Feyenoord zet Eredivisie-top op de kop

Feyenoord is onder Arne Slot weer helemaal terug van weggeweest. De Rotterdammers staan op dit moment derde in de Eredivisie, maar dingen nog steeds mee om de koppositie in de Eredivisie. Onder leiding van Slot zetten de Rotterdammers de Eredivisie-top weer op scherp en daar hebben de ontwikkelingen in Amsterdam, Eindhoven én Alkmaar ook invloed op. Dat levert de Rotterdammers op dit moment alleen maar sportieve voordelen op. 

Feyenoord zette vorig seizoen de Eredivisie op zijn kop toen uitlekte dat de club met Arne Slot in gesprek was voor de functie van hoofdtrainer. De destijds trainer van AZ had de clubleiding in Alkmaar al laten weten dat hij toe was aan een nieuwe uitdaging. Dat de hoofdtrainer met een directe Eredivisie-concurrent in gesprek was, schoot echter in het verkeerde keelgat. AZ ontsloeg Slot nadat het lucht kreeg van de gesprekken. Dat leidde niet alleen tot discussie over de handelswijze van de clubleiding van de Alkmaarders, die naast hun hoofdtrainer ook assistent Marino Pusic op de stoep zette na gesprekken met Feyenoord. Ook de keuze van Slot om de financieel stabiele situatie in Alkmaar te verruilen voor het financiële en emotionele golfslagbad dat Feyenoord heet. 

Feyenoord, AZ en Arne Slot

AZ dacht, helemaal onder Slot in de tijd dat Feyenoord onder leiding van Dick Advocaat stond, dat het de Rotterdamse plek in de top drie had overgenomen. De Alkmaarders maakten het Ajax in het corona-seizoen zo moeilijk dat de Amsterdammers op doelsaldo als eerste in de Eredivisie eindigde. Met Teun Koopmeiners, Calvin Stengs, Myron Boadu en Owen Wijndal had het daarnaast zelf opgeleid kapitaal op het veld staan, die Slot met aangekochte krachten zoals Fredrik Midtsjo en Jesper Karlsson mengde tot een sterk collectief waar AZ het de tegenstanders op basis van positiespel én individuele kwaliteit moeilijk maakte. 

Dat de Alkmaarders aan het begin van dit seizoen afscheid namen van een groot aantal sterkhouders, kan één van de overwegingen zijn geweest van Slot om Feyenoord te verkiezen boven AZ. De clubs zaten daarmee eigenlijk in eenzelfde situatie: er moest een nieuw team gebouwd worden. Dat er bij Feyenoord minder sleutelspelers wegvielen is een voordeel voor de Rotterdammers, maar de manier waarop Slot zijn team op dit moment laat voetballen, zorgt ervoor dat de sportieve prestaties van Feyenoord de het financiële gat met Alkmaar op dit moment overbrugt. 

Dat zegt wat over de selectie van AZ in vergelijking met vorig seizoen. Maar ook: het lukte Slot in het begin van het seizoen veel gemakkelijker om een stabiele voetbalbasis neer te leggen bij Feyenoord dan dat Jansen dat lukte bij AZ. Dat heeft iets te maken met de vele wisselingen in de Alkmaarse basis, maar dat zegt ook wat over de verschillen tussen Slot en Pascal Jansen, de hoofdtrainer van AZ. Dat Jansen met Slot werkte als assistent-trainer en na een interim-periode een definitieve aanstelling kreeg, zegt eigenlijk genoeg over het klassenverschil tussen de twee trainers. Die is, op basis van de stand in de Eredivisie, meer waard dan lucratieve transferzomers en een vette bankrekening. 

Ajax, Steven Berghuis en Alireza Jahanbakhsh

Als je naar het sleutelmoment in het succes van Slot bij Feyenoord op zoek gaat, dan kom je automatisch uit bij de transfer van Steven Berghuis naar Ajax. Na de Klassieker was de hoofdrolspeler er duidelijk over: zijn overgang naar Amsterdam kende alleen maar winnaars. Berghuis speelt bij Ajax op het niveau waar hij zichzelf op wilde testen, Feyenoord is 5,5 miljoen euro rijker en gaf Slot daarmee het beste cadeau dat hij als nieuwe trainer van een platzakke club kan krijgen: een selectie zonder sterspeler(s). Door het halen van de Conference League en andere uitgaande transfers kon Slot in de personen van Fredrik Aursnes, Gernot Trauner, Guus Til, Marcus Pedersen en Cyriel Dessers spelers die zich zonder tegenspraak ondergeschikt maken aan het teambelang. Dat de enige aanwinst die ooit sterspeler was, oud-AZ’er Alireza Jahanbakhsh, de afgelopen weken buiten de basis valt, is nauwelijks toeval te noemen. 

De Iraans international kwam voor een klein bedrag over van Brighton, waar hij vooral de bank warm hield. Jahanbakhsh begon lekker in Rotterdam, maar verloor na een blessure zijn basisplaats aan Jens Toornstra. Dat de ervaren aanvallende middenvelder van het centrum naar de rechterflank ging, iets wat Toornstra in het verleden al eens eerder succesvol deed, zorgt ervoor dat de Rotterdammers nu gedragen wordt door een team in plaats van één individu, terwijl Slot het positiespel van zijn team gebruikt om de specifieke kwaliteiten van spelers zoals Luis Sinisterra, Guus Til, Orkun Kökçü en Bryan Linssen beter tot hun recht te laten komen dan eerdere trainers. Dat terwijl een speler met de stijl van Jahanbakhsh, die in meer dan één opzicht een type Berghuis is, zorgt ervoor dat het teamproces tijdens de wedstrijd verstoord wordt. 

