Dodelijk spitsenduo Feyenoord speelt zelden samen

Feyenoord won gisteren in de slotminuten pas van AZ. De overwinning voor de Rotterdammers was een extra speciale voor Arne Slot. De trainer werd vorig seizoen op staande voet ontslagen bij AZ omdat hij in gesprek was met de Rotterdamse topclub over een dienstverband. De oefenmeester won bij zijn weerzien met zijn oud-werkgever en deed dat met een slim trucje. 

Dat Feyenoord en AZ qua speelstijl op elkaar gaan lijken, zal niemand verrassen. De Alkmaarders betichtten de Rotterdammers in aanloop naar de wedstrijd al van kopieergedrag, iets wat met de recente veranderingen in Rotterdam een begrijpelijke opmerking is. En toch, helemaal onder Slot, zijn de verschillen tussen de Rotterdammers en de Alkmaarders toch enorm, al komt dat vooral door de hoofdtrainer die er op de bank zit. 

Feyenoord en Arne Slot

Het wedstrijdbeeld tussen Feyenoord en AZ kon je van te voren al uittekenen. De trainers van de beide clubs hangen eigenlijk op dezelfde spelprincipes: verzorgd, aanvallend voetbal spelen en daarin zo min mogelijk gebruik maken van de lange bal. Dat zorgde er in het grootste deel van de wedstrijd voor dat het veld twee keer zestien meter kleiner leek. Zowel de Rotterdammers als de Alkmaarders speelden een box-to-box-wedstrijd, iets wat het niveau van de wedstrijd niet goed deed. Het zorgde er wel voor dat je nu de voorzichtige conclusie kunt trekken dat Feyenoord er ten opzichten van vorig seizoen een stuk meer op vooruit is gegaan dan de Alkmaarders. 

Het is algemeen bekend dat de clubkas in het AFAS Stadion een stuk beter gevuld is dan in De Kuip. Dat was voor Slot echter geen reden om de gesprekken met de Rotterdamse topclub af te slaan: na een tweede plaats in zijn eerste jaar als hoofdtrainer en een nieuwe kampioenskandidaatcampagne van vorig seizoen was AZ met de spelersgroep aan zijn top gekomen. Sterspelers zoals Myron Boadu, Calvin Stengs en Teun Koopmeiners zagen hun transferkansen groeien en vertrokken ook. Van die gouden lichting die het Ajax onwaarschijnlijk moeilijk maakte in de strijd om het landskampioenschap in het ‘corona-seizoen’, kwam alleen Owen Wijndal nog in actie tegen Feyenoord. 

Dat de voetbalfilosofieën van AZ en Slot nog altijd hand in hand gaan, bewezen de trainers met hun keuzes voor de spits. Bij Feyenoord startte Bryan Linssen in de punt en bij AZ was die eer voor Vangelis Pavlidis. Dat je op zo’n moment een spelbeeld krijgt waar de bal vooral over het middenveld gaat en er weinig uitgespeelde kansen vrij voor de keeper eindigen, is dan ook niet heel vreemd. De manier waarop zowel Feyenoord als AZ met dit gegeven omgingen, zorgde er uiteindelijk voor dat de Rotterdammers aan het langste eind trokken. 

Strijd om het middenveld

Op het moment dat je twee teams hebt met veel overeenkomsten in systeem en speelstijl, dan worden er al snel ‘koppeltjes’ op het middenveld gevormd. Daardoor werd in het eerste gedeelte van de wedstrijd vooral het spel van de Rotterdammers ontregelt. Feyenoord heeft het middenveld sinds de entree van Slot anders ingedeeld. Dat leverde tegen veel tegenstanders dit seizoen al een voordeel op – de doelpunten en assists van Guus Til spreken voor zich. Op het moment dat AZ tegenover Slots Feyenoord stond, kwamen die patronen een stuk minder naar voren.

Op die manier werd het voor Feyenoord lastig om via loopacties op het middenveld de nodige ruimte te creëren om een snelle aanval mogelijk te maken. Aan de andere kant had AZ natuurlijk ook last van dit probleem: omdat er weinig ruimte was door de koppeltjes op het middenveld, kwam de AZ-aanvalsmachine ook niet tot bloei en dwongen de teams elkaar via de vleugels in de richting van het doel. 

