De Jong blokkeert Oranje-droom Wieffer (bijna)

Frenkie de Jong is de komende interlandperiode niet inzetbaar voor het Nederlands elftal. De  centrale middenvelder kwam El Clásico niet zonder kleerscheuren door. De Nederlander moet twee weken rust  houden. Hij kan niet in actie komen tegen Frankrijk (a.s. vrijdag) en Gibraltar (maandag). Daardoor lijkt er ook een streep door het Wieffer-droomdebuut te kunnen. Toch?

Wat wordt het middenveld tijdens Frankrijk – Nederland?

Het middenveld van het Nederlands elftal moet het de komende interlands doen zonder Frenkie de Jong. De spil van het Oranje-middenveld. Onder Louis van Gaal. Onder Frank de Boer. Al helemaal onder Ronald Koeman, die De Jong vaak op een middenveld liet samenspelen met Georginio Wijnaldum en Marten de Roon. Toeval of niet: de namen van deze drie spelers pronkten bij de eerste selectie na Koemans rentree als KNVB-keuzeheer in de selectie van de zestigjarige oefenmeester.

Het Koeman-bekende middenveld gaan we de komende periode niet terugzien. De Jong moest zoals bekend afhaken met een blessure. Daarmee valt de spil van het Oranje-middenveld weg. De centrale middenvelder, die onder Koeman zowel bij Oranje als FC Barcelona niet de enige verdedigende middenvelder was, zorgde niet in zijn eentje voor het extraatje dat het Nederlands elftal in de eerste periode onder Koeman bracht. Daar had óók De Jong zijn teamgenoten voor nodig.

In het verleden werd de combinatie tussen De Jong en De Roon al uitgelicht, gingen de handen op elkaar voor het aanvallende tandem met Wijnaldum (aanvallende middenvelder) en Memphis  Depay (spits), maar stond niemand stil bij de combinatie van voetbalsmaken tussen De Jong en Wijnaldum.

Een combinatie die Koeman graag in Barcelona had gezien – maar Wijnaldum destijds voor Paris Saint-Germain koos. Maar vooral twee spelers die een fysiek duel kunnen winnen, met de bal aan de voet kunnen lopen, verdedigend hun taken ook volbrengen en ook nog in de opbouw een meerwaarde hebben.

Georginio Wijnaldum als Frenkie-vervanger

Daardoor creëerde Koeman een situatie op het middenveld waarin twee spelers zowel zonder als met de bal zichzelf konden onderscheiden – of door eerst zonder bal te bewegen in een vrije ruimte en daarna met de bal verder te dribbelen en een medespeler te bereiken. Daarmee dwong Oranje de tegenstanders vanaf het middenveld al tot keuzes maken, kon het profiteren van een foute instap of te veel weggegeven ruimte en wisten de Oranje-heren zich een weg door vrijwel elke defensie te banen.

In de opbouw heeft de acht (centrale middenvelder, red.) daarin een belangrijkere rol dan de nummer tien (aanvallende middenvelder, red.). In zekere zin hebben die twee spelers wel dezelfde taken: ervoor zorgen dat de opbouw in een hoog tempo kan worden voortgezet of een zelf een opening forceren met de bal aan de voet. Koeman riep PSV’er Joey Veerman op als vervanger voor De Jong. De centrale middenvelder kan zo’n rol invullen, maar heeft bij PSV moeite om het middenveld in balbezit tegenstander dicht te houden. Net als in Eindhoven speelt er dan nog een middenvelder achter Veerman (bij PSV Sangaré, red.).

Tegen Gibraltar (maandag) kan Koeman zo’n risico eerder nemen. Tegen Frankrijk wordt er een ander spel van het Nederlands elftal gevraagd. Een waar het middenveld zo opgesteld moet staan dat het vanuit de tweede lijn ballen kan onderscheppen en meteen kan profiteren van de ruimte. Veerman is vooral de speler die vanuit die posities een lange bal, een steek- of crosspass inzet om te profiteren van de ruimte achter de defensie. De afweging die Koeman zal maken: komt Oranje vaker in de positie dat het Veerman zo vrij kan spelen, of heeft de bondscoach Wijnaldum op het centrale middenveld nodig om toch in de ruimtes te kunnen dribbelen?

Het Oranje-hoofdstuk van de Wieffer-droom

Die keuze heeft invloed op het type speler dat Koeman als laatste man voor de defensie posteert. Traditiegetrouw is dat bij de huidige bondscoach Atalanta Bergamo-middenvelder Marten de Roon. De mannetjesputter speelde in de stijl van Mark van Bommel. Viel daardoor pas écht op als ‘ie een keer niet meedeed of als belangrijkste speler in de opbouw werd aangespeeld – het natuurlijke effect waarmee de meest defensieve middenvelder te maken krijgt in een aanvallend elftal. 

