De Jong zet kroon op PSV-spel

Luuk de Jong tekende afgelopen zomer voor zijn rentree in het Phillips Stadion. De afgelopen jaren werd Luuk de Jong vaak met een terugkeer bij PSV in verband gebracht. Met een seizoen als deze, had De Jong geen beter moment kunnen kiezen. De man die vrijwel alles meemaakte, kan zijn eerste KNVB Beker met PSV aanstaande zondag boven zijn hoofd houden.

Luuk de Jong en PSV

Het was de afgelopen jaren bijna een Eindhovense traditie. Rond deze tijd van het jaar kwamen ze op als polonaises tijdens carnaval. Geruchten over een terugkeer van Luuk de Jong. De herinneringen waren nog vers. De tijd dat Phillip Cocu, Andrés Guardado en Luuk de Jong nieuw voetbalsucces naar de Lichtstad brachten, moest terugkomen. Door De Jong en Van Nistelrooy, maar eerst door Roger Schmidt.

Toen de Duitse oefenmeester, die tegenwoordig bij SL Benfica werkt, bij PSV werkte, bestonden de geruchten over De Jong ook al. Die transfer bleef uit. De Jongs plek in de Sevilla-selectie en de mogelijkheid om vorig seizoen een jaar bij FC Barcelona te voetballen, waren daarvoor niet eens de belangrijkste redenen.

Waar de Eindhovenaren vorig seizoen nog speelden op de snelste route naar de goal, iets waar een spits met de snelheid van De Jong niet per se in past, gooit Ruud van Nistelrooij het over een andere boeg. Daarmee heeft de Geffenaar niet alleen een voetbalplan dat De Jong op het lijf geschreven staat, maar ook een passend antwoord op de succesformule die De Jong samen met Cocu neerlegde in Eindhoven.

Tactische aanpassingen rondom De Jong

Dit seizoen is het wel andere koek voor De Jong. De Eindhovenaren weten dat ze niet de beste selectie van het land hebben. Helemaal niet na het vertrek van Cody Gakpo (Liverpool) en Noni Madueke (Chelsea). De blessure(s) van De Jong hielpen ook niet mee, maar ook in het ‘nieuwe’ PSV heeft de 32-jarige spits zijn draai gevonden.

Door die dubbele transfer verschoof de aanvallende focus van de Eindhovenaren. In plaats van snel de flanken te vinden, via een individuele actie van een vleugelspeler in een schot- of voorzetpositie komen en dan schieten tussen de palen of midden op De Jongs voorhoofd, kiest PSV in de tweede seizoenshelft vaker voor een gecontroleerde opbouw.

In dat laatste spel zijn mannen als Joey Veerman vanuit het middenveld en Olivier Boscagli vanuit de defensie belangrijke schakels. Het zijn spelers die, net als Guardado in zijn beste PSV-tijd, een linie durven over te slaan, een lange bal in de ruimte kunnen geven of de bal “over de hele” (crosspass van links naar rechts, red.) leggen – en die ook in de voeten of in de loop aankomt.

Dat is bij het ‘route één-voetbal’ van de afgelopen jaren nuttig gebleken. Met een spits als De Jong in het elftal, is dat nóg effectiever.

Verschillen in PSV-tijden

Ten minste, als je van het spelprincipe van Ruud van Nistelrooij uitgaat. Met zestien doelpunten en negen assists in 35 wedstrijden (=0,71 beslissende actie per wedstrijd) heeft de Nederlandse spits een minimale verbetering op de spits van vorig seizoen, Eran Zahavi.

De tegenwoordig spits van Macabbi Tel Aviv, waar Zahavi dit seizoen alweer 25 competitietreffers voor maakte, was in zijn laatste PSV-seizoen goed voor twintig doelpunten en twaalf assists in 46 wedstrijden en een gemiddelde van 0,69 beslissende acties per wedstrijd. Met andere woorden: Zahavi was vorig seizoen net zo effectief met zijn beslissende acties als De Jong dit seizoen.

Toch had De Jong vorig jaar, net zoals Zahavi dit seizoen, niet tot deze statistieken kunnen komen.

Het PSV-standje ‘De Jong’

PSV stond stond op een aanvaller die vooral in de voeten aangespeeld moet worden. Maar vooral: een spits die vanuit zo’n beetje elke hoek een kap, draai en/of schot tussen de palen kan produceren. Dat kan ook de  reden zijn dat Schmidt niet doorpakte op het moment dat Sevilla een vertrek van De Jong mogelijk maakte: een dergelijke speelstijl zorgt in combinatie met een targetman zoals De Jong vaak voor meer problemen dan doelpunten.

