Berghuis en Klaassen zorgen voor Gravenberch-probleem

Het maakt Steven Berghuis (Ajax) niet uit waar op het veld hij staat. Als de Oranje-international maar speelt. De oud-speler van onder andere FC Twente en Watford begon bij Ajax op rechtsbuiten, ging de positie van aanvallende middenvelder en speelde in de 5-0 overwinningen van Ajax op Vitesse (beker) en FC Twente (competitie) als linker centrale middenvelder. Dat Berghuis minder getalenteerd is dan het wonderkind dat normaal op die positie speelt, is ook de belangrijkste reden dat Berghuis ‘op acht’ ervoor zorgt dat Ajax al een paar versnellingen is bijgeschakeld op het moment dat de bal in de aanval komt.

Steven Berghuis kwam dit seizoen als een grote meneer bij Ajax binnen. De Amsterdammers haalden Dusan Tadic en Daley Blind op latere leeftijd (terug) naar Amsterdam, kochten vorig seizoen de 27-jarige Sébastien Haller voor een recordbedrag van 22,5 miljoen euro weg bij West Ham United en de drie topaankopen bleken hun hoge transferverwachtingen ook op het veld waar te maken. Dat het trio van Ajax bijna wekelijks bewijst het ook loont om spelers op latere leeftijd naar Amsterdam te halen, lag natuurlijk ook onder de komst van Berghuis. De 29-jarige aanvaller zocht al jaren een Champions League-club en vond deze uiteindelijk ‘gewoon’ in de Eredivisie. Dat blijkt niet alleen voor zijn oude club Feyenoord de juiste keuze. Juist omdat Ryan Gravenberch zo ongelofelijk veel talent heeft en zijn (tijdelijke?) vervanger Berghuis het al jarenlang in het (inter)nationale profvoetbal uithoudt met minder voetbalinhoud, maar een karakter en winnaarsmentaliteit die je alleen in de lagere regionen van het (Eredivisie-)voetbal kunt slijpen.

Steven Berghuis en Ajax

Sinds het moment dat Berghuis bij Ajax tekende, rukt hij aan de poort van het basiselftal. Aangezien Ajax in de eerste fase van het seizoen Antony nog moest missen wegens zijn deelname aan de Olympische Spelen, waar de Braziliaan met zijn land de gouden plak pakte, begon Berghuis op zijn originele positie als rechtsbuiten. Daar kwam meteen aan het licht dat het systeem van Ajax niet langer was ingesteld op een ‘type Ziyech’, een buitenspeler die vanuit een vrije rol voor de belangrijkste creativiteit van de ploeg zorgt, maar op een pijlsnelle flankenspeler die er met individuele acties voor kan zorgen dat zijn teamgenoten de tijd krijgen om aan te sluiten en zich goed te positioneren voor het doel en de vijandige zestien.

In dat opzicht bleek Berghuis al eerder een meer geschiktere optie te zijn dan Davy Klaassen. De Amsterdammers hadden met de vorig seizoen teruggekeerde Klaassen een speler die met zijn looplijnen en spel zonder bal opvallend vaak de ruimte weet te vinden om een belangrijke treffer op het scorebord te zetten. In het positiespel is de Oranje-international echter meer een doorgeefluik dan een creatief wonder. Klaassen is daarmee óók een vertragende opbouw in de aanval van Ajax. Het exponent van de jeugdopleiding van de Amsterdammers was daarom de kop van jut toen Antony terugkeerde en Berghuis vanaf de as van het veld steeds meer in de rol kroop die hij bij Feyenoord vertolkte: een spelmaker in een vrije rol.

Het is voor Ajax al moeilijk genoeg om ruimte te vinden op een overvol middenveld. Dan is het handiger om een type Berghuis aan te spelen op het moment dat je snel wil omschakelen na een succesvolle pressing. Berghuis’ veelzijdigheid komt goed van pas op die positie. De 29-jarige international van het Nederlands elftal kan het spel versnellen door een korte pass in de diepte, bijvoorbeeld op de opkomende back. Berghuis kan er echter ook voor kiezen om zelf een actie te maken of de een lange bal te geven op een manier die een beetje doet denken aan de manier waarop Ziyech zijn teamgenoten wegstuurde.

Ryan Gravenberch

Door het wegvallen van Gravenberch (corona) schoof Berghuis voor de bekerwedstrijd tegen Vitesse een linie naar achteren. Na afloop gaf Berghuis toe dat deze positie niet helemaal nieuw voor hem was: in de jeugd speelde de Nederlander als linkermiddenvelder, later vertrok de linkspoot naar de rechtervleugel om, zoals hij zelf verklaarde, zoals oud-teamgenoot Bryan Ruiz te gaan voetballen. Inmiddels is Berghuis zelf een klasse apart aan het worden, helemaal als je zijn spelersprofiel en speelstijl vergelijkt met de ‘vaste smaak’ van Ajax als linkermiddenvelder.

