Ajax heeft De Kale Cruijff

Ajax vernoemde na het overlijden van Johan Cruijff het stadion naar de eeuwige nummer veertien. Cruijff dribbelt nu letterlijk op eenzame hoogte door voetballand, maar gisterenavond nam hij ongetwijfeld plaats op het dak van ‘zijn’ ArenA. De geestelijk vader van de Amsterdammers zag dat het goed was. Maar da’s logisch. 

Eigenlijk was het doelpunt van Daley Blind tegen Borussia Dortmund meer dan de 2-0 voorsprong van Ajax. Een linksback die opduikt op randje zestien. Een bal met de moeilijkheidsgraat waar Squid Game een eitje van wordt. En dan zo’n schot dat normaal in de tweede ring of op de parkeerplaats eindigt. Menig speler zou die bal met de binnenkant van de voet schieten, of een onmogelijke draai proberen te maken om met rechts te kunnen uithalen. Blind niet. Met een dropkickvolley, of hoe je dat grijze gebied tussen die twee fenomenen ook mag noemen, liet Blind zien dat Cruijffs niet zo Fluwelen Revolutie een zijdenzacht resultaat opleverde.

Ajax – Borussia Dortmund

Het gekke is: daar heeft die slepende kwestie rondom het aanstellen van Louis van Gaal als algemeen directeur vrij weinig mee te maken. Cruijff haalde op een andere manier zijn gelijk. Door te stellen dat voetbal een spel is van fouten, bijvoorbeeld. Want ja: Ajax speelde fenomenaal. De Amsterdammers hebben Matthijs de Ligt, Frenkie de Jong en Hakim Ziyech niet meer nodig om een Europese topploeg te laten snakken naar het eindsignaal. 

Het publiek in de Johan Cruijff ArenA was het orkest op wiens klanken Ajax een voetbalsymfonie tentoon stelde. Het schitterende spel van de Amsterdammers werd ook wel een beetje mogelijk gemaakt door Marco Rose. De coach van de Duitse grootmacht speelde met één verdedigende middenvelder (Axel Witsel, red), die samen met de offensief ingesteldere Julian Brandt en Jude Bellingham het middenrif van Dortmund vormde in de eerste helft. 

Ajax had het aan de andere kant beter bekeken. In tegenstelling tot Borussia Dortmund, dekten de Amsterdammers de zone tussen de centrale verdediger, de back en de verdedigende middenvelder constant af. Zo konden de buitenspelers van Dortmund niet naar binnen trekken zonder minimaal twee man te moeten passeren. Belangrijker misschien nog wel: door in de zone constant een speler te hebben staan werd de gevaarlijkste steekpassmogelijkheid richting Erling Haaland afgeschermd. Zo werden veel aanvallen van Dortmund al onschadelijk gemaakt voordat ze begonnen en leden de Duitsers sneller balverlies tijdens de pressie van de Amsterdammers. ‘Want ja, als je meer de bal heb en daarnaast ook nog een zuiverder ben in de passing, dan is het belangrijkste gevolg dat je makkelijker bij de goal komt dan je tegenstander. Logisch.’

‘Voetbal is een spel van fouten’

De trainer van Dortmund had daar echter geen rekening mee gehouden, waardoor er veel ruimtes ontstonden voor spelers zoals Antony en Steven Berghuis om in te duiken en verdedigende middenvelder van Dortmund meer om zijn as te laten spinnen dan een draaimolen op de Amsterdamse kermis. Daarmee gaf Rose Ajax eigenlijk het podium om eens ongegeneerd een Europese topploeg uit zijn ivoren toren te rammen. 

En ja, als Cruijff op zijn ArenA-dak zat en de wedstrijd keek, dan had hij waarschijnlijk gezegd dat dit logisch was. ‘Want op het moment dat je ruimte laat tussen de linies en je hebt snelle aanvallers tegen dan is het natuurlijk wachten totdat er iemand daar induik om te profiteren, en op het moment dat je dan spelers met de kwaliteiten heb die Ajax in de ploeg heeft, dan is 4-0 eigenlijk een hele normale uitslag. Dan kan je me wel zo gek aankijken, maar voetbal is eigenlijk gewoon een heel simpel spelletje: de ploeg die de meeste fouten maakt verliest.’ 

Dat Ajax dit wel deed, zorgde onder andere voor de heldenrol van Edson Álvarez. De Mexicaan heeft in twee jaar Ajax leren voetballen, vooruitdenken in de passing en heeft ondertussen zijn onderscheppingen en andere interceptiemogelijkheden geperfectioneerd. In veel gevallen gaat de eer naar de aanvallers of de doelpuntenmakers. Zonder Álvarez op zes zouden Antony, Berghuis, Ryan Gravenberch én Dusan Tadic niet zo onbevangen kunnen spelen. 

De Kale Cruijff

Maar ook: zonder de beleidswisselingen van een aantal jaar geleden had een speler zoals Álvarez nooit in de Johan Cruijff ArenA gespeeld. Zelfs in het foutenspel van het voetbal dribbelde de eeuwige nummer veertien nog wel eens de mist in. Dat leidde in het seizoen 2018/2019 tot een Champions League-hoogtepunt die na de show van Ajax tegen Dortmund als voorspel voelt. Daarvoor moet Ajax gaan waken dat het geen ‘Marco Rosetje’ inzet tijdens de terugwedstrijd in Dortmund. ‘Want op het moment dat je nog geen zekerheid heb, kan het altijd nog fout gaan.’ 

Nu moet Ajax het wel heel erg verprutsen om niet te overwinteren in de Champions League. Het gaat vooral om die onderlaag: op het moment dat je na een sprankelende overwinning troosteloos onderuit gaat, is dat resultaat niet alleen gevoelsmatig veel minder waard. 

Bang om in die situatie terecht te komen, hoeft Ajax echter niet te zijn. Op het moment dat je met een bepaald strijdplan in 2018/2019 de halve finale van de Champions League haalt en drie jaar later speel je met een totaal andere variant een Duitse gigant het snot voor de ogen, dan hoeft Cruijff niet eens meer vanaf boven te kijken of het goed is. Erik ten Hag bewees samen met zijn technische staff de architecten te zijn van een nieuwe succesformule. Met een basiselftal dat bestond uit een mix van zelf opgeleide spelers, aangekochte vedettes en Zuid-Amerikaanse slagers. Zo kreeg de niet zo Fluwelen Revolutie alsnog een zijdenzacht randje met dat doelpunt van Blind, misschien wel het schoolvoorbeeld van de oude Ajax-waarden in het moderne voetbal-tijdperk. Daar mogen we niet de Hollandse Guardiola, maar De Kale Cruijff voor bedanken.