Schmidt-aankondiging geeft PSV vleugels

Roger Schmidt en PSV zijn op de route om op een mooie manier afscheid van elkaar te nemen. De Duitse oefenmeester maakte begin februari zijn vertrek aan het einde van het seizoen bekend. PSV stelde Ruud van Nistelrooy aan als vervanger, Schmdit is op weg naar SL Benfica en sinds dit hele proces opgestart is, lijkt PSV schier onverslaanbaar. Toeval doet zijn werk, claimt de een, terwijl een andere blik op de PSV-situatie van het afgelopen jaar een tegenovergesteld antwoord als uitkomst heeft: de beste beslissing van Schmidt tot nu toe, was zijn vertrek aankondigen. 

Er ging begin februari toch een kleine schok door PSV-minnend Nederland en de rest van de Eredivisie-volgers. Roger Schmidt en PSV maakten bekend dat hun samenwerking er na dit seizoen op zit. De Eindhovenaren wilden graag verder met de Duitse coach, die zelf te weinig mogelijkheden zag voor een structurele concurrentiestrijd met landskampioen Ajax. De Duitse coach was niet overtuigd van de plannen van de clubleiding van de Eindhovenaren om het gat met Amsterdam te dichten, waarna de Duitser zijn conclusies trok en besloot zijn aflopende verbintenis niet te verlengen. Waar een dergelijke mededeling over het algemeen een negatief effect heeft op de resultaten van de ploeg, is dat bij Schmidt juist omgekeerd. Dat is onverwacht, maar als je naar Schmidt zijn tijd bij PSV kijkt, kan je op hetzelfde moment ook niets anders verwachten. 

Roger Schmidt en PSV

Onvoorspelbaarheid daarom zowel het toverwoord als de vloek van de periode van Schmidt bij PSV. Twee uur voor de wedstrijd kun je eigenlijk niet voorspellen wie er speelt bij de Duitse oefenmeester. Dat leverde Schmidt in zijn eerste periode bij de club veel kritiek op, mede doordat ondanks het roulatiesysteem PSV’s ziekenboeg over het algemeen aardig vol was. Het blijft echter wel een feit dat er onder Schmidt de afgelopen maanden veel verrassende namen een grotere rol kregen bij PSV dan in eerste instantie voor mogelijk gehouden werd. 

‘Miskopen’ zoals Bruma en Ritsu Doan spelen daardoor nog steeds een rol in het eerste elftal van PSV. Sterker nog: de ontwikkeling van de Portugees en de Japanner zorgen mogelijk nog voor een leuke transfersom aan het einde van het seizoen. Het roulatiesysteem van de Duitse oefenmeester had dus niet alleen maar nadelen, maar één van de belangrijkste argumenten om veel spelers te gebruiken in de verschillende competities, gaat al maanden, misschien wel jaren, niet op. Dat heeft te maken met de kwaliteitsverschillen tussen de verschillende keuzes die de coach heeft, maar óók door de manier waarop Schmidt zijn elftal het liefste laat spelen. 

De (extreem) vroege pressie van PSV in combinatie met de counter-achtige aanvallen die daaruit volgen, kosten een speler veel kracht, los van de aanslag op je lichaam die je pleegt als je dit twee tot drie keer per week moet doen. Met andere woorden: de wedstrijdbelasting ligt hoog, om tot die prestaties in de wedstrijd te komen moet je, helemaal in de eerste fase van het seizoen, heel hard trainen en belast je je spelers in een periode met enorm veel wedstrijden (juli – januari), eigenlijk drie dubbel. Fysiek sterke spelers zoals Ibrahim Sangaré hebben daar beduidend minder moeite mee dan explosieve kanonnen zoals Noni Madueke en Cody Gakpo, die veel wedstrijden door blessures misten dit seizoen. Ze werden vervangen door de ‘afgeschreven’ PSV’ers, die hun naam oppoetsten, maar ook niet zonder reden eerder buiten de boot vielen bij de Eindhovenaren. 

Tegengestelde belangen

Dat hele selectiebeleid stond los van het onderliggende pijnpunt bij PSV: de verschillende wensen over de speelstijlen van de club. Dat de club met Schmidt een trainer aanstelde met een zéér eigen speelwijze, wist de clubleiding. De beleidsbepalers hebben echter onderschat wat voor een impact dat heeft op een spelersgroep die op zo’n moment praktisch een nieuwe sport moeten leren om de plannen van Schmidt een goede uitvoering te geven. Dat ging het in het eerste seizoen met vallen en opstaan, waarna Schmidt ingreep en de tweede spits in zijn 4-2-2-2-systeem een linie terug zette en zo een 4-2-3-1-formatie creëerde. Met de wijsheid van nu, en vooral de aangegeven redenen waarom Schmidt niet wil verlengen bij PSV, kun je jezelf afvragen of die systeemwijziging überhaupt een idee uit de koker van de Duitse oefenmeester was. 

