Ajax-vaccin FC Utrecht beslist titelstrijd Eredivisie

Ajax hervat aanstaande zondag de competitie met een wedstrijd tegen FC Utrecht. Voor de gasten is het dé wedstrijd van het jaar, voor Ajax weer een wedstrijd die gewonnen moet worden. De belangen zijn groot, dat waren ze in Amsterdam eerder dit seizoen ook al. Destijds had Utrecht-trainer René Hake een list bedacht die Ajax óók in de Galgenwaard de val in lokt.

De opdracht voor Ajax in de tweede seizoenshelft is hetzelfde als die van vorig seizoen. De Amsterdammers maakten indruk met hun spel, hun doelpuntentotaal en het geringe aantal tegendoelpunten dat de ploeg van Erik ten Hag krijgt in onze vaderlandse competitie. Ondanks die complimentenregen staat Ajax op dit moment op een tweede plaats in de Eredivisie, achter het veel minder gecomplimenteerde PSV en voor het Feyenoord van Arne Slot. Vorig jaar, toen er met Super Januari een toppermaand op het programma stond na de winterstop, zorgde Ajax er meteen voor dat de Eindhovense titelambities de koelkast in konden. Dit jaar kan FC Utrecht voor het omgekeerde scenario zorgen.

Ajax – FC Utrecht

De belangrijkste reden daarvoor is het eerste duel tussen deze twee ploegen. In de Johan Cruijff ArenA stond aan het begin van dit seizoen de eerste wedstrijd tussen de twee rivalen op het programma. De Amsterdammers waren in eigen huis heer en meester, maar wisten dit veldoverwicht niet om te zetten in een duel waaruit drie punten werden gehaald. Dat FC Utrecht haar krachten kende en op basis daarvan een speelplan creëerde die de Amsterdammers het onmogelijk maakte om te combineren, iets wat eigenlijk tegen alle ploegen in Nederland én Europa lukt.

Daardoor leverde Utrecht een unieke prestatie. Niet alleen scoorde het één van de vier tegendoelpunten van Ajax dit seizoen. De ploeg van René Hake zorgde er ook voor dat er een nieuwe basis lag om Ajax te bestrijden. Want scoren blijkt dit seizoen voor Eredivisie-ploegen lastig, Ajax van het scoren afhouden is een nóg grotere klus. Dat Hake dat met FC Utrecht beide lukte en daardoor met drie punten uit de Johan Cruijff ArenA verliet, heeft met veel meer te maken dan geluk. Sterker nog: de trainer van de Utrechters liet daarmee zien dat hij uitstekend weet hoe hij de kwaliteiten binnen zijn selectie moet gebruiken om een resultaat tegen een topclub te halen.

FC Utrecht startte die wedstrijd niet eens zo opmerkelijk. Hake koos er destijds voor om zijn elftal in zijn ‘vaste’ 4-3-2-1-formatie te laten starten. Dat was echter niet het volledige speelplan. In Amsterdam zakten vleugelaanvallers van de Utrechters (Bart Ramselaar en Moussa Sylla) helemaal terug op de eigen helft op het moment dat Ajax in balbezit was. Daardoor creëerde FC Utrecht praktisch een extra verdedigingslinie tussen de verdediging en het centrale middenveld, waar Adam Maher en Joris van Overeem de aanval/defensie-balans bewaakten en zich ver lieten terugzakken op het moment dat Ajax in de aanval was.

Het Ajax-vaccin

Daarmee zorgde FC Utrecht er eigenlijk voor dat de Amsterdammers onmogelijk aan hun befaamde spelletje toekwamen. Dat was deels omdat Ajax in deze wedstrijd zelf kans op kans miste en doelman Remko Pasveer relatief gemakkelijk werd gepasseerd door Django Warmerdam, maar vooral door de manier waarop FC Utrecht zichzelf positioneerde op het moment dat Ajax in balbezit was. Daarmee heeft René Hake het Ajax-vaccin ontwikkeld. De trainer van de Utrechters heeft, samen met zijn technische staf, het huiswerk uitstekend gedaan en vond een manier waardoor er zand in de motor van de Amsterdamse aanvalsmachine werd gestrooid.