Daardoor kreeg je een wedstrijd waarin het leek dat twee teams liever niet wilde verliezen in plaats van winnen. Dat kwam niet zozeer door de angst om puntverlies te lijden tegen een directe concurrent, maar meer omdat de trainers hun teams niet hebben ingesteld op vleugelspel. Feyenoord en AZ kozen beide voor een voetballende spits in plaats van een klassiekere afmaker: Linssen en Pavlidis kunnen aan de bal en door een loopactie ervoor zorgen dat ze zichzelf vrij kunnen spelen of met een steekpass vanuit het middenveld of de vleugel in één keer voor het doel gezet kunnen worden. Speel je dit soort spelers vanaf de vleugels aan, dan wordt het een lastiger verhaal om een doelpunt te maken: bij een lage voorzet vanaf de achterlijn staan er over het algemeen meer verdedigers dan aanvallers in de zestienmeter. 

Slimmigheidje Slot

Daardoor kreeg je een echte box-to-box-wedstrijd tussen Feyenoord en AZ. De teams zorgden ervoor dat hun centrum zo goed dichtgebouwd stond dat er weinig ruimtes was voor loopacties van de middenvelders en individuele acties van de naar binnen komende buitenspelers. De achterlijn halen en de bal voortrekken was in veel gevallen de gemakkelijkste manier om een kans te creëren in de zestien. En ja, alle afstandsschoten maken natuurlijk een kans om in het net te vallen. Los van standaardsituaties en het profiteren van fouten van de tegenstander, blijven er dan weinig grote scoringskansen over. 

Behalve als je Arne Slot heet. 

De trainer van Feyenoord heeft de afgelopen weken gewerkt aan het dodelijkste spitsenduo dat zelden samenspeelt. Vaak zie je trainers kiezen voor een aanspeelpunt in de punt van de aanval, een kapstok om de aanvalsdrang aan op te kunnen hangen. In zekere zin is Linssen ook zo’n soort aanspeelpunt, alleen is de Limburgse aanvaller zonder bal misschien nog wel belangrijker voor de ploeg van Arne Slot. 

Linssen is een speler die de laatste linie van de defensie constant onder druk zet, veel beweegt tussen de twee centrumverdedigers en hen daarmee extra arbeid laat verrichten gedurende de eerste zeventig minuten van de wedstrijd. Met zijn balbehendigheid lukt het Linssen ondanks zijn geringe lengte om zijn mannetje te staan tussen de verdedigers, op het moment dat er zoals tegen AZ via de flanken aangevallen moet worden, zorgt dat niet per se voor veel gevaar. Waar Linssen daarmee wel voor zorgt, is dat de verdediging van de tegenstander een stuk intensievere wedstrijd heeft wanneer er een groot aanspeelpunt in de spits staat. 

Cyriel Dessers

Op dat moment komt de andere helft van Feyenoords dodelijke spitsenduo om de hoek kijken. Cyriel Dessers werd in de laatste dagen van de transfermarkt gehuurd van KRC Genk en werd gehaald als potentiële eerste spits. Inmiddels is wel duidelijk dat Linssen de voorkeur krijgt in de basis, maar of dat puur is om zijn aanvallende kwaliteiten in de zestien meter is maar zeer de vraag. De wedstrijd tegen AZ bewees dat spelen met een ‘kleine’ spits zoals Linssen veel voordelen op kan leveren in de opbouw, maar op het moment dat er via de vleugels aangevallen moet worden heb je als team een handicap. 

Dat is misschien ook wel de reden dat Slot het spitsenprobleem van Feyenoord oploste door een bewezen doelpuntenmaker als pinchhitter in te zetten. Het vizier van Dessers staat dit seizoen nog niet zo scherp als dat we gewend waren van zijn tijd bij Heracles Almelo. De Belgische spits heeft minimaal twee grote kansen nodig om een doelpunt te maken, het feit dat Dessers zowel tegen Union Berlin als tegen AZ in de slotfase het goudhaantje bleek, is niet volledig berust op toeval en geluk. 

Dessers profiteert in de slotfase van de wedstrijd steeds vaker van de gedane arbeid van zijn directe concurrent in de spits. Linssen rent, sleurt, presst en dribbelt net zo lang het laatste fluitsignaal klinkt – of hij gewisseld wordt. Op dat moment hebben de centrale verdedigers van de tegenstanders de pap al in de benen – het komt namelijk niet vaak voor dat een Nederlandse club met zo’n kleine, voetballende spits speelt – waardoor de tegenstander met krachten moet smijten om alle gaten dicht te lopen, schoten te blokken en andere defensieve werkzaamheden moeten doen. Op dat moment raak je vermoeid en vallen er grotere gaten in de linies. Aangezien het nog steeds moeilijk is om ruimte achter de verdediging te zoeken, lukt het Feyenoord dan wel om Dessers vrij te spelen in de zestien of hem een voorzet te geven waar een sterkere spits voordeel aan heeft. Daarmee heeft Slot een dodelijk spitsenduo gecreëerd dat zelden samenspeelt en tóch rendeert.