Ajax is Álvarez-voetbal ontgroeid

Ajax hoopte met een stunt weg te komen van Anfield Road. In de slotminuten van de Champions League-ontmoeting met Liverpool wisten de Engelsen alsnog de drie punten in Liverpool te houden. Dat Liverpool beter was dan Ajax, was wel duidelijk. Dat de Amsterdammers stiekem niet zo verdedigend stonden, maar vrijwel nooit door de eerste lijn van de defensie kwam, moet Alfred Schreuder toch zorgen baren – hoe wil je anders in de thuiswedstrijd door deze druk heen voetballen? 

Natuurlijk had Ajax een kans op Anfield Road tegen Liverpool. Alleen Erik ten Hag blijkt geen Alfred Schreuder, maar andersom ook zéker niet. Waar de oud-trainer van Ajax tegen dezelfde tegenstanders als de Amsterdammers een tactisch meesterplan neerlegde om te profiteren van de ruimtes tussen de Liverpool-linies en achter de defensie, was het nu Liverpool dat op sublieme wijze met de tactische bepalingen van Schreuder om ging. Dat had in de wedstrijd twee belangrijke gevolgen: Ajax werd op het middenveld gedwongen via spelers te spelen die het tempo niet omhoog kúnnen schroeven en The Reds konden er daardoor voor zorgen dat de ruimtes voor de flitsende Ajax-aanvallen er wel lagen, maar de bal daar maar niet kwam. 

Liverpool – Ajax, Champions League

Daarmee lieten de mannen van Jürgen Klopp zien dat er wel degelijk een manier is om tussen de Amsterdammers en de flitsende combinaties te staan. Natuurlijk is Liverpool van een ander niveau dan Rangers, dan sc Heerenveen en al helemaal dan Cambuur Leeuwarden. Het team van Klopp opereerde als een gestroomlijnde voetbalmachine, lieten Ajax zo nu en dan alle hoeken van het veld zien, maar zorgde er óók voor dat de ruimtes die bij Ajax wél vielen, nog voor de poort onschadelijk werden gemaakt. Dat leverde niet alleen een balbezit-dominantie van Liverpool op, het zorgde er ook voor dat Ajax in opbouwend en creatief opzicht altijd achter de defensie van The Reds aanliep. Het opmerkelijke is: Ajax en Liverpool hadden dezelfde types op het middenveld staan en legde toch een heel ander spelprofiel op de mat. 

Op het middenveld van Liverpool was de beste passer (Thiago Alcantara) ook de middenvelder die veruit de meeste passes gaf. Dat terwijl de spelverdeler niet de meest teruggetrokken middenvelder was (Fabinho, red.). De Spaans international had met 62 verstuurde passes een groot aandeel in de opbouw van Liverpool (44% alle basismiddenvelders-passes), is door zijn hoge handelingssnelheid, techniek en inzicht een speler die er voor zorgt dat het tempo op peil blijft of verhoogd wordt, en zorgde er mee voor dat het spel snel van links naar rechts kon gaan (en weer terug) en Ajax vooral achter Liverpool aanliep dan andersom, wat toch de normale situatie voor Ajax is. Los van de dominantie van Liverpool en het sterke spel van Thiago: Schreuder legde met zijn tactisch plan eigenlijk al de basis voor dit wedstrijdverloop. Liverpool zorgde er immers óók voor dat Edson Álvarez de meeste passes verstuurde voor Ajax – en dat is creatief-technisch nog nooit een goed idee geweest. 

Dat stelt de wedstrijd op Anfield Road in een ander perspectief. Natuurlijk is Liverpool qua geld, selectie en statuur (veel) groter dan Ajax. Maar Schreuder stelde zijn team in op om voort te borduren het creatieve aanvalsspel van de afgelopen weken, maar maakte daarin Taylor of Berghuis niet de belangrijkste passer van de Amsterdammers. Dat Liverpool dezelfde type spelers op het middenveld had staan (één controleur en twee creatievelingen) als Ajax, bij Liverpool de beste passer ook de meeste passes gaf en bij Ajax het tempo vaak stokt(e) op het moment dat Álvarez in de opbouw in balbezit komt, is eigenlijk het wedstrijdbeeld in een notendop: Ajax probeerde wel, maar kwam er niet doorheen en zag Liverpool dan vliegensvlug tussen de linies snijden. Dat lukte niet altijd, maar Ajax kon daar niet van profiteren omdat het voetbal van Schreuder van nature via de achterste middenvelder wordt opgebouwd. 

Edson Álvarez

Weet Schreuder dat niet? Natuurlijk wel. De Ajax-trainer maakt zijn keuzes niet voor niets. In het beeld voorafgaand aan de wedstrijd, een uitwedstrijd tegen een Europese topploeg in de groepsfase van de Champions League, vraagt om een voorzichtigere benadering van het spel dan wanneer je tegen een Nederlandse topploeg speelt of één van de andere Eredivisie-teams. Een dergelijke ‘defensieve’ benadering staat synoniem voor een opbouw via de meest teruggetrokken middenvelder. Dat Ajax wedstrijden waar het kan domineren op de manier kan spelen zoals Liverpool de wisselwerking tussen Fabinho en Thiago instelt (de belangrijkste passer vóór de laatste middenvelder) zorgt er voor dat Mohammed Kudus de afgelopen weken in de punt van de aanval staat. 

