Ajax-crisis door Timber

Jurriën Timber schitterde door zijn afwezigheid bij Ajax. En dan niet in een positieve zin. De verdediger ontbrak tegen Go Ahead Eagles door een blessure en prompt kregen de Amsterdammers twee doelpunten tegen. Nu is dat verband wel héél gemakkelijk, het wegvallen van de 20-jarige verdediger is in ieder geval niet langer op te vangen met Perr Schuurs als centrale verdediger. De vervanger loopt echter al wel over het veld van de Johan Cruijff ArenA. 

Jurriën Timber speelde zich bijna geruisloos in de basis van Ajax 1. De 20-jarige verdediger, die in 2014 werd weggeplukt uit de jeugdopleiding van Feyenoord, maakt sinds de nazomer van 2020 definitief deel uit van de selectie van trainer Erik ten Hag. De opmars van de jonge verdediger is er één uit het jongensboek van Matthijs de Ligt, over wiens gemis je sinds de doorbraak van Timber bij Ajax weinig meer hoort in Amsterdam en omstreken. 

Jurriën Timber en Ajax

De opmars van de inmiddels zesvoudig international van het Nederlands elftal zorgt er echter wel voor dat Ajax weer voor dezelfde problemen staat op het moment dat Timber niet beschikbaar is, zoals tegen Go Ahead Eagles het geval was en met zijn blessure nog wel langer kan voortduren. Dat zorgt voor een probleem in de Ajax-defensie: Perr Schuurs, de vaste vervanger van Timber in de Ajax-basis, voldeed al niet helemaal aan de eisen en is door de stormachtige ontwikkeling van Timber plots véél minder geschikt voor het spel dat Ajax sinds de doorbraak van Timber is gaan spelen. 

Dat verschil kwam in de wedstrijden tegen Go Ahead Eagles pijnlijk naar voren. In de eerste wedstrijd van het seizoen had Ajax al grote moeite om de strak georganiseerde ploeg van Kees van Wonderen uit elkaar te spelen. Om de druk op het goal van de tegenstander zo groot mogelijk te houden, is het voor Ten Hag uiterst handig dat hij de beschikking heeft over twee centrale verdedigers die snel en wendbaar genoeg zijn dat ze meerdere zones kunnen afdekken. In de Johan Cruijff ArenA speelde Timber meer als een verdedigende middenvelder, schoof hij ook wel eens in het centrale middenveld en was de 20-jarige verdediger ook niet te beroerd de rechterzone van de verdediging af te dekken op het moment dat Noussair Mazraoui aan de rechterflank opkwam. 

Zo dekken de centrumverdedigers van Ajax normaal gesproken heel de zone van de verdedigende middenvelder – van zijlijn tot zijlijn en van twintig meter achter de middellijn tot twintig meter daarvoor – en kunnen zij dat doen omdat ze snel genoeg zijn om die meters te kunnen maken. Voor Ajax brengt dat het grote voordeel dat het middenveld en de aanvallers van de Amsterdammers daardoor hoog op het veld kunnen blijven staan en meteen kunnen jagen op het moment dat er balverlies geleden wordt. Dusan Tadic, Sébastien Haller, Antony en Steven Berghuis weten immers dat de centrale verdedigers de ruimtes kunnen belopen. 

Perr Schuurs

Bij Schuurs ontbreekt die snelheid niet alleen, ook de wendbaarheid die nodig is om de aanvaller snel van je af te schudden of de lichte voeten en fijne draai die nodig is om je uit een dergelijke situatie te kunnen dribbelen zonder balverlies te lijden. In de uitwedstrijd in de Adelaarshorst waren niet alleen de zones van het balbezit veel meer beperkt tot het centrum van het veld. Ook het aantal balaanrakingen daalde een stuk: in Amsterdam waren Martínez en Timber nog goed voor 244 balaanrakingen, tegen Go Ahead kwamen Martínez en Schuurs er tot 212 (-7,5%). 

Dat terwijl de centrale verdedigers bij Ajax in de opbouw de belangrijkste schakels zijn voor de ploeg van Ten Hag. Van de middenvelders van Ajax was Steven Berghuis het vaakste aan de bal (54 passes verstuurt), maar was Berghuis ook vaak de man die het meest in de dekking stond door de opstelling van Go Ahead. Daardoor kwam Schuurs wel in zijn kracht te spelen, die inspeelpass in zijn rechtervoet kan linies aan flarden snijden, maar stond hij vaak niet in de juiste posities om daar ook écht een meerwaarde mee te hebben – anders liep Schuurs de kans dat hij niet op tijd terug was en viel er een gat in het hart van de defensie. 

