Frenkie de Jong staat voor verrassende stap

Met nog een kleine twee weken tot de internationale transferdeadline zijn de ogen meer dan ooit gericht op Frenkie de Jong en FC Barcelona. De Nederlandse middenvelder ´moet´ weg bij de club, maar niet om de redenen die voorzitter Joan Laporta en trainer Xavi Hernandez aanvoeren in de media. De ontwikkelingen bij Manchester United en Chelsea, de twee belangrijkste gegadigden voor De Jong, zorgen er echter voor dat de Nederlander óók in Engeland waarschijnlijk niet krijgt wat hij wil. Daardoor kan er nog een verrassende stap uitrollen voor onze landgenoot, die nog steeds geen reden zou zien om te vertrekken uit Catalonië.
De transfersoap rondom Frenkie de Jong begon al ver voor de opening van de -markt. De 25-jarige middenvelder is het lijdend voorwerp in een steekspel tussen het beleid van Josep Maria Bartomeu, de voorzitter onder wie De Jong werd aangetrokken en zijn huidige megacontract tekende, en zijn opvolger Joan Laporta. Waar de voorzitter en trainer Xavi Hernandez geen media-kans onbenut laten om De Jong de hemel in te prijzen, is het inmiddels een publiek geheim dat Barcelona niet alléén om het mega-salaris De Jong liever kwijt dan rijk is. Het gekke is: dat had De Jong waarschijnlijk vóór zijn Barcelona-transfer ook al in kunnen schatten. 

Frenkie de Jong

Kijk je naar het FC Barcelona-middenveld van de afgelopen tien tot vijftien jaar, dan zie je twee stabiele factoren: Sergio Busquets op zes en types zoals Xavi Hernandez en Andrés Iniesta. Het belang van dat middenveld, en vooral de speelstijlen die daarvoor geschikt zijn, wordt nog wel eens onderschat. Lionel Messi, Neymar, Luis Suárez, Samuel Eto’o en tegenwoordig Ansu Fati en Raphinha: zonder het behendige tikkie-takka-voetbal op het middenveld, kunnen deze steraanvallers véél minder het verschil maken dan wanneer het middenveld wel die korte combinaties te zien zijn. Dat Xavi weet welke elementen je daarvoor moet hebben op je middenveld, hoef je niet meer dan één zin aan vuil te maken. Dat Frenkie de Jong daar met zijn spelersprofiel niet binnen past, is een conclusie die je pas kán trekken als de Ajax- en Oranje-bril afgezet wordt. 

En dan nog steeds is het géén reden voor Frenkie om te willen vertrekken. Ook niet om in de afgelopen jaren ontevreden te zijn over zijn rol op het Barça-middenveld. 

Als je die rollen van de afgelopen jaar naast elkaar legt, is er pas echt iets veranderd sinds Xavi het voor het zeggen heeft. De Jong was onder Esterno Valverde, Quique Setién en Ronald Koeman de meest vooruitgeschoven centrale middenvelder, maar speelde in de basis altijd op één lijn met Sergio Busquets. Daardoor werd de beweegruimte van De Jong beperkt (ten opzichte van Ajax/Ten Hag en Oranje onder Van Gaal, red.) waardoor onze landgenoot zijn acties minder regelmatig kon maken en hij zich moest gaan focussen op de onderdelen van het middenvelderspel die door zijn magnifieke dribbels minder aandacht kregen: vooruitdenken in de passing, jezelf zo positioneren dat de doorstroom zo snel mogelijk verloopt. 

De Jong moest aan de bal vooral snel doorpassen, opnieuw positie kiezen en weer hetzelfde doen. Dat neemt wel wat veranderingen met zich mee. In plaats van de bal aannemen en de ruimte in dartelen, dribbelde De Jong de afgelopen jaren vooral zonder bal. Bij Barcelona wordt De Jong gedwongen om voordat hij aangespeeld wordt al weten waar deze naar toe moet én om zelf door te bewegen zodat de (korte) combinatie verder vorm krijgt. Dat De Jong daardoor veel sneller is gaan handelen, zich nog beter is gaan positioneren en daardoor óók in zijn dribbelacties al vooruitdenkt voordat hij de bal heeft, zorgt ervoor dat bijvoorbeeld het Oranje van Louis van Gaal daar de vruchten van kan plukken. Bij Oranje waren zijn acties al effectief, onder Van Gaal zijn ze fundamenteel en dat heeft niet alleen met de tactische plannen van de bondscoach te maken. Vooral met het ‘leveren’ van De Jong. 

FC Barcelona

De afgelopen drie jaar ontwikkelde De Jong zich wel degelijk, alleen in veel ‘onzichtbare’ aspecten van zijn spel. Dat er door de spelsituaties bij FC Barcelona op zijn positie(s) weinig ruimte ontstond om zijn karakteristieke dribbels en dat fijne kappen en draaien net zo vaak te laten zien als bij Ajax en Oranje, is daar eerder een logisch dan een pijnlijk gevolg van. Dat Xavi een nóg hoger niveau vraagt van zijn centrale middenvelder en De Jong dit niet aankan – omdat hij van nature een ander soort middenvelder is en ook fysiek niet de bouw heeft voor het lichtvoetige, behendige spel in de kleine ruimtes – lijkt ook de reden dat Spaanse media claimen dat Xavi De Jong het liefste wil inruilen voor Manchester City-middenvelder Bernardo Silva. 

