Berghuis zorgt voor Ajax-nachtmerrie

Ajax heeft zich volgens De Telegraaf verzekerd met de diensten van Steven Berghuis. De aanvoerder van Feyenoord maakt voor 5,5 miljoen euro de overstap naar Amsterdam en tekent een contract voor vier seizoenen bij de landskampioen. In Amsterdam wacht Berghuis een straffe concurrentiestrijd, waar de kwaliteiten van de 29-jarige rechtsbuiten een welkome afwisseling zijn op het huidige aanbod voor Erik ten Hag. 

Ajax legde een paar weken een bom onder de Eredivisie door zich te melden voor Feyenoord-aanvoerder Steven Berghuis. De 29-jarige buitenspeler had al langer een vertrekwens, maar zag vorige zomer een droomtransfer naar een Champions League-ploeg niet doorgaan. Er was wel interesse voor de diensten van de buitenspeler, maar geen van de clubs die zich in Rotterdam meldde, pasten in het toekomstperspectief van de Oranje-international. Op het moment dat Ajax zich als enige club meldde bij de Rotterdammers afgelopen maand, werd het al snel duidelijk dat Berghuis Nederland niet per se hoefde te verlaten om toch in het Miljardenbal te spelen. Nu Berghuis volgens De Telegraaf op het punt staat om zijn handtekening te zetten onder een vierjarig contract bij Ajax, hebben de Amsterdammers een jaar na dato eindelijk een waardige vervanger voor Hakim Ziyech. 

Ajax en Steven Berghuis

‘Maar Antony werd vorig seizoen toch gehaald als vervanger?’, horen we je al zeggen. Dat klopt voor een deel: de Braziliaanse buitenspeler staat op dezelfde positie als Ziyech stond in Amsterdam. Het was voor de entree van Antony echter al duidelijk dat de Braziliaan een heel andere speelstijl had dan de naar Chelsea vertrokken aanvallende middenvelder. Dat Antony door zijn voorkeur voor korte combinaties, vlugge voeten, uitstekende dribbel en neusje voor de goal andere kwaliteiten met zich meebracht dan Ziyech, die als buitenspeler vooral een spelmaker van de vleugel was, was dus al vroeg duidelijk. 

Dat Ajax een jaar na dato alsnog uitkomt bij een ‘type Ziyech’ voor op de vleugels, is daarom ook niet vreemd. De Amsterdammers speelden vorig seizoen met twee dezelfde types op de rechtervleugel: als Antony niet speelde, kwam over het algemeen zijn landgenoot David Neres in de ploeg, ook een speler die het meer moet hebben van zijn individuele actie dan van zijn spelinzicht en zijn passing. Daarmee werd Erik ten Hag wel beperkt in zijn mogelijkheden. Het komt vaak voor in de wedstrijden van Ajax dat de buitenspelers geen enkele ruimte krijgen om vanaf de zijkant met een individuele actie naar binnen te trekken. Op zo’n moment moet je minimaal twee spelers voorbij snellen voordat je in de positie bent om een goede pass of gevaarlijk schot te kunnen afleveren. En hoe goed je ook kunt voetballen: het komt vaker voor dat je twee spelers niet voorbij komt dan wel. 

Als je de spelersprofielen van Ziyech (laatste seizoen Eredivisie, red.), Antony (seizoen 2020/2021) en Berghuis (seizoen 2020/2021) naast elkaar legt, dan heeft Berghuis meer overeenkomsten met Ziyech dan Antony (en Neres). Dat is niet nieuws natuurlijk. De uitwerking op het veld kan door de specifieke kwaliteiten die Berghuis meeneemt naar Amsterdam echter wel levensgroot zijn voor de Amsterdammers. Dat geldt vooral voor één speler, die in zijn eerste halfjaar bij Ajax meer kritiek dan doelpunten en assists scoorde. 

Sébastien Haller

Sébastien Haller scoorde in zijn eerste halfjaar bij Ajax 13 doelpunten en leverde zeven assists in 21 wedstrijden. Normaal zal dan de vlag uitgaan, maar de fans van Ajax lieten zich de afgelopen maanden vaak kritisch uit over de Franse recordaankoop. Haller is niet een typische Ajax-spits: in de vijandige zestien is de Ivoriaans internationaal van een ander niveau, maar op het moment dat je hem buiten het strafschopgebied aanspeelt, lijkt hij soms als een vis op het droge. Dat heeft ook een belangrijke reden: op het moment dat Ajax tegen een defensief ingestelde tegenstander speelt en er weinig ruimte is voor individuele (loop)acties, dan is het ook moeilijk om als spits aanspeelbaar te zijn in de gevaarlijke zones van het veld. 