Sterker nog: het zou zomaar kunnen dat er in de contractonderhandelingen met Schmidt is besproken om dit systeem nóg verder richting het dominante, Nederlandse voetbalmodel te trekken dan het Duitse ‘Volgaß-pressie en route eins-fußball’ dat Schmidt prefereert. Daar heb je andere spelers voor nodig dan voor het spel dat de clubleiding van PSV graag zou willen zien, waardoor je tegen een hoop verschillen van inzicht aan blijft lopen. Nóg meer dan dat de afgelopen jaren al is voorgevallen – want als de clubleiding en de trainer het helemaal eens waren over de manier waarop Ajax aangevallen kon worden, had Schmidt meer redenen dan drempels voor zijn contractverlenging gezien.

Tel daarbij het financiële gat tussen de Amsterdammers en de Eindhovenaren, de constante stroom van kritiek op de stijl en de persoonlijkheid van de trainer én wisselvallige prestaties bij op en je hebt een situatie waar toevalligheid hoogtij kan vieren. Op het veld. Op de transfermarkt. Op de training, maar ook: op de lange termijn. In dat opzicht was de vroege aankondiging van PSV en Schmidt over het einde van hun samenwerking als een geschenk uit de hemel – en nee, niet omdat er volgend seizoen weer een clubicoon en oud-topspeler van het Nederlands elftal voor de groep bij de Eindhovense topclub staat. 

Neuzen in het Philips Stadion

Niet de aanstelling van Van Nistelrooy, maar de aankondiging van het vertrek van Schmidt was het startschot van een sterke fase van PSV. De aankondiging kwam op een ongelukkig moment, na Ajax-thuis en AZ-uit (allebei 2-1 verloren), maar daarna werd er geen wedstrijd in de Eredivisie meer verloren door de ploeg van Schmidt. Dat niet alleen: de club voetbalt overtuigender dan ooit en lijkt door de komst van Joey Veerman, die in veel opzichten een a-typische Schmidt-speler is, ook op het creatieve vlak een aardige sprong te hebben gemaakt. Alleen als persoonlijke fouten, zoals tegen FC Twente, de ploeg niet in de weg zitten, lijkt alléén een topclub de Eindhovenaren nu nog te kunnen afstoppen. 

Dat PSV vooral beter is gaan voetballen na de aankondiging van het vertrek van Schmidt, kan ook te maken hebben met de mindere mate van discussie rondom de speelstijl en de manier waarop de spelers zich bewegen in het veld. De tactiek van Schmidt heeft strakke, goed getimede looplijnen nodig om ook echt gevaarlijk te worden en op het moment dat die loop- en passlijnen afgeschermd worden door een defensief ingestelde tegenstander, liep het spel in eerdere fases van het Schmidt-tijdperk vaak vast richting het centrum van het veld. Tegenwoordig lijkt Schmidt die teugels veel meer te laten varen, waardoor spelers zoals Mario Götze, Veerman en Gakpo (veel) meer bewegingsvrijheid hebben. 

Dat laatste is de rode draad van het voetbal onder Schmidt: PSV heeft individuele kwaliteiten genoeg, maar Schmidt vertrouwt eerder op zijn eigen tactische plannen dan die tactische plannen zo samen te stellen dat de spelers van wie het gevaar moet komen, daar ook zelf de meeste keuze in hebben. Pas wanneer Götze uit het centrum trekt en de ruimte ergens anders gaat zoeken (en aangespeeld wordt), ontstaat er ruimte voor PSV om door een defensie te combineren. Die vrijheid krijgt Götze echter pas een paar weken, terwijl het algemeen bekend is dat de onvoorspelbaarheid in de acties van Götze belangrijke kansen kan opleveren. Daardoor heeft het aankomende vertrek van Schmidt nú al een positief resultaat. Als PSV aan het einde van dit seizoen met één of meerdere prijzen in handen staat (los van de gewonnen Johan Cruijff Schaal, red.), hoeft een trainer niet ontslagen te worden om een ‘wisseleffect’ te verwezenlijken. 

Wint PSV van Leicester? Pak 1.95x je inzet!