Zo verdween Ajax in Benfica’s Bermudadriehoek

Ajax zou wel winnen van Benfica. Na negentig minuten voetbal in Estadio da Luz moest Ajax-trainer Erik ten Hag zijn meerdere erkennen in Nélson Veríssimo, de trainer die de Portugese topclub naar een verrassend (terecht) gelijkspel leidde. Dat was te danken aan Benfica’s Bermudadriehoek, die Ajax óók in de Johan Cruijff ArenA grote problemen op gaat leveren.

Erik ten Hag was geen blije Ajax-trainer op het moment dat hij na het gelijkspel in de Champions League-wedstrijd met Benfica (2-2) voor de camera verscheen. De hoofdtrainer van de Amsterdammers zag zijn ploeg negentig minuten lang strijden tegen een tot op het bot voorbereid Benfica, dat met de doorgeschoven Nélson Veríssimo een onervaren, maar tactisch ijzersterke trainer heeft gevonden. De resultaten van de Portugese topploeg in de vaderlandse competitie zijn nog niet om naar huis te schrijven, de wedstrijd tegen Ajax bewijst voor de Portugezen dat ze voorlopig een juiste keuze hebben gemaakt. Er zijn namelijk weinig trainers in deze voetbalwereld die het voor elkaar krijgen om meestertacticus Ten Hag te overklassen met een spelsysteem. Natuurlijk komt dat vaker voor bij Ajax, alleen was het woensdagavond in de Champions League even uniek als pijnlijk dat de geprezen oefenmeester daar geen oplossing voor wist te verzinnen tijdens negentig minuten voetbal in het Estádio da Luz. Daardoor eindigde vrijwel elke aanval van Ajax in Benfica’s Bermudadriehoek. En dat had grote gevolgen voor de Amsterdammers.

Ajax

De Amsterdammers begonnen gisterenavond sowieso al aan een moeilijke opdracht. De ploeg van Ten Hag begon in Portugal als de grote favoriet. Jan Vertonghen, de oud-Ajacied die tegenwoordig in het hart van de Benfica-verdediging speelt, vertelde voor de wedstrijd al dat de Belgisch international de Amsterdammers van hetzelfde niveau schat als de Manchester City’s, Chelsea’s en Real Madrids van deze voetbalwereld. Dat de Amsterdammers de ambitie hebben om zich te kunnen meten met die ploegen, is al jaren een publiek geheim. De Amsterdammers hebben met Ten Hag ook een trainer die met zijn tactische vermogen het financiële gat tussen Ajax en de Europese Elite kan dichten, al werd tegen Benfica ook wederom pijnlijk duidelijk dat de Amsterdammers beter een topteam in de Champions League kunnen treffen dan een tegenstander die als de underdog begint.

Dat Benfica ook een ploeg is die deze rol schikt, bewees het strijdplan van trainer Veríssimo. De coach laat zijn team normaal gesproken in een 4-3-3 met de punt naar achteren of een platte/klassieke 4-4-2. Voor het treffen met Ajax haalde de Portugese trainer een andere variant uit de kast. De 4-1-4-1-startopstelling, een systeem dat wel eens wisselde naar een 4-4-2 op het moment dat Gonçalo Ramos vanuit het middenveld doorschoof naar de aanval. De jeugdige Portugese spits was echter in de opbouw van de Amsterdammers nog belangrijker voor Benfica dan met zijn aanvallende impulsen. Op het moment dat Ajax vanuit de centrumverdediging probeerde op te bouwen, zorgde Ramos er met zijn positionering voor dat de belangrijkste passlijn door het centrum (naar Álvarez of bij voorkeur Gravenberch, red.) afgeschermd waren.

Aangezien de centrale middenvelders van Ajax in de mandekking stonden en aanvallende middenvelder Steven Berghuis in het centrum niet los kwam van de Duitse verdedigende middenvelder Julian Wiegl, werden vrijwel alle passlijnen in de opbouw al afgeschermd. Omdat Ramos zo nu en dan te diep stond, kwam er wel ruimte voor de Ajacied die je in de opbouw eigenlijk niet aan de bal wil hebben – iets wat wederom een +1 is voor de Portugese hoofdcoach. Want ook tegen Benfica was Edson Álvarez de Ajax-middenvelder met het meeste balbezit, de meeste balcontacten én de meeste passes. Opmerkelijk genoeg staan daar géén intercepties tegenover, alleen twee uitverdedigingsacties.

Sébastien Haller

Ajax heeft sinds de komst van Sébastien Haller wel een oplossing voor dat soort situaties. Wanneer een tegenstander de Amsterdammers al vroeg in de opbouw vast zet, zoals Benfica dat deed in de Champions League en in de Eredivisie ook voorkomt op het moment dat er een topploeg tegenover Ajax staat, kan er altijd nog een lange bal gespeeld worden op de sterke geboren Fransman. Haller maakte in Portugal alweer zijn elfde doelpunt uit deze Champions League-campagne, maar meer dan een doelpunt heeft de spits ook niet bijgedragen aan het spel van de Amsterdammers. Daar kan de Ivoriaans international zelf echter weinig aan doen. Dat had opnieuw met de opstelling en de mentaliteit van de tegenstander te maken.