Jahanbakhsh legt van nature veel risico in zijn spel. De oud-speler van Brighton, AZ en NEC Nijmegen gaat vaak voor de individuele actie, de moeilijke steekbal of het schot. Dat doet hij als vleugelaanvaller in een gevaarlijke positie: Feyenoord staat dan in aanvallende modus (hoge backs, middenvelders dicht bij de zestien van de tegenstander). Door niet voor een ‘type Berghuis’, maar voor Toornstra te kiezen op de rechterflank, bouwt Slot de (bal)zekerheid in die nodig is om een aanval te kunnen opbouwen, maar vooral om een tegenaanval te kunnen afslaan. Dat is op dit moment een Europa League-ticket waard, en dat levert meer geld op dan de Berghuis-transfer alleen. 

Sneer naar Schmidt en PSV

Feyenoord maakt met Slot op dit moment het grote verschil met AZ. Samen met de transfer van Berghuis naar Ajax maakt de trainer van de Rotterdammers met het huidige spelersmateriaal in De Kuip het verschil in de Eredivisie. Feyenoord staat na achttien wedstrijden op 39 punten, drie minder dan nummer twee Ajax en vier achter koploper PSV. Dat de Amsterdammers veruit de minste tegendoelpunten kregen, de meeste doelpunten maakte en alsnog tussen de Eindhovenaren en de Rotterdammers staat, laat zien dat wanneer Ajax een tegendoelpunt krijgt, het ook vaak puntverlies oplevert. Feyenoord heeft daarentegen een beter doelsaldo dan PSV: de ploeg van Slot scoorde minder dan de Eindhovenaren, maar kregen ook minder doelpunten tegen. 

Daar is het grootste verschil tussen de ontwikkeling van Feyenoord en PSV in één statistiek samengevat. PSV anderhalf jaar geleden in dezelfde schoenen waar Feyenoord aan het begin van dit seizoen stond: een nieuwe trainer moest een ander soort voetbal naar de Eindhovense topclub brengen. Je kunt niet zeggen dat Roger Schmidt daarin is geslaagd, het feit dat de Duitse oefenmeester van de traditionele topclubs de meeste tegendoelpunten incasseert, zegt wat over de tactische verschillen tussen Feyenoord en PSV. Beide ploegen zetten het liefst hun tegenstander vroeg onder druk om de bal te onderscheppen of een lange bal af te dwingen. Feyenoord doet dat een stuk slimmer dan PSV, dat vaak als een bezetene druk zet op het moment dat de bal verloren is. Daardoor is er minder aandacht voor de positie waar de bal verovert wordt, en dus ook waar de spelers staan op het moment dat dat je opnieuw in balbezit komt. 

Zo verschaft Feyenoord zich niet alleen in aanvallend oogpunt, maar vooral op defensief gebied meer zekerheid in de wedstrijden dat het speelde in de eerste seizoenshelft. Dat zorgt ervoor dat het de Rotterdammers in een half jaar is gelukt wat Schmidt nog steeds moet bewerkstelligen: het afscheid nemen van een omschakeltactiek en ervoor zorgen dat er aanvallend en dominant voetbal gespeeld kan worden. Dat is meer een compliment naar Slot dan een sneer naar Schmidt, al zal het de beleidsbepalers in Eindhoven wel aan het nadenken moeten zetten. 

Eredivisie-top

Als je gaat kijken naar de vier beste teams in de Eredivisie, dan heeft Feyenoord verreweg de meeste progressie geboekt. De Rotterdammers zijn ondanks een matige financiële situatie, helemaal als je deze afzet tegen de rest van de vaderlandse topploegen, Dat de Rotterdammers daarmee al een groot deel van de achterstand heeft ingehaald zonder grote investeringen te hoeven doen. Wanneer de Rotterdammers er ook voor kunnen zorgen dat het waardige vervangers heeft op het moment dat spelers zoals Marcos Senesi, Kökçü en Sinisterra vertrekken, kan de club ook aan de financiële huishouding werken zonder dat de prestaties van het eerste elftal daar direct onder te lijden hebben. Een winterse transfer van één van de drie hoofdrolspelers van de eerste seizoenshelft van de Rotterdammers zou al snel roet in het eten kunnen gooien. 

Dat deze spelers vertrekken uit Rotterdam, lijkt immers óók met een langdurige titelstrijd van Feyenoord vast te staan. Mocht Feyenoord de prestaties voortzetten en zich direct plaatsen voor Europa League-voetbal, dan is die prestatie grootser dan een (nieuw) landskampioenschap van Ajax of misschien wel PSV, aangezien Schmidt één jaar langer in het proces zit dan. Dat levert Feyenoord, naast een mogelijke nieuwe overname, ook de sportieve kickstart op die de club al jarenlang zoekt. En aangezien het puntenverschil met koploper PSV vier punten bedraagt en de eerste ontmoeting met de Eindhovenaren gemakkelijk gewonnen werd, kan Feyenoord nog steeds de Eredivisie écht op zijn kop zetten met de schaal in Rotterdam-Zuid.

Feyenoord winnaar van de Eredivisie en/of Conference League? De odd is minimaal 11x!