Op het moment dat Antony in zo’n situatie de bal op de rechterflank krijgt, zet hij zonder uitzondering een dribbelactie naar binnen in. Daardoor creëert de aanvaller ruimte voor een opkomende back, maar loopt hij automatisch ook de drukte in en staan al zijn afspeelmogelijkheden in de dekking. Antony zorgde desalniettemin voor 2,2 succesvolle dribbels per negentig minuten in het vorige Eredivisie-seizoen (58% van totale acties), met 0,5 assists en 1,8 gecreëerde kans per negentig minuten. Wat verder opvalt aan Antony is zijn voorkeur voor korte combinaties, helemaal als je dat vergelijkt met Ziyech. 

Berghuis kiest op zijn beurt veel vaker voor de lange bal (crosspass) dan Antony. Dat patroon kennen we van Ziyech, die op die manier vaak Quincy Promes wist te bedienen. Dat heeft één belangrijk gevolg voor het aanvalsspel van Ajax: daardoor wordt Haller in theorie veel minder ingeschakeld in de opbouw, waardoor de Franse aanvaller zich na een crosspass van de rechter- naar de linkerflank alleen hoeft te concentreren op zijn positie in de zestien, iets wat wél tot zijn sterke punten behoort. Doordat Berghuis na zo’n pass eigenlijk nooit op de flank blijft hangen en naar binnen trekt om een tweede bal te kunnen opvangen, zorgt dat ervoor dat hij eigenlijk op de plek van Davy Klaassen (aanvallende middenvelder, red.) terecht komt. 

Dat geeft Klaassen de mogelijkheid om een paar meter dieper te gaan staan en zich voor een (kop)duel in de zestien te melden. Zo krijgt Ajax niet alleen haar spits beter in scoringspositie, er vanuit gaande dat Haller zich bij de eerste paal aanbiedt en Klaassen naar de tweede paal gaat, het heeft met Berghuis ook iemand op randje zestien staan die zowel een succesvol schot kan aflossen als een voorzet of steekpass geven waardoor een Ajax-aanvaller vrij voor de keeper komt te staan. 

Nóg aanvallender Ajax

Zo krijg je met Berghuis in de ploeg een nóg aanvallender Ajax dan dat je al gewend bent. Een verschil dat Berghuis vooral zonder bal kan maken, waardoor zijn spel aan de bal voor zijn medespelers een stuk effectiever blijkt dan wanneer Antony de bal krijgt. De Braziliaan was in zijn debuutseizoen met 4% van zijn passing verantwoordelijk voor een gecreëerde kans van Ajax (44 passes per negentig minuten gemiddeld). Berghuis was bij Feyenoord niet alleen meer in de passing betrokken (54 passes per negentig minuten), dat deed hij percentueel ook nog eens beter dan Antony: 5,7% van zijn passes werd een kans. Beide heren kunnen echter niet tippen aan de statistieken van Ziyech in zijn laatste seizoen bij Ajax: destijds eindigde 7,1% van zijn Eredivisie-passes in een kans. 

Op het moment dat Ajax een tegenstander treft die zich ingraaft op eigen helft – wat vooral in de Eredivisie het geval zal zijn – heb je in zo’n situatie meer aan een speler die uitblinkt in passing dan iemand die gemiddeld 2 man voorbij komt per wedstrijd – en dat dus telkens moet doen omdat de linies van de tegenstander dicht op elkaar staan. Daardoor lijkt de komst van Berghuis vooral een nachtmerrie voor Antony, die door de komst van Berghuis volgend seizoen ongetwijfeld speeltijd zal moeten inleveren. Helemaal wanneer Berghuis zijn doelpunten en assists van vorig seizoen met zich meeneemt en ook zijn meerwaarde bewijst in het veldspel van de Amsterdammers, dan voegt Berghuis door zijn passes, spelinzicht en vooral acties zónder bal meer toe dan Braziliaanse samba-dribbels van Antony (tot nu toe) kunnen bewerkstelligen.

Door Bram Steenbeek