nooit de man van de lichte voeten geweest. Door zijn sterke lichaam lukt het de middenvelder wel om 65% van zijn dribbels succesvol af te sluiten (1,5 per negentig minuten gemiddeld), maar op het moment dat hij de bal krijgt, zorgt de middenvelders ‘harde voeten’ er voor dat het spel eerder vertraagd dan versneld wordt op het moment dat hij in het centrum van het veld in balbezit komt. 

Daar ligt ook het probleem van Toornstra op het Feyenoord-middenveld op dit moment: aan de bal is elke concurrent beter dan de 32-jarige middenvelder. De Noors international Fredrik Aursnes is wendbaarder in zijn grond- en luchtduels, waardoor hij ondanks zijn mindere fysiek toch vaker de betere is in deze persoonlijke duels. Kökçü is spelverdeler die door zijn individuele kwaliteiten zich gemakkelijker los kan maken van zijn tegenstander dan Toornstra en Guus Til heeft meer offensieve stootkracht dan de oud-speler van ADO Den Haag en FC Utrecht.

Desalniettemin heeft Toornstra ook aan de bal een belangrijke meerwaarde: zijn passing. Kökçü krijgt dit seizoen de complimenten vanwege het rendement van zijn passes: de Turks international is dit seizoen in de Eredivisie goed voor gemiddeld 2,7 kansen per negentig minuten. Toornstra zit daar met gemiddeld 2,3 niet ver onder, maar heeft één belangrijk voordeel op Kökcü: de 32-jarige middenvelder verstuurt veel minder passes dan Kökcü, waardoor Toornstra wel effectiever blijkt met zijn passing: bij Kökçü eindigt gemiddeld 3,5% van zijn passes in een kans. Bij Toornstra ligt dat percentage op 4,4%. 

Toornstra zonder bal

Met andere woorden: Kökçü krijgt vaker de gelegenheid om belangrijk te zijn met zijn passing en Toornstra komt vaker in de juiste positie om een kans te creëren. De wedstrijd tegen FC Twente onderstreepte dat: Toornstra verstuurde in deze wedstrijd 33 passes waar er drie belangrijk van waren (9%). Dat Toornstra deze wedstrijd vanaf de flanken speelde maar ook veel in de zone van de aanvallende middenvelder en in mindere mate het centrale middenveld ondersteunde, laat zien dat Toornstra de ruimtes over het hele veld blijft zien en daarmee voor verbinding kan zorgen op de op de juiste plek te gaan staan zodat het tempo in de aanval blijft of verhoogd kan worden.

Dat doet Toornstra niet alleen door slim positie te kiezen. Op het moment dat de 32-jarige middenvelder naar voren buffelt om in de ruimte aangespeeld te worden, zorgt hij er niet alleen voor diepte in het Feyenoord-spel, de middenvelder zorgt er met deze loopacties ook voor dat er ruimte ontstaat in de as van het veld. Zo kunnen spelers als Guus Til hun box-to-box-spel spelen en krijgt Kökçü ook vaak de mogelijkheid om onder de bal te komen en het spel vanuit een centrale positie op de helft van de tegenstander te maken. 

Die mix maakt van Toornstra op dit moment een van de belangrijkste Feyenoord-spelers. Voetbal draait voor het publiek voor de spelers in balbezit, terwijl de spelers zonder bal voor een groot deel de opties van hun teamgenoten bepalen. Daarom is Toornstra dit seizoen ook een vaste basisspeler gebleken in het elftal van Slot. Op het moment dat de hele selectie fit is, is het nog wel de vraag of dat zo blijft. 

Feyenoord weet (nog) niet wat het mist

Natuurlijk heeft een middenveld met Arnuses, Kökçü en Til veel meer potentie dan wanneer Toornstra daarop staat. En ja: Jahanbahksh is als vleugelspeler veel meer geschikt dan de 32-jarige oud-speler van FC Utrecht en ADO Den Haag. Maar nee: dat betekent niet dat je dit soort nuttige krachten gemakkelijk met andere individuele kwaliteiten kunt vervangen. Op het moment dat dit wel een keer gebeurt, zal Feyenoord de kracht van Toornstra pas écht merken. 

Het ontbreekt Feyenoord in de as op dit moment aan spelers die gemakkelijke een mannetje kunnen passeren zodat ze ruimte voor zichzelf creëren en/of de tegenstander dwingt om uit de defensieve formatie te stappen zodat je de organisatie uit elkaar kan spelen. Dat soort spelers zijn bij Feyenoord om financiële redenen niet te betalen: ook PSV en zelfs Ajax heeft moeite om deze spelers in de as in de selectie te krijgen en te behouden voor de club. 

Daardoor komen in balbezit de beperkingen van Toornstra vooral naar voren. Zonder bal is Toornstra misschien wel beter dan ooit onder Arne Slot. Helemaal vanaf de flank kan hij de ruimtes zoeken, zichzelf aanbieden en daarmee zichzelf in een kansrijke positie lopen én zijn medespelers de ruimte geven zodat de aanval ook een goed vervolg kan krijgen. Daarmee heeft Toornstra misschien niet de mooiste, maar wel de belangrijkste rol van alle aanvallend ingestelde spelers van Feyenoord op dit moment.

Maakt Toornstra de eerste treffer tegen Heracles Almelo? Zet in en win 11 keer je inleg terug!