Dat De Jong te frivool speelt – en nog steeds niet kan tippen aan de zorgvuldigheid waarmee Busquets positie kiest en keuzes aan de bal maakt – om als enige nummer zes te spelen, zorgt ervoor dat de Nederlander de belangrijkste taak van de Barcelona-zes niet kan uitvoeren. Dat De Jong niet de speelstijl heeft om ten alle tijden de balans bewaren in een team dat aanvallend speelt en extreem veel risico in de passing legt, leek óók voor Koeman, Setién én Valverde een reden om niet te kiezen voor De Jong als enige zes. Dat Xavi bal veroverende middenvelder Frack Kessié en de statische spelmaker Miralem Pjanic als alternatieven ziet voor Busquets, wijst opnieuw op het ‘vrije’ spel van Frenkie op een Barcelona-middenveld. Daar past De Jong op dit moment, in de optiek van Laporta én Xavi, niet in.

Deden ze dat wel, dan kwam Barcelona nog vaker in de situatie dat het defensief onder druk komt te staan. Wanneer De Jong door de linies breekt met een dribbel, ontstaat er immers een gat ´op zes´. Bij Oranje heb je dan drie centrale verdedigers en een ´knijpende back’ (voorbeeld: rechtsback stapt naar binnen als aanval over links gaat) om dat gat op te vangen. Bij Barcelona waren met spelers zoals Gerald Piqué, Clement Langlet en Samuel Umtiti ook niet het materiaal aanwezig om een dergelijk gat vanuit het centrum van de defensie op te vangen. Instappen was geen optie en de defensie extreem hoog op het veld zetten, zorgde voor nóg meer ruimte achter een defensie met een traag centrum. 

Verrassende move

Dat terwijl de zone vóór de centrale verdediging (en dus achter het blok op het middenveld/Busquets als zes) in balbezit van Barcelona de meeste ruimtes liggen. Dat was bij Ajax niet anders, waardoor De Jong (noodgedwongen) als centrale verdediger werd opgesteld om alsnog de opbouw van achteruit te kunnen voorzien. Ronald Koeman zette De Jong ook al eens als centrale verdediger op het veld en Xavi Hernandez volgde het voorbeeld van de Nederlanders in de voorbereiding op het huidige seizoen. Daar werd van achter de Oranje-bril cynisch op gereageerd, maar het lijkt op dit moment wel de enige optie voor De Jong om een basisplaats af te dwingen wanneer hij bij Barcelona blijft. 

Dat niet alleen: het is ook de enige plek waar we de Frenkie van Ajax en Oranje in Blaugrana terug kunnen zien. 

Niet alleen ligt er in de spelsituaties bij FC Barcelona de ruimte voor de (horizontale) dribbels van Frenkie, met Busquets heb je ook een speler die altijd voor de defensie staat en gemakkelijk een stap naar achteren kan zetten als de tegenaanval daar om vraagt. Door zo’n ‘in-dribbelende verdediger’ zorg je er ook voor dat de eerste defensieve lijn van de tegenstander – meestal de aanvallers – tot defensieve keuzes gedwongen worden die ze beter niet kunnen maken – anders waren het wel verdedigers geworden. Daardoor ontstaat er niet alleen ruimte voor de speelstijl die De Jong onnavolgbaar maakt, maar ook ruimte voor zijn medespelers hun om hun kracht te komen spelen.

Dat De Jong in een surrealistische situatie is beland bij Barcelona, betekent niet dat het realistisch is dat we Frenkie als dé nummer zes van Manchester United of Chelsea zien. De wetten van de Premier League schrijven al veel langer dan het moderne voetbal voor dat één controleur niet genoeg is om (alle naar binnen komende) vleugelspelers, bewegende (aanvallende) middenvelders en opstomende backs af te stoppen. Als de transfer van Real Madrid-middenvelder Casemiro doorgaat, krijgt De Jong op Old Trafford een vergelijkbare samenwerking die hij had met Busquets bij FC Barcelona. Bij Chelsea wacht hem eenzelfde rol, maar dan moet de 44-voudig international dan eerst N’Golo Kanté of Jorginho uit de basis spelen. Daardoor lijkt een langer verblijf van Frenkie als centrale verdediger van FC Barcelona, met Jules Koundé of Andreas Christensen als partner ook nog in combinatie met een speler die gaten dicht kan lopen, de optie die zowel de speler als de club bij lange na niet als voorkeur hebben. Het is wellicht het enige recept om het droomhuwelijk tussen De Jong en Barça niet als een sprookje te laten eindigen.

Pak 2.15x je inzet als Barcelona van Real Sociedad wint!