Dat kwam voor een groot deel door de positionering van de buitenspelers in balbezit van de Amsterdammers. Op dat moment zakten Ramselaar en Sylla ver terug op eigen helft, zodat ze als een soort buitenste middenvelders in een 4-4-2 systeem speelde. Daardoor zorgde Hake er voor dat de gevaarlijkste pass- én bewegingszones voor de Ajax-aanvallen werd afgedekt. De Amsterdammers maken eigenlijk altijd gebruik van de ruimtes tussen en achter de centrale verdediging, de verdedigende middenvelder en de back. In die zone duiken de naar binnen trekkende buitenspelers van de Amsterdammers, kunnen de backs met een steekpass richting de achterlijn gestuurd worden en kan in dat gedeelte van het veld Steven Berghuis’ creatieve vermogen aangesproken worden voor variatie in de aanvallen.

FC Utrecht vulde die ruimtes in de Johan Cruijff ArenA dus met een ver ingezakte buitenspeler, waardoor de Amsterdammers niet via deze ruimtes hun aanvallen konden opbouwen en de gepolijste aanvalsmachine van Ten Hag veranderde in een haperende hitparade. Dat kwam niet alleen door de oorzaak van de positioneringen van de buitenspelers van FC Utrecht (aanvalsplan Ajax) maar vooral door het gevolg daarvan. Dusan Tadic en Antony stonden zonder uitzondering tegenover twee, soms wel drie tegenstanders voordat zij een voorzet konden geven of de aanval via een medespeler konden vervolgen. Daardoor werden eigenlijk alle wegen richting het doel van Maarten Paes afgeschermd: via de flanken stond de back opgesteld, via het centrum was de weg versperd door de defensieve middenvelder en de ver ingezakte buitenspeler en op het moment dat deze gepasseerd waren, wachtte nóg een back of centrumverdediger.

Steven Berghuis

Daardoor stond Ajax praktisch vast op het moment dat het de middellijn overging. Zo erg zelfs dat het creatieve hart van de ploeg dusdanig werd vastgezet dat er vaak geen andere mogelijkheid was voor de Amsterdammers dan balverlies lijden. Dat kwam op het eerste oog door het slordige spel van de ploeg van Erik ten Hag, maar een diepere blik leert dat de positionering van de spelers van FC Utrecht de basis legde voor dat slordige spel van Ajax. De spelers van de Amsterdammers zijn veruit de meest getalenteerde van de Eredivisie. Utrecht bewees met name dat dat de individuele kwaliteiten van Ajax nimmer op kunnen tegen een strak gedisciplineerd team. Want hoe langer je Ajax van het scoren houdt, hoe aanvallender ze gaan spelen, en hoe meer kansen je als tegenstander krijgt om toe te slaan uit de counter.

Dat Utrecht in Amsterdam door dat laatste op voorsprong kwam en na negentig minuten ook de overwinning mee naar huis nam, mag geen verrassing heten. Elke keer als aanvallende middenvelder Steven Berghuis in ‘zijn’ gevaarlijke zone in balbezit kwam, waren de ruimtes al te klein om het spel naar de andere kant van het veld te verleggen of met een individuele actie of een steekpass de ruimtes in de defensie wel te vinden. Aangezien Berghuis als centrumspeler, helemaal met de positioneringen van de Utrechters in het achterhoofd, vanuit vier (!) kanten onder druk gezet kon worden en de voormalig speler van onder andere FC Twente en Watford altijd de voetballende optie zoekt, waren twee processen die het Ajax-vaccin als een booster voor de Utrechtse ambities in het thuisduel maken.

In dat opzicht wordt de opdracht van FC Utrecht voor de wedstrijd in de Galgenwaard eigenlijk hetzelde als in de Johan Cruijff ArenA. Op het moment dat je ervoor zorgt dat Steven Berghuis ‘vast’ staat tussen de directe tegenstanders en je met ver ingezakte buitenspelers in defensief opzicht (!) een man-meer-situatie creëert, sta je tegen een extreem aanvallend ingesteld Ajax meteen in de juiste positionering om daarna een gevaarlijke counter in te zetten en, óók omdat de buitenspelers zo ‘laag’ stonden, je via de vleugels (waar ook zonder deze tactiek de ruimtes liggen als je tegen Ajax speelt) meteen een tegenaanval inzetten. Het is vooral voor Ajax te hopen dat Ten Hag dit keer een tegengif voor het Ajax-vaccin heeft gevonden: als de Amsterdammers voor de tweede keer tegen de lamp lopen, gaan andere teams dit ongetwijfeld ook proberen.

Wint FC Utrecht van Ajax? Zet in en win 6,25 keer je inleg terug!