Haller zat eigenlijk vast in de Benfica Bermudadriehoek. Centrale verdedigers Jan Vertonghen en Nicolas Otamendi zijn niet meer de snelste of de meest wendbare krachten, maar de dikke dertigers hebben dat door hun jarenlange ervaring op Europees topniveau ook niet nodig. Bij het doelpunt van Haller, waar Vertonghen een paar stappen te laat was en zo Haller de kans gaf om het duel te winnen en bij de eerste paal in te schieten, telden de jaren voor de Belgische oud-Ajacied. Aan de andere kant: het doelpunt van Haller verbloemde het slechte spel van de Ivoriaans international. De sterke aanvaller staat normaal garant voor een overvloed aan gewonnen (lucht)duels, maar moest tegen het duo Vertonghen – Otamendi verrassend vaak zijn meerdere erkennen. Als het de Ivoriaan lukte om een duel te winnen (drie luchtduels gewonnen, 38% van totale luchtduels)

Dat kwam niet in de laatste plaats door de positioneringen van Wiegl, die vanuit het defensieve middenveld de linies gesloten hield en de belangrijkste passlijn naar Haller (over de grond, red.) er eigenlijk constant uithaalde. Daardoor werd Haller gedwongen tot duels met één of twee tegenstanders in zijn directe omgeving én een speler (Wiegl, red.) die er op zijn beurt voor zorgde dat de afspeelmogelijkheden van de spits beperkt werden tot een tikkie breed op de back of een tikkie terug naar het verdedigende middenveld. Of te wel: wederom geen ingrediënten die nodig zijn voor een vloeiende Ajax-aanval. Sterker nog: balverlies in de voorhoede was geen unicum voor Haller, maar ook niet voor Antony en Dusan Tadic. Het slordige aanvalsspel van de Amsterdammers zorgde echter niet alleen voor stroperige Ajax-aanvallen, maar vooral voor vloeiende Benfica-counters.

Benfica’s Bermudadriehoek

Zo’n beetje elke Ajax-aanval strandde op het moment dat het spel richting de as van het veld ging. Daar kwam naar voren dat discipline in het voetbal in combinatie met een strijdplan dat aangepast is op het spel van de tegenstander een ideale combinatie is om het spel van een favoriet lam te leggen en er zelf van te profiteren. Benfica had op papier dan wel drie middenvelders op het veld staan, de invulling van dat trio was totaal anders dan de manier waarop Ajax het middenveld inrichtte. Ramos was zogezegd vaak als tweede aanvaller te vinden en Adel Taraabt speelde als een soort zwervende spelmaker. De belangrijkste rol was echter weggelegd voor Wiegl, die in een soort Álvarez-rol de linies gesloten hield en aan de bal deed wat tot nu toe onmogelijk blijkt voor de Mexicaan – en tegen Benfica onmogelijk werd gemaakt door de tegenstander.

Het grootste verschil tussen de buitenspelers van Ajax en de buitenste middenvelders van Benfica was hun startpositie. Benfica zakte ver terug en zorgde met twee middenvelders aan de buitenkant van het veld ervoor dat er altijd een mannetje stond in de vrije zones van Ajax. Op het moment dat de Amsterdammers in de aanval zijn, ligt er veel ruimte op de vleugels, vooral in de zone van de middellijn. Benfica had met Rafa en Éverton twee watervlugge wingers in huis én hadden met Wiegl ook een centrale spelmaker die deze spelers binnen no-time in stelling kan brengen of in de diepte weg kan sturen. Daardoor vond Benfica het wel prima dat Ajax keer op keer de aanval zocht en zelfs met Jurriën Timber de vijandige zestien bestormde. Dat de verdediger bleef liggen in het strafschopgebied bij een voorsprong en de jongeling daarmee een groot gat in de defensie achterliet, is niet eens de grootste zorg op weg naar een mogelijke kwartfinaleplek in de Champions League.

De grootste sta-in-de-weg was in Portugal Álvarez, maar de Mexicaan is op hetzelfde moment ook belangrijk met zijn verdedigende werk. Daar kwam in de uitwedstrijd tegen Benfica echter weinig van terecht, waardoor Ten Hag zichzelf kan afvragen of de Ajax-trainer in de returnwedstrijd met dezelfde samenstelling van het middenveld speelt. De coach kan ervoor kiezen om de defensief minder sterke, maar offensief veel betere Ryan Gravenberch als enige nummer zes laten spelen, en Davy Klaassen en Steven Berghuis in de rechter- en linkerzone van het middenveld. Ajax zal hoe dan ook risico moeten nemen in de Johan Cruijf ArenA én ervoor zorgen dat het niet opnieuw verdwijnt in Benfica’s Bermudadriehoek. Als de belangrijkste opbouwer op het Ajax-middenveld ook degene blijft met het minste inzicht en een gemiddelde passtechniek, zal Benfica ook in de Johan Cruijff ArenA stunten.

Ajax wint Champions League? Jij wint 15x je inzet!