In eerste instantie leek De Roon die in het verleden vaste plek af te moeten staan aan Mats Wieffer. Koeman was tijdens de persmomenten al bijzonder lovend over de doorbraak van de Feyenoord-middenvelder. Opmerkelijk is dat De Roon en Wieffer over één kam geschoren worden, terwijl het twee totaal verschillende type spelers zijn.

De Roon speelt uit offensieve armoede in een controlerende rol. Bij Wieffer ligt zijn natuurlijke positie op het centrale en bij Excelsior zelfs het aanvallende middenveld. Dat heeft in het geval van Wieffer één groot voordeel: in zijn handelingssnelheid en passkwaliteit zit de Oranje-winst die het kan boeken ten opzichten van De Roon.

Aan de andere kant: defensief-positioneel heeft het Feyenoord-talent nog wat  te leren van De Roon. Dat laatste lijkt voor de wedstrijd tegen Frankrijk ook de meest gevraagde kwaliteit van de meest defensieve pion op het middenveld. Bij Sparta, Heerenveen, Middlesbrough en ook dit seizoen weer bij Atalanta Bergamo bewijst De Roon dat er weinig Nederlanders beter zijn in het ‘bal-afpakken-en-inleveren-spel’ dan de 31-jarige middenvelder.

De joker van het Oranje-middenveld

Met een fitte Frenkie de Jong leek de joker van het Oranje-middenveld wel bekend. Wieffer ontwikkelde zich van aanstormend talent tot basiskracht bij Feyenoord. Dat Wieffer in zijn nog jonge carrière al liet zien over een hogere handelingssnelheid, beter inzicht en vaker vooruit durft te denken dan De Roon, heeft een belangrijk voordeel voor de wedstrijden tegen ‘de kleintjes’ zoals Gibraltar en andere teams die in een underdogrol tegen Oranje aantreden.

Net als Atalanta-teamgenoot Teun Koopmeiners heeft De Roon net een paar tellen meer nodig om de bal goed te leggen en door te spelen, terwijl Wieffer vaak de bal in de aanname al goed legt of in één keer door speelt omdat ‘ie de voorwaartse optie gevonden heeft – en dat  is terug te herleiden naar de aanvallende natuur van de Feyenoorder, terwijl Koopmeiners en De Roon altijd in een defensieve rol hebben gespeeld bij hun clubs.

Dat maakt het extra zuur voor Wieffer dat De Jong er niet bij is. Met de middenvelder van Barcelona en het extra wapen in de opbouw en de omschakeling (Wieffer ten opzichten van De Roon, red.). Dat kwam tegen Frankrijk goed van pas – al kunnen Kenneth Taylor en Joey Veerman zo’n rol ook vertolken. Zonder De Jong als creatieve motor van de ploeg, zal die rol door iemand anders opgevuld moeten worden.

Keuzes voor Koeman

Koeman kan er ook voor kiezen om de creatieve focus op andere posities te leggen. Aangezien de 4-2-3-1-opstelling Oranje nieuw leven gaf in de eerste Koeman-periode en het in de lijn der verwachting ligt dat Koeman het positiespel in plaats van reactie-voetbal centraal stelt, lijkt het voorlopige einde van het Wieffer-droomscenario voor Xavi Simons een opening te betekenen. Zakt Gini een linie terug om in de rol van Frenkie te spelen, komt het de aanvalsdynamiek ten goede als er op tien ook een speler staat met een individuele actie (Simons) in plaats van beweging zonder bal en op de juiste plaats staan voor een pass/schot (Davy Klaassen).

Dat twee van die creatievelingen nog beter in stelling komen als er een defensieve pion op het middenveld staat met de voetbaldrang van  een aanvallende middenvelder (zo veel mogelijk vooruit, red.), maakt de Wieffer-droom zeker geen bedrog. De 23-jarige middenvelder is voor Nederlandse begrippen oud, maar staat in feiten aan het einde van het begin van zijn carrière.

De Feyenoorder kan zich in defensief opzicht alleen nog maar ontwikkelen. Tegen Gibraltar komt zijn tijd als centrale en aanvallende middenvelder vanuit een defensieve positie beter van pas dan tegen Frankrijk, waar op het middenveld zekerheid en creativiteit gevraagd wordt. Dat zorgt vooral voor een mogelijkheid op een middenveld met De Roon, Wijnaldum (als tien) én Wieffer – ook als Koeman ervoor kiest om de 5-3-2-strategie uit zijn Feyenoord-archief te toveren.