De Wit en Jansen slopen traditionele top

AZ was de gelukkigste in de topper tegen Feyenoord. De Alkmaarders en de Rotterdammers wisten het publiek negentig minuten te vermaken met spannend voetbal. Goed was het allerminst, al kwam dat ook door de voorzichtigheid waarmee de beide trainers aan de wedstrijd begonnen. Een list van Jansen zorgde er uiteindelijk voor dat de Alkmaarders de aanvalsmachine van Feyenoord lamlegde. 

Het zou een andere wedstrijd worden dan in De Kuip, zo verwachtte AZ-trainer Pascal Jansen. De eerste tweestrijd tussen de nummer drie (Feyenoord, red.) en vier van de competitie eindigde in een 1-0 overwinning voor Feyenoord, dat de hele wedstrijd de bovenliggende partij was en in de slotfase door een doelpunt van Cyriel Dessers het verschil ook op het scorebord zichtbaar maakte. Die nederlaag van begin november 2021 bleek ook na AZ – Feyenoord de laatste nederlaag die de Alkmaarders in de Eredivisie te verwerken kregen. Jansen hield zijn woord, het werd een andere wedstrijd dan in De Kuip, al kwam dat niet alleen omdat de coach van AZ een sterk team heeft gesmeed na het vertrek van sleutelspelers Teun Koopmeiners, Calvin Stengs en Myron Boadu. Daardoor moet AZ uit een ander vaatje tappen. Dat deed het ook, al kan het daar vooral de hoofdtrainer en Dani de Wit voor bedanken. 

AZ – Feyenoord 

De dwarsverbanden werden nog maar eens aangehaald. AZ leek Feyenoord aan de hand van Slot te gaan vervangen als de derde club in de ‘traditionele top drie’ van Nederland. De Alkmaarders waren daarom ook niet te spreken toen Slot in gesprek was met Feyenoord, maar de clubleiding zal na de 2-1 overwinning in het AFAS Stadion niet heel rouwig zijn geweest over de beslissing van de trainer, die AZ sowieso al zou verlaten en door de gesprekken met Feyenoord het einde van het vorige seizoen niet haalde. Dat AZ en het ‘nieuwe’ Feyenoord op dezelfde hoekstenen gebouwd wordt, was in het eerste duel al te zien in het spelbeeld. Vooral Feyenoord drukte de Alkmaarders helemaal weg en dwongen daardoor veel kansen af, maar dat was in het AFAS Stadion eerder omgedraaid. 

Feyenoord liet de extreme pressie uit de thuiswedstrijd achterwege. Die keuze is een logische, maar wel een gevaarlijke. Daardoor was AZ niet de enige ploeg die zich liet terugzakken, maar ook Feyenoord speelde niet zo aanvallend als dat het normaal doet. Dat had natuurlijk ook met de sterkte van AZ te maken, maar ook met de manier waarop de Alkmaarders ervoor zorgde dat de lopers op het middenveld, het kloppende hart van de Feyenoord-aanvallen, hun befaamde acties niet konden maken. 

Daar speelde Slot al op in door Jens Toornstra op de flanken neer te zetten. De ervaren middenvelder maakte in het verleden al furore vanaf de rechterflank, met name door zijn loopacties zonder de bal, maar daar kreeg de aanvoerder van de Rotterdammers de kans niet voor door de positioneringen van de middenvelders en verdedigers van AZ. Deze stonden iets anders op het moment dat Feyenoord in balbezit kwam, met name wanneer de Rotterdammers de bal in de centraal defensieve zone van het veld kregen. 

Dani de Wit

Dat was meestal het moment voor Dani de Wit om zijn stek als aanvallende middenvelder te verlaten en richting de (tweede) spitspositie te trekken om de centrale verdediging van Feyenoord onder druk te zetten. Een herhaling van die zet zorgde er eigenlijk voor dat Feyenoord wel het veldoverwicht kon hebben in Alkmaar, maar eigenlijk niet meer dan dreigend kon worden voor het doel. De Rotterdammers hebben sinds de intrede van Slot veel meer variatie in het spel gekregen. Dat komt voor een groot deel omdat Orkun Kökçü veel in de ruimtes kan komen die de loper op het middenveld (Guus Til, red.) en de verdedigende middenvelder (Jorrit Hendrix tegen AZ, red.) laten vallen. Daardoor kan de Turks international de boel aan elkaar voetballen, maar dat werd hem tegen AZ op twee manieren onmogelijk gemaakt. In de meest voorkomende situatie stond AZ al met het hele elftal achter de bal op het moment dat Kökçü in balbezit kwam en kon de 21-jarige middenvelders wel ruimtes zoeken, het jeugdproduct van Feyenoord werd vaak gedwongen tot een tikkie terug of breed. 

