Grensstraat waar de Nederland-Duitsland-haat verdwenen is

Een straat die jarenlang hét symbool was voor de sinds de midden jaren zeventig ontstane voetbalhaat tussen Nederland en Duitsland. Nu, anno 2024, is aan de Nieuwstraat in het Zuid-Limburgse Kerkrade – na eerdere uitspattingen – hiervan niks overgebleven. Er is zelfs veel meer sprake van naastenliefde, zo ontdekte SoccerNews ter plekke.

Reportage: bewoners van straat op grens tussen Nederland en Duitsland hebben strijdbijl begraven

De Nieuwstraat. De westkant van de straat is Nederlands grondgebied, terwijl de oostkant Duits grondgebied is. De grens tussen Nederland en Duitsland werd hier gelegd na het Grensoverdag van Aken in 1816, op 26 juni. De reden daarvoor was dat de Nieuwstraat een belangrijke (handels)verbindingsweg is. In eerste instantie is er nog sprake van een soort van stenen ophoging als grens tussen de twee wegen, maar die is allang en breed verdwenen.

Het was op deze plek, om precies op 24 juni 1990 toen de hel losbrak, net na de achtste finale van het WK voetbal tussen Nederland en West-Duitsland. Oranje had die beladen pot met het op dat moment gehate buurland verloren. Die nederlaag zorgde voor grote kwaadheid, teleurstelling en jaloezie onder de Nederlandse supporters. De situatie op de Kerkraadse grens werd verder verergerd door opmerkingen van sportjournalist Mart Smeets. Hij zou zich schuldig hebben gemaakt aan het aanwakkeren van de compleet uit de hand lopende rellen tussen de buren van verschillende nationaliteiten.

Burgemeester woest op Mart Smeets

De inmiddels gepensioneerde Smeets meldde vanuit Kerkrade dat de sfeer ‘unheimisch’ was, wat door velen als een soort van provocatie werd opgevat. In Kerkrade was men toentertijd zeker niet blij mee. De ondertussen enkele jaren geleden overleden burgemeester Jan Mans beschuldigde Smeets ervan dat hij mensen had opgeroepen om naar de Nieuwstraat te komen, wat de boel verder zou hebben laten escaleren. De beschuldigde oud-journaist vond die echter “laf en kinderachtig”.

Volgens hem waren de spanningen al voelbaar en wisten de mensen in de straat dat er iets zou gebeuren. Hij benadrukte dat hij alleen de situatie had gerapporteerd zonder olie op het vuur te gooien. Twee jaar eerder na de EK-wedstrijd gebeurde hetzelfde, en toen waren er geen camera’s aanwezig. Na de wedstrijd stroomden Hooligans uit het hele land naar de Nieuwstraat. Wat begon als een uiting van teleurstelling, veranderde al snel in gewelddadige confrontaties. Stenen vlogen door de lucht, auto’s werden vernield en ruiten ingeslagen. Het werd snel chaotisch en gevaarlijk.

Duits-Nederlandse rellen op de grens

De politie moest fors in actie komen. Er ontstonden harde confrontaties tussen de relschoppers en de grote groep opgetrommelde politiemensen. Meerdere mensen werden gearresteerd, terwijl er aan beide kanten gewonden vielen. Het duurde enige tijd voordat de rust weer wederkeerde op de plek van de complete chaos, waar de de woestheid en haat enige tijd overheerste. En dat allemaal door het welbekende ‘spelletje met de bal’, die eerder die avond door de nationale aartsrivaal uit Duisland was gewonnen.

Dat was toen. Tegenwoordig blijkt hier helemaal geen sprake meer van te zijn. Bij lange na niet zelfs. In de dagen vóór de zoveelste confrontatie tussen Duitsland en Nederland is het pais en vree op de plaats waar het 34 jaar geleden helemaal misging. Er zijn geen vlaggetjes, sjaals of shirts van beide landen te zien.

“Voetbal is inderdaad grootste bijzaak”

Het valt eerder op dat Nederlanders en Duitsers door elkaar lopen, de niet meer duidelijk zichtbare grens passeren, met elkaar keuvelen. Met andere woorden: geen enkele vijandigheid meer naar elkaar laten zien. “Hoeft ook niet”, verklapt een inwoonster van Kerkrade van middelbare leeftijd. “Die tijden zijn na al die jaren echt wel veranderd. Wij wonen hier graag naast de Duitsers.”

“Klopt”, bevestigt een Duitser van dertig jaar even verderop. “Wij hebben geen enkel probleem met onze Nederlandse buren. Dus ook niet als er tegen elkaar gevoetbald wordt. Dat is echt iets van vroeger, wel heel erg ouderwets denk ik. Weet je trouwens hoeveel Nederlanders en Duitsers over en weer in elkaars landen boodschappen doen?”

Het antwoord op deze vraag is duidelijk. Plots toetert een bestuurder van een voorbij zoevende auto met een Nederlands kenteken. “Hollandddd!”, gilt de bebrilde automobilist, terwijl zijn jeugdige inzittenden op de achterbank tegelijkertijd joelen. De Duitser grinnikt wanneer hij dit tafereel voor zich ziet.

“Dit vind ik niet meer dan grappig. Van mij mag het Nederlands elftal overigens ook winnen hoor. Volgens mij hebben wij in de wereld op dit moment veel grotere issues die opgelost moeten worden.”

De oorlog is voorbij in Kerkrade

Voetbal is oorlog, zei wijlen bondscoach en oud-trainer van Ajax Rinus Michels ooit. Op de Nieuwstraat in het diepe zuiden van Limburg is daar echter geen sprake meer van, zo blijkt tijdens een eigen inspectie. De interland tussen Duitsland en Nederland lééft daarentegen wel, maar geen mens dat het nog in zijn hoofd haalt om aldaar geweld bij te gebruiken.

“Mooi toch?!” zegt een bejaard vrouwtje met Limburgse tongval. “Dat een groot voetballer als Johan Neeskens onlangs plotseling is overleden, heeft iedereen geraakt; zowel in Nederland maar ook in Duitsland.”