Het voor Ajax nadelige gevolg daarvan is: de Amsterdammers kunnen daardoor het veld een stuk minder klein maken, de tegenstander daardoor moeilijker onder druk zetten en misschien nog wel belangrijker: niet ten alle tijden er voor zorgen dat er een speler in de zone van de verdedigende middenvelder duikt om zo de druk ook hoog te kúnnen houden. Schuurs is een speler die veel meer vanuit zijn positie speelt. Daardoor wordt het spel van Ajax al een stuk statischer: zonder Timber (of Martínez, red.) kan het centrum van Ajax een stuk kleinere zone afdekken. Daar heb je dan andere spelers voor nodig, en dat merk je weer in de aanvallende positionering van het elftal. 

Edson Álvarez 

De Limburgse verdediger had dan ook niet het geluk dat Edson Álvarez als verdedigende middenvelder stond geposteerd. De Mexicaanse miljoenenaanwinst kwam eigenlijk met dezelfde reden als Schuurs naar Ajax: om het vertrek van Matthijs de Ligt naar Juventus op te vangen. De erfenis van de jongste aanvoerder van de Amsterdammers zorgde er bij Schuurs al voor dat de verwachtingen volledig werden scheef getrokken. Álvarez had daar op een andere manier last van dan zijn Nederlandse teamgenoot. 

Waar Schuurs er vooral tegenaan liep dat de Limburger verdedigend lang niet zo goed is als De Ligt een aantal jaar geleden al was, bleek bij Álvarez vooral zijn beperkte ‘vooruit-voetballende-vermogen’ in combinatie met een houterige techniek ervoor te zorgen dat zijn defensieve kwaliteiten in het niet vielen. De Mexicaan maakte aan de hand van Ten Hag echter een stromachtige ontwikkeling door en is nu niet meer weg te denken uit de Ajax-basis. Dat doet de Mexicaan inmiddels zo goed, dat zijn teamgenoten hem in de opbouw vaak zoeken. Daar blijft het echter ook vaak mis gaan bij de Mexicaan, en dus ook bij Ajax. 

Afgaande op de laatste opstelling van de Amsterdammers ziet Ten Hag in Schuurs nog steeds een betere centrale verdediger dan Álvarez. Dat terwijl het spelersprofiel van Schuurs op dit moment veel beter aansluit bij de wensen van de verdedigende middenvelder, deze moet verdedigend én voetballende kwaliteiten hebben. Daardoor speelde Ajax met een middenvelder die vooral goed kan verdedigen en een centrale verdediger die vooral goed kan voetballen. Dat is niet alleen de wereld op zijn kop, dat zorgt er ook voor dat je als centrale verdediger veel minder afspeelmogelijkheden hebt. Dat was ook terug te zien in het aantal balcontacten van Álvarez: in de thuiswedstrijd tegen Go Ahead was hij nog goed voor zeventig (!) passes, afgelopen weekend waren dat er 43. 

‘Gedwongen’ voetbal

Daardoor werd Ajax vaak ‘gedwongen’ om het de kortste afspeelmogelijkheid (Alvarez) links te laten liggen en de diepere Davy Klaassen of Steven Berghuis aan te spelen vanuit het centrum of via de backs verder op te bouwen. De pass die er vanuit de centrale verdediging gegeven werd, komt door de meer statische positie van Schuurs en de daarop aangepaste positioneringen van Martínez altijd in dezelfde zone van het veld terecht, terwijl het pluspunt van een centrum met Timber – Martínez juist is dat er altijd een andere oplossing gevonden kan worden – niet per sé dat deze verdedigers zo creatief zijn, ze duiken op veel verschillende posities op het veld op. 

Dat wil niet zeggen dat het onmogelijk is om zonder Timber te spelen en er toch voor te zorgen dat je vanuit het centrum van het veld voor variatie in de passlijnen kan zorgen. Daarvoor heb je alleen een verdediger nodig die Timber kan vervangen én zich vooral druk kan maken om het verdedigende aspect, bijvoorbeeld een Álvarez. Verdwijnt Schuurs dan volledig uit beeld? Niet per sé. Als verdediger is er veel aan te merken op het spel van de Limburger. Zijn inspeelpass en keuzes in balbezit zijn wel te prijzen en dat zijn aspecten die het spel van een verdedigende middenvelder kunnen maken of breken. 

Schuurs is qua lichaamsbouw vergelijkbaar met Álvarez, maar kan de harde persoonlijke duels aan de Mexicaan laten en zelf meteen aanspeelbaar zijn voor de vervolgactie. Als er één verschil net zo groot is als het spelersprofiel van Timber en Schuurs, dan is het de technische bagage, het inzicht en de inspeelpass van Schuurs en Álvarez wel. Op die manier zorgt Ajax ervoor dat er vanuit de verdedigende middenvelder-zone nog steeds voldoende passes komen én dat de Amsterdammers in de achterhoede geen gaten laten vallen die de minder snelle centrumverdedigers niet dicht kunnen lopen.

Gaat AZ (odd: 4.75) of Ajax (1.72) door naar de KNVB Beker-finale?