14 manieren waarop Johan Cruijff nog altijd voortleeft

Vandaag zes jaar geleden overleed Johan Cruijff op 68-jarige leeftijd in Barcelona. De grootste Nederlandse voetballer aller tijden liet een groot gat achter, maar zijn nalatenschap leeft nog altijd voort. De erfenis van Cruijff is veelomvattend en dagelijks aanwezig voor vele mensen, onder meer op deze 14 manieren: 

1. God is dood, Cruijff niet

Na zijn overlijden verschenen er meerdere boeken over het leven van Johan Cruijff, zoals een autobiografie, een boek van Edwin Winkels met de titel ‘De mythe van de verlosser’ en een biografie door Auke Kok. Een gedichtenbundel met de passende titel ‘God is dood, Cruijff niet’ werd een maand na het overlijden van Cruijff uitgegeven door Hard Gras. De titel is een quote van Henk Spaan, die niet geloofde dat de oud-voetballer was overleden. Uit de archieven van Hard gras werden vele gedichten en verhalen over Cruijff opgedoken, die werden uitgegeven in een nieuw boek over de voetballegende.

2. Johan Cruijff ArenA

De supporters van Ajax hadden al eerder de wens om de Amsterdam ArenA naar Cruijff te vernoemen, maar de gemeente Amsterdam hield dit tegen omdat alleen overleden personen vernoemd worden. Na het heengaan van Cruijff werd de roep om een aanpassing van de naam van de Amsterdam ArenA groter. Het had echter heel wat voeten in de aarde om de naam van Johan Cruijff te verbinden aan het Ajax-stadion. De verschillende betrokken partijen kwamen pas ruim twee jaar na het overleden van Cruijff tot een akkoord. In 2018 op 25 april, de geboortedag van de voetballer, werd het stadion omgedoopt tot de Johan Cruijff ArenA. 

3. Totaalvoetbal

De ideeën waar Cruijff Ajax, het Nederlands elftal en Barcelona groot mee maakte, zorgden voor een revolutie in het mondiale voetbal. Tot op de dag van vandaag wordt zijn totaalvoetbal succesvol toegepast, bijvoorbeeld door Ajax en Pep Guardiola, die onder Cruijff bij FC Barcelona speelde. Ook de gegenpressing-tactiek van Jürgen Klopp kunnen we onder totaalvoetbal scharen, te herkennen aan hoge druk en attractief voetbal. Zo spelen de twee beste ploegen van de Premier League momenteel volgens een vernieuwde versie van de tactiek van Cruijff. Een hedendaags bewijs dat Cruijff met zijn visie een onuitwisbare stempel drukte op het voetbal. 

4. FC Barcelona

Ook bij FC Barcelona werd collectief gerouwd na het overlijden van Cruijff. In 2016 werd hij voor El Clásico tegen Real Madrid op indrukwekkende wijze geëerd in Camp Nou. De Verlosser van de Catalaanse club kreeg een standbeeld bij het stadion waar hij grote successen vierde en in 2019 werd het tweede stadion naar hem vernoemd: Estadi Johan Cruijff. Dit stadion wordt gebruikt door het tweede elftal en de vrouwenploeg van FC Barcelona. In de historie van de Spaanse club kun je niet om Cruijff heen en dat zorgt ervoor dat hij ook na zijn dood herinnerd wordt.

5. Amsterdam

In zijn geboorteplaats Amsterdam is Cruijff nog altijd zichtbaar aanwezig. In de wijk Watergraafsmeer, waar het oude Ajax-stadion De Meer stond, werd in 2017 een metershoge muurschildering gepresenteerd. De locatie ligt op loopafstand van het geboortehuis van Cruijff, dat in Betondorp staat. De latere voetballegende woonde tot zijn twaalfde op Akkerstraat 32, waar nu een foto van de jonge Cruijff is geplaatst met een bijbehorende tekst over het belang van buitenspelen. Er waren mensen die in dit huis een museum wilden maken, maar dat zag Cruijff zelf niet zitten. 

6. Jordi Cruijff

De naam Cruijff leeft voort via zijn kinderen, zijn zoon Jordi en dochters Susila en Chantal. Jordi Cruijff bouwt zijn eigen carrière in het voetbal. Als speler was hij actief bij onder andere Barcelona en Manchester United en als trainer werkte hij Maccabi Tel Aviv en in China. Op het moment van schrijven is Jordi Cruijff technisch adviseur bij FC Barcelona in het bestuur van voorzitter Joan Laporta. De huidige president van Barca was een vriend van Cruijff senior en staat voor de filosofie en het voetbal dat hij predikte. Cruijff junior wordt ook genoemd als mogelijke opvolger van Marc Overmars bij Ajax om daar de legacy van zijn vader voort te zetten. 