Op het moment dat dit níét het geval is, en je een aanspeelpunt in de spits nodig hebt om nog steeds via Alvarez op te kunnen bouwen – vooral met openingen naar de vleugels of ballen die richting het diepe aanspeelpunt gaan. Op het moment dat je én via Álvarez opbouwt én een speler op die positie nodig hebt die de ballen in de ruimtes geeft waar de dynamische aanvallers van Ajax dan in kunnen duiken, loop je vanaf de eerste minuut achter de feiten aan omdat het baltempo nooit hoog genoeg wordt om een de defensie van een Europese topploeg uit elkaar te spelen. Dat Ajax daardoor vrijwel niet door de eerstelijnsdruk van Liverpool kwam, en niet kon profiteren van de ruimte daarachter, zorgde er niet alleen voor dat Ajax geen aanspeelpunt voorin had, het lukte de Amsterdammers daardoor ook niet om de ruimtes te benutten en dat had één reden: Ajax wil graag een Europees topteam zijn, maar dan zal het ook de keuzes moeten maken die horen bij de Europese top. 

In dit geval: ervoor kiezen dat Ajax een middenveld waar de balansbewaarder ook de belangrijkste passer is, anders in te delen. Kenneth Taylor was de middenvelder met de meeste geslaagde tackles (zes, 100% geslaagd) terwijl Álvarez voor de meeste opruimingen (zeven keer) en intercepties (drie) zorgde. In eerste opzicht lijkt dat logisch: Álvarez is de koning van ‘het-in-de-weg-lopen’ en zich tussen passlijnen positioneren. Aangezien Taylor meer ballen veroverde, niet altijd een voorwaartse afspeelmogelijk heeft en de bal ergens kwijt moet, kwam deze wederom bij de speler uit die het minste met zo’n situatie kan en het daardoor helemaal niet zo vreemd is dat Ajax niet onder de druk van Liverpool uitkwam: daar was de tactiek van Schreuder ook helemaal niet op ingesteld. 

Alvarez-overschatting of zelfonderschatting?

Want iedereen die zegt dat je met Álvarez als belangrijkste passer op de aanval speelt, die liegt. Ten Hag speelde extreem hoog voetbal, maar deed dat vooral op de omschakeling. Daar was Alvarez de balafpakker en degene die de eerste korte pass gaf op de creatievelingen en anders had Ten Hag de looplijnen van de aanvallers zo geïnstrueerd, dat er met een opening vanuit het centrum alsnog ruimte gevonden kon worden voor een vervolg van de aanval. Op dit moment speelt Ajax een heel ander voetbal dan vorig seizoen. Daardoor wordt de positie van belangrijkste passer op het middenveld niet onderschat door Schreuder, in de Eredivisie verschuift de belangrijkste passer-focus steeds meer naar Taylor en/of Steven Berghuis. 

Ajax overschat de kwaliteiten van Álvarez ook niet, want de middenvelder is met zijn defensieve werk nog steeds van onschatbare waarde voor de Amsterdammers. Je kunt alleen niet verwachten dat een speler met die kwaliteiten ook net zo slim in balbezit wordt als Taylor, Berghuis en welke andere creatieve speler dan ook, maar die verwachting legt Schreuder nog wel neer bij Álvarez. Niet door hem aan te wijzen als belangrijkste passer, maar om de tegenstander de mogelijkheid te geven het pressie-systeem zo in te stellen dat Ajax één keuze heeft in de opbouw (Álvarez aanspelen) en dan weet je als tegenstander: de kans dat er een counter komt, is vrij groot. Want als een speler die in beginsel geen goede passer is, het niet van zijn inzicht moet hebben en ook niet de techniek heeft om zich soepel uit een situatie te kappen en te draaien onder druk gezet wordt, gaat hij fouten maken. 

Het belangrijkste gevolg tegen Liverpool was niet eens de kansen die Ajax tegen kreeg. Dat waren de mogelijkheden die voor de Amsterdammers ontbraken. Niet omdat de aanvallers van de Amsterdammers de bal niet kregen, maar door de posities waarin ze deze ontvingen, het tempo waarin de aanval werd ingezet en de manier waarop de Engelsen Ajax telkens dwongen om te zoeken naar de zwakste passer in het hele elftal. Dan kun je stellen: dit is een blunder van Schreuder, maar dat is te makkelijk. Het teamproces dat de trainer heeft ingezet aan het begin van dit seizoen, is immers nog maar net begonnen en de automatismen moeten óók nog bij de trainer binnenvallen. Mocht de Ajax-coach óók in de thuiswedstrijd tegen Liverpool niet inzien dat Ajax een middenveld rondom Edson Alvarez eigenlijk al ontgroeid is, zullen de Amsterdammers óók in de Johan Cruijff ArenA ondergesneeuwd worden. Niet omdat het kwalitatief mindere spelers heeft, een veel minder grote begroting of een trainer met een mindere reputatie: Klopp bewees op Anfield Road vooral dat hij niet alleen wist hoe hij met zijn eigen spelers om moest gaan, hij zorgde er ook voor dat zijn team kon profiteren van de grote zwakte van het Ajax-spel onder Schreuder: de handelingssnelheid, de techniek en het creatieve vermogen van de belangrijkste passer van het Ajax-middenveld.

TIP: Wint Ajax van Napoli? Pak 2.15x je inzet!