Nederlands elftal verrast met ‘nieuwe Van der Sar’

Het Nederlands elftal heeft de eerste ‘WK-voorbereidingswedstrijd’ met succes afgesloten. De wedstrijd tegen de Denen (4-2) bleek echter ook voer voor discussie. Niet alleen het speelsysteem, ook de keuze voor de doelman nam de nodige gespreksstof met zich mee. Wie gaat er als eerste doelman mee naar het WK: debutant Mark Flekken, oudgediende Jasper Cillessen, voorkeursdoelman Justin Bijlow of staat de nieuwe Edwin van der Sar op bij Oranje? 

Louis van Gaal houdt er zijn eigen werkwijze op na bij het Nederlands elftal. Het interview dat aanvoerder Virgil van Dijk na de oefeninterland tegen Denemarken (4-2, red.) is daar slechts een tipje van de sluier van. Van Gaal prepareerde zijn manschappen tot in detail over de looplijnen, positionele keuzes en wisselwerking tussen de verschillende linies van het ‘1-3-4-1-2-systeem’ dat de bondscoach van Oranje uitdacht voor het aanstaande WK, dat deze winter in Qatar op het programma staat. 

Nederlands elftal

Dat in aanloop naar die eindronde het Nederlandse veldspel verre van geperfectioneerd is, is ook de reden dat Van Gaal acht maanden (!) voor de eerste aftrap op het WK al begint aan de voorbereiding op dat eindtoernooi. Aanvoerder Van Dijk gaf al aan dat het een “work in progress” is als het gaat om de nieuwe speelstijl van Oranje. Om dat veldspel zo gestroomlijnd en vloeiend mogelijk te maken, zal Van Gaal nog een belangrijke keuze moeten maken. Of beter gezegd: Frans Hoek moet een belangrijke keuze gaan maken voor de eerste doelman op het WK. Dat Van Gaal die beslissing eigenlijk volledig aan zijn keeperstrainer overlaat, is voor de ervaren oefenmeester geen nieuw fenomeen. 

Doelmannen hebben hun eigen positie binnen het voetbal. De trainingen zijn anders, het spel is anders en de stijlen van de doelmannen waar Hoek en Van Gaal tussen gaan kiezen, liggen verder uit elkaar dan het verschil in niveau tussen het spel van Frank de Boer en de huidige bondscoach. Tegen Denemarken viel de keuze op Mark Flekken. De doelman van Freiburg debuteerde enigszins ongelukkig met twee tegendoelpunten, er werd lacherig gedaan over de kwaliteiten van de doelman buiten zijn uitstekende linker- én rechterbeen en het feit dat je deze doelman praktisch op de doellijn kunt aanspelen wanneer de tegenstander druk zet: Flekken vindt een voetballende oplossing. 

Dat leverde Flekken al de definitie van ‘natuurtalent’ op, zo vertelde Van Gaal desgevraagd. Los van de twee tegendoelpunten die Flekken kreeg, waar hij vooral bij de eerste treffer van de Denen niet helemaal vrijuit ging, valt er wel wat te zeggen voor het feit dat Van Gaal de onbekende doelman van Freiburg blijft oproepen voor Oranje. In wedstrijden tegen Denemarken of andere landen van kleinere/gelijkwaardigere statuur, kan zo’n extra voetballende optie Oranje een hoop extra opties bieden. Vanuit die posities kan er nog steeds een linie overgeslagen worden, de doelman kan een bal onderscheppen die achter de laatste linie gelegd wordt en in de opbouw heb je als defensie een extra afspeeloptie die niet meteen leidt tot een lange bal naar voren. 

Justin Bijlow

Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat Flekken niet de enige Nederlandse doelman is met deze kwaliteiten. De potentieel eerste doelman van Oranje laat dat bij Feyenoord immers al een aantal seizoenen zien. Justin Bijlow staat al jaren te boek als groot doelmantalent en dé kandidaat om succesvolle Oranje-doelmannen zoals Edwin van der Sar en Maarten Stekelenburg te doen vergeten. Waar Flekken in veel situaties rustig blijft, misschien zelfs iets té rustig, heeft Bijlow daar een stuk minder moeite mee. In veel opzichten is Bijlow een doelman die zich heeft opgetrokken aan de stijl die Manuel Neuer (FC Bayern München) introduceerde. 

Bijlow is echter méér dan een ‘ijshockeydoelman’ op een voetbalveld. De bescherming die de doelmannen in de NHL en andere ijshockeycompetities dragen, zouden de blessuregevoelige doelman wellicht niet misstaan. Met Bijlow heb je in ieder geval een garantie op individuele kwaliteit in het doel, iemand die het verschil kan maken in een één tegen één situatie en voor de duivel niet bang is, welke fysieke pijn of potentiële blessure daar ook tegenover staat. Dat maakt Bijlow een spectaculaire doelman en in ieder geval sportief uiterst betrouwbaar, maar de drive van de doelman en het onrustige karakter van zijn spel, kunnen een defensie die nog niet op elkaar is ingespeeld én veel coaching nodig heeft om te kunnen wennen aan een nieuw systeem, daar eerder nadelen dan voordelen van ervaren. 

