Feyenoord-wervelwind bestormt Europese top

Feyenoord gaf in Rome de term ‘strijdend ten onder gaan’ een extra lading. De Rotterdammers piepten en kraakten al in de thuiswedstrijd. Het vertrouwen van Mourinho, in zijn ploeg en in het effect van Stadio Olimpico, was niet uit de duim gezogen. De Portugese trainer had, net als wel meer tegenstanders van Feyenoord, echter geen antwoord op de zoveelste goede wedstrijd van Quilindschy Hartman.

Feyenoord en Quilindschy Hartman

Wie Feyenoord in het Stadio Olimpico zag voetballen, zou niet zeggen dat aan het begin van dit seizoen het team van Arne Slot bestond uit een leger aan zomeraanwinsten, doorgestroomde jeugdspelers en de mannen die wel bleven na een succesvol Feyenoord-jaar.

Feyenoord had op basis van de eerste partij al een wonder van Rome nodig. Over het resultaat het Stadio Olimpico valt niet(s) te twisten. Over de manier waarop Slot opnieuw een team bouwde dat in Europese wedstrijden door de as combineert, het een tegenstander van naam moeilijk maakt en zelfs even op een halve finale-plek stond door een doelpunt van Igor Paixão, nog minder.

De enige fout die Slot maakte, was het feit dat hij Mourinho boos maakte. En een boze Mourinho, is een voetbalgevaarlijke Mourinho. De Portugese trainer begon met sterspelers Tammy Abraham en Paulo Dybala op de bank, liet Feyenoord ruiken aan een kans en sloeg daarna toe zoals alléén ploegen van dat slinkse voetbalbrein dat kunnen.

Eén kans. Eén goal. En wéér een team dat het veldoverwicht en de kansen heeft, maar niet beter speelt dan een team van de Portugese succestrainer.

De Feyenoord-formule die bijna werkte

Het moest voor Feyenoord een nieuwe avond voor de eeuwigheid worden. Het Stadio Olimpico liet Mourinho, die na de verliespartij in De Kuip een beroep deed op de fans, niet in de steek. De Rotterdammers hadden hun huiswerk echter wel goed gedaan.

Waar de ploeg in het eerste duel in De Kuip zich vaak vastliep in de defensieve trechter van de Romeinen, konden de Rotterdammers door het spel van Hartman en Lutsharel Geertruida de weg naar voren vinden.

Het lukte Feyenoord vaak om de backs vrij te spelen. De Romeinen speelden opnieuw met een defensief blok van drie centrale verdedigers, daarvoor drie middenvelders en op de zijkanten twee wingbacks. Daardoor ontstond er ruimte achter de defensie (in de hoek, red.), maar ook in de zone tussen de aanvaller(s), middenveld en de wingback.

Tyrell Malacia

In het verleden bewees Tyrell Malacia te weten hoe hij met zo’n ruimtes om te gaan. De tegenwoordig linksback van Manchester United werd door Erik ten Hag weggeplukt uit Rotterdam-Zuid.

Malacia stond als één van de eersten op het wedstrijdformulier van Slot. Een transfer naar een grote club als United kwm daardoor uit de lucht vallen, maar ook weer niet zo hard als de stormachtige ontwikkeling van Hartman.

Wat opvalt is dat Feyenoord, in tegenstelling tot vorig seizoen, nog meer in de aanval is. Dan is het ook aannemelijk dat er meer dribbels komen vanaf de backposities – die ook in de Eredivisie rondom de middellijn het meeste ruimte hebben in de middenveld-zone van het veld.

Het verschil tussen Malacia en Hartman

Die aanname klopt echter niet. Malacia dribbelde in zijn laatste seizoen bij Feyenoord meer dan Hartma in zijn eerste. Desalniettemin heeft de huidige linksback van Feyenoord in een wedstrijd zoals tegen AS Roma een andere meerwaarde voor het elftal.

Dat is terug te zien in het aantal gemiddelde dribbels in de Eredivisie en de Europese duels. Malacia was vorig seizoen in de Eredivisie goed voor 2,4 dribbels per negentig minuten (1,6 geslaagd = 67%). In de Conference League lag dat hoger: met 3,5 dribbels per negentig minuten (2,1 geslaagd = 60% geslaagd).

Hartman kan daar 100% geslaagde dribbels in de Europa League tegenover zetten, maar met gemiddeld 0,2 dribbels per negentig minuten (!) komt de linksback daar niet ver mee. In de Eredivisie probeert Hartman het vaker (1,3 keer per negentig minuten), maar eindigen die dribbels vaker in balverlies (0,9 = 69% mislukt) dan dat ze slagen (31%).

