Ajax-domper voor Champions League

Ajax kende een perfecte voorbereiding in aanloop naar de Champions League-kraker tegen Benfica. Dat klinkt misschien gek, aangezien de Amsterdammers twee keer een voorsprong uit handen gaven, maar uiteindelijk wel wonnen van RKC Waalwijk en Cambuur (beide 3-2, red.). Aan scherpte zal het daarom niet ontbreken aankomende dinsdag. Tegen Benfica worden die problemen waarschijnlijk uitvergroot op het veld. Gelukkig heeft Ajax de oplossing in huis. 

De puzzel van Erik ten Hag op het middenveld komt Ajax qua timing allerminst goed uit. De Amsterdammers verdedigen een kleine voorsprong op PSV in de Eredivisie (twee punten, red.) en kwamen in de eerste wedstrijd in de knock=out-fase van de Champions League niet verder dan een gelijkspel tegen Benfica. 

Ajax

Nu gaan Nederlandse club die op bezoek gaan in Portugal niet vaak met de volle buit naar huis. De problemen die Ajax in de wedstrijd in het Estadio de Luz ervaarde, stonden echter niet op zichzelf. Zelfs in wedstrijden tegen RKC Waalwijk en Cambuur, waar je slecht spel en/of het ontbreken van concentratie op de welbekende motivatiepijntjes kunt afschuiven, lukte het Ten Hag niet om van zijn middenveld weer de motor te maken die nodig is om de Ajax-aanvallers in gevaarlijke stelling te brengen. Daar zorgde Davy Klaassen voor lange tijd voor. De aanvallende middenvelder moest zijn plek echter afstaan aan zomeraanwinst Steven Berghuis, die de meer statische speelstijl van Klaassen verving met frivole creativiteit vanuit de as. 

Dat levert tegen teams zoals RKC Waalwijk, Cambuur Leeuwarden, Go Ahead Eagles en vooral Benfica de nodige problemen op in de as van de Amsterdammers. In de Champions League zijn de verschillen tussen Ajax en de tegenstander echter niet groot genoeg om (op gelukkige wijze) een overwinning af te dwingen. De domme overtreding van Luuk Wouters (RKC Waalwijk) op Antony die Ajax in de slotminuten van de wedstrijd een strafschop opleverde. Of het zondagsschot van Ryan Gravenberch tegen Cambuur. Dat de middenvelder die nooit scoort met een wondertreffer ervoor zorgde dat dure punten mee naar Amsterdam gingen, zegt meer over het fortuin van de Amsterdammers dan de klasse dat het nog steeds in de ploeg heeft. 

Het lukt Ten Hag voorlopig nog niet om tegenstanders die liever het gelijkspel verdedigen dan een overwinning willen boeken te beteugelen. Dat is, helemaal tegen laagvliegers, een zorgelijke situatie. En dan in de laatste plaats omdat mogelijk puntverlies kan betekenen dat PSV zich weer een de kop van de Eredivisie meldt. 

Champions League

Want als een titelgevecht eindigt in vechtvoetbal, dan is er meestal één team dat het onderspit delft omdat het gewend is om in zo’n hoog tempo te spelen dat er altijd wel ruimte is voor een individuele actie, een (steek)pass in de diepte/ruimte of een schot op doel. Dat Ajax op twee verschillende niveau’s in dezelfde situatie komt, in de moeilijkheden omdat de tegenstander (tactisch) profiteert van Ajax’ onzekerheden, is vooral voor aanstaande dinsdag een belangrijk punt van aandacht. Dat probleem werd/wordt door de afwezigheid van Jurriën Timber een stuk groter. 

In de vorige ontmoeting met Benfica speelde de getalenteerde verdediger gewoon mee. Nog steeds had Ajax, vooral in de tweede helft, moeite om de Portugese omschakelmachine van het scoren af te houden. Het belangrijkste effect van de tactiek van Benfica (Ajax naar de vleugels dwingen en de buitenspelers/aanvallers zo opstellen dat ze in vrije ruimtes aangespeeld kunnen worden) was dat de verbindingsfactor van de Ajax-aanval, het centrum van het veld, vaak alleen bemand werd door Edson Álvarez. Gravenberch en Berghuis weken uit naar de vleugels om ruimte te vinden, maar lieten daarmee wel de passlijnen voor dat omschakelvoetbal van Benfica wagenwijd open staan. Als je het dan óók zonder Timber moet doen en Ajax met Schuurs in het hart van de defensie speelt, zullen die gaten in Amsterdam alleen nog maar groter zijn. 

