Frenkie de Jongs supertalent stokt

Frenkie de Jong ging als een komeet sinds zijn debuut bij Ajax. De 23-jarige middenvelder speelde zich geruisloos in de basis van de Amsterdammers en daarna het Nederlands elftal en verdiende een transfer naar FC Barcelona. Na zijn eerste seizoen in Catalonië lijkt de middenvelder echter niet helemaal lekker in zijn voetbalvel te zitten. 

Even leek het erop dat Frenkie de Jong de gebruikelijke vormdip van elk groot talent oversloeg. Sinds het moment dat hij zijn debuut maakte voor Ajax, lijkt de weg voor de 23-jarige middenvelder enkel naar boven te gaan. Van de eerste elf van de Amsterdammers speelde hij zich een weg naar het Nederlands elftal, om zich na zijn transfer naar FC Barcelona net zo (ogenschijnlijk) makkelijk in het eerste elftal van de Catalanen te spelen.

Frenkie de Jong

Tijdens zijn eerste seizoen in Spanje kreeg De Jong echter wel een ‘tegenvaller’ te verwerken. Door de aanwezigheid van Sergio Busquets kon hij niet op zijn favoriete positie vóór de defensie spelen, maar werd hij door Ernesto Valverde en Quique Setién gedwongen om een meer offensieve rol in te vullen. De voormalig coach van Barcelona, die werd opgevolgd door Ronald Koeman, vroeg door die beslissing een aantal dingen van De Jong die niet per sé in zijn straatje pasten. 

De komst van Ronald Koeman leek daarom voor De Jong een geschenk uit de hemel. De Nederlandse coach werkte al twee jaar met de middenvelder en gaf in interviews ook al aan dat De Jong een speler voor de as van het veld was. Volgens de statistieken was De Jong in zijn laatste seizoen bij Ajax (2018-2019) én in zijn eerste jaar als Barça-speler (2019-2020) aantoonbaar gevaarlijker met zijn passes en dribbels, maar was het vooral de status die Busquets geniet bij Barcelona die de ervaren Spanjaard in de basis hield. 

Frenkie de Jong onder Koeman

Na de dramatische 8-2-verliespartij tegen FC Bayern München werd Busquets zelfs even met een vertrek in verband gebracht, maar aan het einde van de transferperiode had De Jong nog steeds te maken met zijn roemruchtige concurrent. Echter is hij onder leiding van Koeman geen concurrent meer voor de Nederlander, maar spelen ze samen als het controlerende blok op het middenveld van Barcelona. 

Koeman heeft daardoor zijn woord gehouden en Frenkie in de as van het veld neergezet, maar aan het begin van dit seizoen stokt Frenkies supertalent eigenlijk voor het eerst in zijn carrière. In principe is er ook niets veranderd in De Jong zijn veldsituatie bij Barcelona: vorig seizoen moest hij als linker centrale middenvelder in een 1-4-3-3-systeem spelen en had hij de naar binnen komende buitenspeler, Lionel Messi én Luis Suárez die ruimtes voor hem dichtliepen, waardoor hij zijn dribbelkwaliteiten en beweging zonder bal niet optimaal kon inzetten. Dit seizoen staat daar een aanvallende middenveld (Philippe Coutinho) nog bij en laat Messi zich als valse nummer negen ook veel inzakken. 

Frenkie de Jong onder De Boer 

Ook bij het Nederlands elftal vertolkt hij eigenlijk dezelfde rol als bij FC Barcelona. Als één van de twee controlerende middenvelders is hij samen met Marten de Roon verantwoordelijk voor de balans in het elftal. Waar je De Jong in het verleden vaak de bal zag ophalen bij de centrale verdedigers, liet hij dat in de wedstrijd tegen Bosnië Herzegovina vooral over aan De Roon, die zijn basisplek toch meer te danken heeft aan zijn meedogenloze defensieve kwaliteiten. 

Het is desalniettemin geen gekke gedachte van De Jong om zich dieper aan te bieden bij het Nederlands elftal; dat is hij immers bij Barcelona gewend en aangezien de twee teams nog altijd hetzelfde systeem hanteren, is dat een logische optelsom. De middenvelder maakt zichzelf echter wel een stuk lastiger door dit te (blijven) doen: op het moment dat De Roon vanuit het centrale middenveld de spits, aanvallende middenvelder (Georginio Wijnaldum) of één van de twee opkomende backs aanspeelt en de bal komt bij De Jong, stuit hij op een muur van verdedigers. 

In die situatie is het voor de middenvelder onmogelijk om in zijn kracht te komen. De Frenkie die bij Ajax een mannetje passeerde en daarna een (steek)pass gaf, zien we in het huidige systeem dan ook weinig. Dat komt enerzijds dus door het (over)volle centrum, maar aan de andere kant ook omdat één passeeractie vaak niet genoeg is vanuit die meer offensieve positie. Op dit moment moet De Jong vaak twee man passeren om door te kunnen breken, iets wat vaak onmogelijk is, waardoor hij vaak in de breedte dribbelt en zich vrij probeert te draaien. 

Stokken door speelsysteem

Je zou dus kunnen dat de speelsystemen van De Jong bij zijn club en bij het Nederlands elftal zijn ontwikkeling óók op dit moment stokken. Echter: bij Ajax speelde hij ook in een systeem met twee controlerende middenvelders en daar lukte het hem wél om meerdere malen per wedstrijd gevaarlijk door te breken. Dat komt omdat Erik ten Hag zijn middenveld anders indeelde (en nog steeds indeelt) dan Koeman bij Barcelona en De Boer bij Oranje. De Ajax-trainer kiest er vaak voor om zijn beste voetballer (Ryan Gravenberch of Mohammed Kudus) in de opbouw verder te laten inzakken en zijn beste verdediger (Edson Álvarez) als diepere controleur in te zetten. 

Op het moment dat Gravenberch / Kudus de bal komt halen, komen zij in hun kracht: op dat gedeelte van het veld staan de minste tegenstanders en kan je door één mannetje te passeren veel ruimte overbruggen, waarna je tegenstander moet instappen en daardoor automatisch ruimte weggeeft en dus minder georganiseerd kan staan. Op zo’n moment gaat Gravenberch / Kudus diep en blijft Álvarez staan om zo de balans in het elftal te bewaren voor het moment dat er een counter dreigt.
Aangezien er bij het Nederlands elftal én bij Barcelona ook een soortgelijk koppeltje op het controlerende middenveld staat (De Roon en Busquets zijn vooral defensief van grote waarde), zou De Jong ook meer in zijn kracht komen te spelen en diepgaande dribbels kunnen bewerkstelligen. Dat laatste is toch hetgeen waar we hem van kennen, maar ook hetgeen dat we al een tijdje niet meer zien.