Toch brengt Hartman iets wat Malacia niet in zijn spel heeft zitten.

De kracht van Hartman

Malacia vroeg de bal vaak in zijn voeten. Vanuit die positie kon Malacia kijken of hij een individuele actie inzette, een korte combinatie mogelijk was of dat een balletje breed en zelf weer uitstappen de enige optie was.

Daarmee bewees Malacia niet alleen een betrouwbare verdediger te zijn, maar kon hij ook aanvallend zijn mannetje staan. Dat eerst en laatste lukt Hartman ook met enige regelmaat. Eén belangrijk verschil: het 21-jarige jeugdexponent maakt zijn acties vooral zonder de bal aan zijn voet.

Tegen AS Roma kwam dat, door de opstelling van de tegenstander, extra aan het licht. Meer dan eens werd de opbouw van rechts naar links verplaatst en liep Hartman precies op de goede plek om de bal mee te nemen en te profiteren van de ruimte voor zich.

Het gevolg daarvan? Een wedstrijd waarin Hartman niet één dribbelduel aanging, maar wel vier belangrijke passes ga en stond vier keer op de juiste plek stond om de bal in een Roma-aanval te onderscheppen (meeste van alle speler op het veld). Tot drie keer toe werd hij voorbij gedribbeld, maar met het dubbele aantal uitverdedigingsacties zorgde Hartman nog steeds voor meer balveroveringen.

Gedraaide Feyenoord-wervelwind

Dat Hartman tegen AS Roma de ruimte kreeg, betekent niet dat het toevallig is dat hij dit spel op de mat legt. De 21-jarige linksback laat dit het hele seizoen al zien. Omdat hij veel minder dribbelt dan Malacia en het tempo vaak hoog houdt, valt Hartman een stuk minder op.

De belangrijkste winst die daardoor boekte zijn de voordelen van de slimme positioneringen van Hartman – en dat deze vorig jaar ook ingefluisterd konden worden door Arne Slot, maakt dat een kwaliteit van Hartman.

Zowel in het laatste Eredivisie-seizoen als Europese seizoen wist Malacia niet zoveel ballen te onderscheppen als Hartman dit jaar. Malacia tackelde wel meer, maar moest ook meer tegenstanders doorgang verlenen dan Hartman in zijn debuutjaar als basisspeler.

Ook in de passing blijkt Hartman iets effectiever met zijn passes als het gaat om creëren van kansen en assist. Dat verschil is minimaal (2,3% en 2,1% van totale passes Hartman en Malacia), maar zegt wel iets over het basisniveau van de huidige linksback van Feyenoord. Maar nog meer over het grootste voordeel van deze gedraaide Feyenoord-storm vanaf de linkerkant.

Het slimste schilderij van voetballend Nederland

Eigenlijk speelt Hartman veel slimmer en meer gecontroleerd dan zijn voorganger. Waar Malacia veel goed kon maken omdat hij zich als een pitbull vastbijt in een tegenstander, staat Hartman dit seizoen vrijwel altijd op de juiste plek. Komt hij onder druk te staan, dan lijdt hij in aanvallende situaties ook veel minder vaak balverlies dan Malacia in zijn laatste Feyenoord-seizoen.

In de Eredivisie was Malacia goed voor 3,6 keer balverlies, Hartman dit seizoen maar 1,5 keer. In Europa is dat verschil nog groter, terwijl Feyenoord dit seizoen  op hoger niveau acteerde: Malacia 3,1 keer balverlies per negentig minuten, Hartman 1,2 keer.

Dat kan aan duizend en één randvoorwaarden liggen, of het zijn de elementen die het slimste schilderij van voetballend Nederland kleur geeft.

Het toekomstperspectief

Dat bij AS Roma Rick Karsdorp onder contract staat, Malacia in Manchester voetbalt en in het verleden Royston Drenthe de verleiding van een Europese topclub niet kon weerstaan, bewijst dat Feyenoord-backs de afgelopen jaren met wisselend succes de Europese top bestormden.

De linksback signeerde in november vorig jaar een nieuw contract. Tot de zomer van 2025 ligt hij nog vast in De Kuip. Dat Hartman binnen de lijnen zijn hersenen weet te gebruiken en in veel opzichten het spel van Feyenoord sneller maakt dan met Malacia, zijn elementen die hem net zo onopvallend als belangrijk maken voor de ploeg.

Dat neemt  mogelijk een hete zomer voor Hartman met zich mee. Wanneer je in je eerste Feyenoord 1-jaar de prestaties van Malacia minimaal evenaart, is het naast een belletje van Ronald Koeman een kwestie van tijd voordat ook de Europese toppers de linksback in hun scoutingsschrift opschrijven.