7. FIFA Legend

Spelers van het computerspel FIFA kunnen nog steeds met Johan Cruijff spelen. De oud-voetballer is namelijk als ‘legend’ toegevoegd in het spel. Als één van de voormalige sterspelers heeft hij op die manier een plek bemachtigd in de laatste vier edities van het spel. De eerste keer dat Cruijff in het spel verscheen kreeg hij een rating van 94. Dat was een stuk lager dan Pelé (98) en Diego Maradona (97) en reden voor FIFA-speler Koen Weijland om een handtekeningenactie te starten. Daarna werd de rating verhoogd om Cruijff eer aan te doen. Ook de nieuwe generatie voetballiefhebbers beseft blijkbaar dat Cruijff tot de absolute wereldtop behoorde. 

8. Cruyff Courts

Over heel de wereld liggen voetbalveldjes waar de naam van Johan Cruijff aan verbonden is. Om precies te zijn 262 in 21 verschillende landen, zoals België, Denemarken, Spanje, Polen, Groot-Brittannië, Marokko, de Verenigde Staten en Japan. Deze Cruyff Courts zijn aangelegd door de Johan Cruyff Foundation, de stichting die Cruijff in 1997 oprichtte. De foundation wil aan alle kinderen de kans bieden om te sporten en de kunstgrasvelden in woonwijken helpen bij het bereiken van dit doel. Ieder jaar komen er meer veldjes bij. Zo mag het Talent van het Jaar van Nederland een locatie kiezen voor een nieuw Cruyff Court. 

9. Cruyff Institute

Naast de Cruyff Foundation richtte Cruijff in 1999 samen met de Hogeschool van Amsterdam het Johan Cruyff Institute op. Deze academie geeft wereldwijd onderwijs in Sport Management, Sport Marketing, Football Business en Coaching. Onder anderen in Amsterdam, Barcelona, Tilburg en Groningen zijn opleidingen te volgen. De studies zijn geschikt voor iedereen met interesse in sport en in het bijzonder voor atleten, oud-sporters en coaches. De programma’s houden namelijk rekening met de drukke schema’s van topsporters, die zo ook de kans krijgen om zich door middel van studie te ontwikkelen. 

10. Planetoïde Cruijff

Niet alleen op aarde zijn zaken naar Cruijff vernoemd, ook ver daarbuiten is zijn naam aanwezig. Ergens in het heelal zweeft een planetoïde met de naam van de voetballegende. In 2010 werd op initiatief van de Nederlandse wetenschapsjournalist Carl Koppeschaar een ontdekte ruimterots vernoemd naar Cruijff. De Planetoïde Cruijff zweeft ergens in de ruimte tussen Mars en Jupiter. 

11. Cruyff Footballl

De voetbalvisie en ideeën van Cruijff worden beheerd en verspreid door een organisatie met de naam Cruyff Football. Oud-Ajacied Wim Jonk is één van de ambassadeurs van dit instituut. Hij werkte als hoofd opleiding bij Ajax intensief samen met Johan Cruijff en kent zijn filosofie als geen ander. Cruff Football vertaalt de visie van Cruijff naar studiemateriaal, tactieken en plannen waar clubs en trainers via onder anderen een online platform een beroep op kunnen doen. De trainingen, video’s en Webinars worden regelmatig bijgewerkt en de filosofie wordt doorontwikkeld, altijd op basis van het gedachtegoed van Johan Cruijff. 

12. Youtube-videos

Nieuwe generaties hebben nooit de kans gehad om Cruijff live te zien spelen, maar op Youtube zijn veel beelden van hem te vinden. Je kunt urenlang genieten van de acties, goals en skills van de oud-speler van Ajax en Barcelona. Eén van de overgeleverde historische momenten is de Cruyff Turn, een schijnbeweging die Cruijff uitvoerde op het WK van 1974 tegen Zweden. Een unieke actie die sindsdien gekoppeld is aan de internationale sterspeler die met Oranje de WK-finale speelde. 

13. Cruijffiaans 

Cruijff was onnavolgbaar op het veld, maar soms ook daarbuiten. Door zijn eigenzinnige manier van praten heeft Cruijff in de Nederlandse taal zijn afdruk nagelaten. Even innovatief als speler en coach huisde in Cruijff ook een taalvirtuoos. Als paraplu voor zijn legendarische uitspraken werd de term Cruijffiaans in het leven geroepen. Voorbeelden van zijn teksten zijn bij veel mensen in het geheugen gegrift en worden tot op de dag van vandaag herhaald en geciteerd. Een kleine greep uit Het Cruijffiaanse woordenboek brengt ons de volgende voorbeelden: “Je moet schieten, anders kan je niet scoren”, “Elk nadeel heb z’n voordeel” en “Je gaat het pas zien als je het doorhebt.” 

14. Exportproduct

“Ik ben Nederlands belangrijkste exportproduct”, zei Cruijff ooit. Overal op de wereld weten mensen zijn naam te noemen wanneer je bekendmaakt dat je Nederlander bent. Niet Heineken, Phillips of Shell, maar Cruijff is de eerste associatie van miljarden mensen als ze aan Nederland denken. Door zijn voetbalacties, vernieuwende ideeën en filantropische nalatenschap staat Johan Cruijff in het collectieve geheugen van heel de wereld gegrift. Een icoon dat de sport overstijgt, ons land op de kaart zette en iemand die tot in de eeuwigheid geroemd zal worden voor alles wat hij heeft nagelaten. 

(Door Jesper Langbroek)