Dat Gravenberch een groot talent is, was al duidelijk op het moment dat hij op zestienjarige leeftijd debuteerde in het eerste elftal van de Amsterdammers. De inmiddels negentienjarige middenvelder van Ajax speelde al op zijn achttiende in de Ajax-basis dat het in de Champions League opnam tegen onder andere Liverpool en was een jaar later één van de toonaangevende spelers in de zes overwinningen die Ajax boekte in de groep met Borussia Dortmund, Besiktas en Sporting Lissabon. Vooral in de wedstrijden in het Miljardenbal die Ajax dit seizoen speelde, bewezen dat ook de combinatie tussen Gravenberch en Berghuis een goede was. Gravenberch kon zich een weg uit de aanvallende druk van de tegenstander uit dribbelen, de bal aan Berghuis geven en de oud-speler van Feyenoord zijn werk laten doen.

Het belangrijkste verschil tussen het spelersprofiel van Gravenberch en Berghuis is niet hoe ze spelen, maar wie ze als voetballer zijn. Gravenberch speelt zoals hij is opgeleid: als een Godenzoon. Dat de negentienjarige middenvelder door zijn enorme talent en fysieke voordelen op zijn leeftijdsgenoten zich met twee vingers in zijn neus door de jeugdopleiding van Ajax en later ook de Eredivisie speelde, zorgt ervoor dat hij ook als een Godenzoon voetbalt. Vrijwel volledig rustend op zijn talent dribbelt Gravenberch alsof hij op het heetste moment van de dag met de bal door de drukste straat van Paramaribo dartelt.

Mentaliteit als talent

Gravenberch was op zijn zestiende op de plek waar Berghuis tot zijn 29e alles voor opzij zette. Dat levert Berghuis één bijzonder groot voordeel op: hij weet als geen ander dat er meer gevraagd wordt dan voetballen alleen. Waar de dribbels van Gravenberch ook vaak vertragend werken, is bijna elk balcontact van Berghuis erop gericht om het spel te versnellen. Daar is de voormalig buitenspeler immers groot mee geworden: Berghuis is, net zoals Ruiz in zijn beste tijd bij FC Twente, constant bezig om het spel naar zich toe te trekken (zich aan te bieden), het spel voortzetten en daarna weer opnieuw proberen om het spel naar zich toe te trekken.

Ten minste, dat laatste deed Berghuis bij Feyenoord. Want laten we eerlijk zijn: dit jaar hebben de Rotterdammers Arne Slot. In de tijd dat Dick Advocaat trainer was in De Kuip, had Feyenoord Berghuis die met de creatieve ideeën kwam. Dat Ajax zich vaak in andere spelsituaties bevindt dan bijvoorbeeld Feyenoord en PSV, zorgt er echter ook voor dat Berghuis vaak in een situatie komt waar hij minder goed in is: kort, simpel combinatiespel. Dat is voor spelers weggelegd die de mentaliteit van Berghuis hebben en zich op basis van karakter en mentaliteit een weg richting Ajax 1 hebben gevochten. Spelers zoals Klaassen bijvoorbeeld, die in de wedstrijden tegen Vitesse en FC Twente een belangrijke rol vertolkte.

Daardoor komt er veel meer ervaring, en daardoor voetbalslimheid, in de ploeg. Gravenberch kan, zoals Berghuis al met gevoel voor understatement uitdrukte, ‘aardig ballen’. Véél beter dan Klaassen en Berghuis op die leeftijd. Maar dat zijn wel spelers die zich, ondanks dat ze minder getalenteerd zijn dan Gravenberch, door hun ontwikkeling als voetballer wel hebben kunnen ontwikkelen tot spelers die laten zien dat je door slimmer te denken dan een wonderkind zoals Gravenberch je dat onmiskenbare talent van de negentienjarige middenvelder niet nodig hebt. Sterker nog: zonder Gravenberch lukt het Ajax ogenschijnlijk veel gemakkelijker om de defensies van aan flarden te tikken. Daardoor hoeft Gravenberch niet eens naar een Europese topclub om daar achter te komen, waardoor het Gravenberch-probleem op termijn alleen maar positief gaan uitpakken voor de negentienjarige middenvelder, die nu wel stappen móét maken om zijn basisplek weer terug te veroveren.

Wint Ajax of PSV de Eredivisie? Zet in en win!