In de basis speelt De Jong nog hetzelfde spelletje als in zijn eerste periode bij PSV. De 32-jarige spits is in de opbouw aanspeelbaar met een lange bal, dient dan als kapstok voor de aanval en kan daarna positie kiezen in de zestien om een voorzet af te maken of, wanneer de tegenstander heel defensief speelt, in een latere fase van de opbouw zijn team nog een keer te helpen.

Een spits die dat bij Schmidt deed, was ondenkbaar – en daarom was het ook een schot in de roos om De Jong níét te halen de afgelopen seizoenen.

Dezelfde basis, andere uitvoering

Zet je die gecontroleerde pressie en opbouw van dit jaar tegenover het de voorwaartse druk en explosiviteit die vorig seizoen nodig was, komt daar niet alleen een contrast in speelstijl, maar ook in prestaties naar voren.

Natuurlijk ging het seizoen van PSV tot nu toe met vallen en opstaan, het lukt Van Nistelrooy in zijn debuutjaar als hoofdtrainer (!) om aan een vergelijkbaar rendement (46 wedstrijden, 2,17 punt per wedstrijd) te komen als een ervaren coach als Schmidt over twee jaar bij PSV: 104 wedstrijden, 2,16 punt per wedstrijd.

Daarmee komen de trainers wel in de buurt van de prestaties van Cocu, die het over een veel langere periode iets beter deed dan de laatste en huidige trainer van PSV: 179 wedstrijden met 2,22 punt per wedstrijd.

PSV ging onder Schmidt van een 4-2-2-2-aanvallend (eerste seizoen Schmidt) naar een 4-2-3-1-opstelling ging. Dat bleek later de eerste aanwijzing dat er binnen de club verschillende voetbalvisies leefden. Schmidt vertrok, John de Jong moest weg en één van de architecten van het PSV-succes uit het verleden (Marcel Brands, red.) kreeg steeds meer voetbaltouwen in handen.

Enorme contrasten

Daarmee heeft PSV dit seizoen (wel met een omweg) alsnog al jaren naar zoekt: een offensieve manier om de PSV-principes naar voren te laten komen.

Domineren zoals Ajax heeft de club ook nooit gedaan en omschakelen zoals Feyenoord kan alleen onder trainers zoals Arne Slot en die doorn in het oog van de Eindhovense titelambities van de afgelopen jaren (Erik ten Hag, red.).

Dat de Eindhovenaren via Van Bommel en Schmidt lang in dat grijze gebied hebben gezeten, staat buiten kijf. Voor de buitenwacht op lijkt dat Xavi Simons er vooral voor zorgt dat de Eindhovenaren uit een sportief dal gedribbeld worden. Het neemt niet weg dat de Eindhovenaren met de aanstelling van Van Nistelrooy en vooral het aantrekken van De Jong de missing links hebben die sinds het vertrek van de 32-jarige spits afwezig waren: een spits die precies weet hoe PSV speelt en een trainer die weet hoe hij zo’n spits het beste kan gebruiken.

Het contrast tussen de Cocu-successen, de situatie onder Schmidt en de manier waarop Van Nistelrooy en De Jong leiding geven aan dit PSV is enorm. Ongeveer net zo groot als het Ajax tijdens en na Ten Hag en Overmars, maar dan in een positieve zin.

Unieke PSV-prestatie

Schmidt werd met dure krachten zonder restwaarde op zijn wenken bediend op het moment dat Van Nistelrooy zijn sterspelers moest vervangen met totaal andere types. Het lukt de trainer van PSV nog steeds lukt om een puntenpakkend elftal samen te stellen. Een die ook nog wint in belangrijke wedstrijden zoals tegen Ajax afgelopen weekend. Maar vooral: een die niet alléén gebouwd is op sterspelers zoals Xavi Simons en De Jong.

Dat PSV na tussenstops bij Mark van Bommel en Schmidt eindelijk een manier heeft gevonden om de principes van Phillip Cocu aanvallender uit te voeren, wordt pas een feit als PSV naast de Johan Cruijff Schaal aan het begin van het seizoen ook de Dennenappel aan het einde pakt.  

Desalniettemin doet dat niets af van de unieke prestatie die Van Nistelrooy en zijn staf vormgeven en onder aanvoering van De Jong geleverd worden – want terugkeren bij een club waar je succesvol bent geweest en die prestaties dunnetjes over doen, is lang niet zo vanzelfsprekend als dat de twee PSV-iconen het laten lijken.

Voor die unieke prestatie hoeft De Jong zijn eerste PSV-beker niet eens in de lucht te houden. Een mooie bekroning op dit moeilijke seizoen is die Dennenappel zondermeer – al is de echte prijs voor PSV aan het begin van volgend seizoen te winnen.