Wanneer Feyenoord wel de mogelijkheid kon hebben om Kökçü snel aan te spelen in de opbouw, wist Jansen dat zijn ploeg in de problemen kwam. Daardoor schoof De Wit op bepaalde momenten in de wedstrijd door naar de spitspositie om samen met Vangelis Pavlidis het centrale duo van Feyenoord onder druk te zetten. Daarmee werd ook automatisch de passlijn richting Kökçü en Til dicht gezet, waardoor Feyenoord vaak via de voetballend minder sterke Hendrix of de makkelijker af te dekken vleugelverdedigers moest opbouwen. Daardoor kwam Kökçü vaak in de situatie terecht dat hij wel in de centrale zone aan de bal kwam, maar dat AZ dan inmiddels alweer in de juiste positie stond om de aanval af te weren. 

Aanvalsmachine ontregelt

AZ kon er niets aan doen dat Feyenoord op basis van individuele kwaliteit ook in Alkmaar de overhand had. In de eerste helft een stuk minder dan in de tweede helft, maar dat neemt niet weg dat er nog steeds een Rotterdamse standaardsituatie aan te pas moest komen om een doelrijpe kans te kunnen creëren in het AFAS Stadion. Dat Feyenoord zonder Fredrik Aursnes speelde, had daar ook een belangrijke invloed op. Zijn vervanger Hendrix is niet voor niets het lijdend voorwerp in het voetbalcliché ‘met een Hendrix in je team, word je nooit kampioen’. De oud-speler van PSV was verantwoordelijk voor de enige zekere penalty van de middag en maakte in de opbouw vaak de defensieve keuze, wat het aanvalsspel ook niet ten goede kwam. 

Daardoor kreeg je eigenlijk eenzelfde wedstrijd als in De Kuip. Feyenoord zette aan, bleef druk zetten maar had naast Aursnes nóg een belangrijke troef uit het eerste treffen niet achter de hand. Cyriel Dessers was niet op tijd fit voor het treffen met de Alkmaarders. De Belgische spits was eigenlijk het missende puzzelstukje voor de ultieme revanche van Slot. Feyenoord bleef door het ontbreken van een sterke, grote spits afhankelijk van het combinatiespel over de grond. Dat werd door de rol van Dani de Wit en de manier waarop de vleugelspelers van AZ inzakten op het moment dat Feyenoord vanuit achteruit opbouwde, vrijwel onmogelijk gemaakt. 

Pas in de tweede helft lukte het Feyenoord een aantal keer om de middenvelders en aanvallers écht aan het werk te zetten. De zwervende Luis Sinisterra zorgde daarnaast voor veel dreiging, maar de verdediging van de Alkmaarders kwam op een aantal goede reddingen van doelman Peter Vindahl niet echt onder druk te staan. Dat is niet alleen goed nieuws voor AZ in de Eredivisie; door de overwinning op de directe concurrent staat Feyenoord nu nog op ‘maar’ drie punten. Met een midweekse wedstrijd tegen Ajax voor een plek in de finale van de KNVB Beker op het programma is het ook een lekker steuntje in de rug. 

Toeval of patroon?

In de topwedstrijden blijkt AZ sinds de wedstrijd in De Kuip een moeilijk te kloppen ploeg. In speelronde vijf van de competitie ging het nog kansloos met 3-0 onderuit tegen PSV. Begin februari werd de ploeg van Schmidt met 2-1 verslagen – de blunder van Yvon Mvogo daargelaten. Feyenoord werd in eigen huis dus met dezelfde cijfers verslagen en ook Ajax beet zich in de eigen Johan Cruijff Arena al eens stuk op AZ, dat toen óók met 2-1 te sterk was voor een traditionele topclub. Het lijkt erop dat het eerder een patroon dan toeval is, maar de ploeg van Jansen krijgt aanstaande woensdag de kans om het bewijs te leveren voor of de ploeg óók zonder de vertrokken sterspelers de topploegen van Nederland meerdere keren per jaar te slim af te zijn. 

De ploeg van Jansen kan weer in de rol van underdog kruipen en zich verdedigen tegen de aanvallende storm van de Amsterdammers, hopend en loerend op dat ene moment om uit te breken. Dat er tegen Feyenoord twee strafschoppen voor nodig waren om die ruimte uiteindelijk te vinden, had óók met de gebalanceerde instelling van Feyenoord te maken. Daar hoeft Jansen zich voor een wedstrijd tegen Ajax in ieder geval geen zorgen over te maken. Daar is het een garantie dat de Amsterdammers de aanval kiezen. En als je gaat kijken welke clubs Jansen, De Wit en de rest van AZ al gesloopt hebben dit seizoen, kan Ajax daar ook zomaar ten prooi aan vallen.

Wedden op wedstrijden van AZ doe je natuurlijk bij bet365!