Het komt meer dan eens voor dat Álvarez als (enige) centrale man de opbouw vanuit het middenveld moet verzorgen bij de Amsterdammers. De Mexicaan heeft een grote ontwikkeling doorgemaakt, het is en blijft een speler die het vooral moet hebben van zijn defensieve kwaliteiten. In het ‘in-de-weg-lopen’ en het onderscheppen van de bal zijn er weinig spelers beter dan de Mexciaans international. Maar op het moment dat Álvarez in balbezit komt op het moment dat de aanval gezocht moet worden, werkt zijn spel eerder vertragend dan versnellend. Dat komt Ajax in sommige gevallen goed uit. Over het algemeen wordt er op die positie echter een hoge handelingssnelheid gevraagd en bereikt die speler bij voorkeur ook nog een medespeler die dieper op het veld staat. Die twee kwaliteiten zijn niet aan Álvarez toegeschreven, maar wel aan een andere middenvelder in de Ajax-selectie. 

Davy Klaassen

Wat de wedstrijden tegen de laagvliegers in de Eredivisie en Benfica vertellen, is dat Ajax eigenlijk behoefte heeft aan een ander type speler op het middenveld. Op dit moment is staat er eigenlijk niemand op het veld die als specialiteit heeft om ruimtes te vinden tussen de linies, soms door maar één stap naar links of rechts te doen, en daarnaast volledig in het teambelang speelt en daarom weet dat hij in zijn rol als ‘doorgeefluik’ op het middenveld bepaalde zaken beter kan laten. Davy Klaassen is zo’n speler. De 28-jarige middenvelder weet wanneer hij risico moet nemen (in en rond de zestien van de tegenstander) en wanneer hij de bal beter kan afspelen en een teamgenoot het (vooral creatieve) werk laten opknappen. 

Dat de meer getalenteerde Gravenberch en de creatievere Berghuis daarom over het algemeen de voorkeur krijgen, is het lot van een nuttige speler zoals Klaassen. In wedstrijden zoals die van aanstaande dinsdag komt de blonde middenvelder echter uitstekend van pas. Dat komt eigenlijk door de reden waarom Klaassen ‘Mister 1-0’ is. De middenvelder heeft dat niet te trainen instinct om op het juiste moment op de juiste plaats te staan. Daar heeft Ajax tot nu toe vooral in en rondom de vijandige zestien meter gebruik van gemaakt, maar dat talent heeft Ajax vooral in een (paar) linies terug nodig. 

Álvarez is niet de speler waar van je tactische vernuftigheid en briljante balletjes van hoeft te verwachten. Gravenberch is niet de speler die zich in de drukte aanbiedt en een bal kaatst. De negentienjarige middenvelder is groot geworden met zijn dribbels en zo lang die individuele acties vaker blijven slagen dan mislukken, heeft Ten Hag ook weinig reden om dat te veranderen. Voor Berghuis kun je eigenlijk hetzelfde zeggen. Die linkerpoot van de Nederlands international kan een aanval versnellen, maar ook Berghuis heeft ruimte nodig die hij tegen een zeer defensief ingestelde tegenstander, en helemaal op het middenveld in de Champions League, niet krijgt. 

Keuzes voor Ten Hag

Dat neemt een nieuwe keuze voor Ten Hag aan het licht. Het ligt in de lijn der verwachting dat Ajax in Amsterdam de bovenliggende partij is. Dat moet ook wel: Ajax heeft immers niets aan een 0-0 omdat uitdoelpunten sinds dit seizoen niet meer dubbel gelden in de Europese knock-out-fases. Met de vorige wedstrijd tegen Benfica in het achterhoofd, neemt dat met zich mee dat Ajax opnieuw tegen een muur van Benfica-verdedigers en middenvelders zal stuiten. Wanneer je met Álvarez, Gravenberch en Berghuis op het middenveld speelt, weet je dat je tot vleugelspel en (hoge) voorzetten gedwongen bent om de bal überhaupt in de buurt van het doel te krijgen. 

Daardoor komt er veel druk te liggen op Sébastien Haller, die op dat moment ruimte moet vinden in een overvol strafschopgebied en het duel met twee of meerdere tegenstanders moet winnen om een bal op doel te krijgen. Dat is een manier om de overwinning over de streep te krijgen, maar niet in de gecontroleerde manier waarop Ten Hag de overwinning het liefst veilig stelt. Daarvoor zal Ajax een mannetje in de drukte nodig hebben, bijvoorbeeld een Klaassen, maar daarvoor zal Ten Hag Gravenberch of Álvarez op de bank moeten zetten. Dat is een duivels dilemma, maar ook een met een simpele uitkomst. 

Als bij Ajax écht diepte voor breedte gaat, dan kiest Ten Hag voor Gravenberch als nummer zes tegen Benfica. Vanuit die positie kom je als middenvelder van nature al het meeste aan de bal en aangezien je wil winnen, is het handig om daar ook één van je beste voetballers die ook nog kan verdedigen neer te zetten. Met Gravenberch op zes, en helemaal als je Timber samen met Lisandro Martínez in de verdediging hebt, heb je niet alleen creatieve mogelijkheden vanuit de verdedigende middenvelders-zone. Je hebt met Álvarez altijd nog een optie achter de hand om het slot op de deur te gooien.

Wint Ajax van Benfica? De odd is 1.38x!