Los van de individuele kwaliteit die doelmannen als Flekken en Bijlow met zich meebrengen, staat een doelman er niet alleen voor de ballen die hij tegenhoudt. De huidige situatie bij Ajax illustreert dat een topdoelman op basis van individuele kwaliteit (André Onana, red.) geen garantie geeft op een stabiele defensie. Sterker nog: de stijlen van Onana en Bijlow hebben wel wat overeenkomsten en met een al wispelturige keepersstijl kan het ontbreken van de absolute topvorm grote gevolgen hebben voor de stabiliteit en betrouwbaarheid van de Oranje-defensie op het WK. De kans dat Bijlow in Qatar onder de lat staat, is echter wel levensgroot. Hetzelfde kun je stellen van PSV-doelman Joel Drommel, die na een dramatisch begin bij PSV zich inmiddels aardig herpakt heeft. Of de laatste optie: Hoek/Van Gaal moeten een bekend recept uit de oude doos halen. 

Jasper Cillessen / Maarten Stekelenburg

Dé bakermat van het Nederlandse keepersgilde is natuurlijk Edwin van der Sar. Sinds de oud-doelman van onder andere Ajax, Juventus, Fulham en Manchester United zijn handschoenen aan de wilgen hing, maakten eigenlijk maar twee keepers écht grote indruk in het Oranje-doel. Dat maakt Maarten Stekelenburg en Jasper Cillessen eigenlijk altijd outsiders op het moment dat er een groot toernooi gespeeld wordt. Dat zal voor de aankomende interlands en WK niet anders zijn, ook al zijn de doelmannen van nu niet meer de doelmannen die in het verleden zo veel indruk maakte. 

Want is het realistisch om te verwachten dat een 38-jarige Stekelenburg na een jaar lang blessureleed weer een redding eruit kan persen zoals op dat schot van Kaka tegen Brazilië? En kan je verwachten dat Cillessen, die sinds zijn komst bij Valencia zich tussen basis en bank beweegt, dat niveau weer aantikt dat hem in eerste instantie een transfer naar FC Barcelona opleverde? Die vragen lijken Hoek en Van Gaal te beantwoorden met een ‘nee’. Als blijkt dat de alternatieven tegen (blijven) vallen of niet fit zijn op het moment dat de WK-selectie bekendgemaakt wordt, kun je echter niet uitsluiten dat Van Gaal één van deze twee doelmannen meeneemt. 

In de categorie ‘gouwen ouwen’ valt in zekere zin ook Tim Krul. De doelman van Norwich City, die samen met Flekken en Drommel het huidige keeperstrio vormt bij Oranje, is met vijftien interlands de meest ervaren Oranje-doelman in de selectie op dit moment. Van Gaals grote keeperswisseltruc op het WK 2014, toen Krul er voor de strafschoppenreeks ingebracht werd, zegt eigenlijk genoeg over de status van Krul binnen Oranje: het is een prima ballen tegenhouder, een Oranje-doelman moet (helemaal onder Van Gaal) echter ook met zijn voeten in en zijn hoofd verder denken dan alléén zijn doel schoon houden. 

Nieuwe Van der Sar

Hoek en Van Gaal kunnen nog altijd terugvallen op een vrijwel onbesproken alternatief op dit moment. De carrière, en vooral de ontwikkeling van Van der Sar laat zien dat een doelman meestal beter is op het moment dat hij de dertig (dik) is gepasseerd. Aangezien de fysieke belasting als doelman veel lager ligt dan bij veldspelers, kunnen zij over het algemeen ook langer doorgaan. Dat kan een enorm voordeel betekenen voor Van Gaal en Oranje, die één enorm belangrijk aspect op dit moment missen als je kijkt naar de spelersprofielen van de Oranje-kanshebbers. 

Als je gaat kijken naar hetgeen wat Oranje écht nodig heeft als doelman, dan is dat in eerste instantie niet het voetballende vermogen van Flekken, de ijshockeystijl van Bijlow of de internationale ervaring die spelers zoals Stekelenburg, Cillessen en Krul met zich meebrengen. Oranje heeft iemand nodig die op de lijn de ballen tegenhoud en, nog veel belangrijker, voor de rest constant bezig is met het neerzetten van de drie verdedigers voor hem. Als we denken aan de keeper, dan denken we aan de reddingen, terwijl één van de belangrijkste kwaliteiten van een doelverdediger het neerzetten van de defensie is; dat zorgt er immers voor dat je als doelman niet eens een redding hoeft te maken. 

Van der Sar kon door zijn lange lichaam makkelijk in de hoeken duiken en had daarnaast ook een enorm goede reflex, maar nog beter was hij met zijn (aan)wijsvinger en zijn mond. Dat Van der Sar pas na zijn dertigste uitgroeide tot misschien wel de beste doelman van de wereld, heeft ook te maken met het feit dat Van der Sar het spel inmiddels las zoals een boek van zijn favoriete schrijver. Als we in Nederland één keeper hebben die dit jaar bewijst dat de coaching van de defensie net zo belangrijk is als een topdoelman op de lijn zijn, is dat Remko Pasveer wel. De ervaren doelman is qua loopbaan dan geen nieuwe Van der Sar; Pasveer is wel de enige uit het Hollandse keepersgilde die op het hoogste clubniveau bewezen heeft van onschatbare waarde te zijn. En daar had hij vaak niet eens een redding voor nodig.

Wint Nederland van Duitsland? De odd is 2.37x!