Haller zorgt voor probleem bij Ajax

Ajax begon met zes verschillende basisspelers in het Champions League-duel met Besiktas (1-2). De Amsterdammers leken lange tijd op weg te zijn naar het eerste puntverlies in het Miljardenbal van dit jaar, maar een dubbelslag van Sébastien Haller zorgde ervoor dat de Amsterdammers alsnog met de volle buit uit Turkije vertrokken. De Franse spits laat, vooral in de Champions League, zien waarom Ten Hag liever hem dan Tadic als nummer negen opstelt. 

Ajax stond voor in het Vodafone Stadium voor een bijzondere voetbalavond in de Champions League. Met nog twee resterende wedstrijden was Ajax al zo goed als geplaatst voor de volgende ronde van het Miljardenbal, waardoor trainer Erik ten Hag de mogelijkheid kreeg om een groot deel van zijn vaste basisspelers rust te geven en de spelers die tegen de eerste elf aanzitten een kans te geven. Daardoor werd er een oude speelvorm van stal gehaald door de trainer: de Ajax-variant met Tadic in de spits, waar de Amsterdammers in voorgaande edities van de Champions League de harten van voetbalfans door heel Europa wisten te veroveren.

Ajax

Tadic stond samen met linksbuiten Mohamed Daramy en rechtsbuiten David Neres in de Ajax-aanval in Istanbul. Een opstelling met een hoog nostalgisch gehalte. Wie de Champions League-campagne van Ajax in 2018/2019 volgde, kan zich ongetwijfeld de uitwerking van Tadic in de spits nog wel herinneren. De Servische aanvoerder van Ajax kan zich laten uitzakken, zijn sterke lichaam en techniek gebruiken om een bal vast te houden en vanuit deze positie een opkomende middenvelder te bereiken. Vanuit die positie moet het spel dan achter de laatste linie van de verdediging gegeven worden, om de snelheid van spelers zoals Neres en Daramy te kunnen benutten en hen in een kansrijke positie voor een schot, beslissende pass of assist te spelen. 

Er was in de wedstrijd tegen Besiktas alleen één probleem met dat plan. De kracht van de Tadic-variant van Ajax was dat de Amsterdammers, helemaal wanneer Ajax tegen een ploeg stond van een groter statuur, vanuit de omschakeling altijd snel de ruimte kon vonden om de tegenstander pijn te doen op het moment dat het in de aanvallende modus stond. Op zo’n moment bleek Tadic de ideale man te zijn om in de voeten aan te spelen, hem het spel te laten verdelen en vanuit die positie de buitenspelers in de ruimte te lanceren. Dat concept trachtte Ten Hag ook toe te passen in de wedstrijd tegen de Turkse topploeg, maar daar klapte de Tukkerse trainer tegen een witte muur van Besiktas-spelers. 

Daardoor kwam het initiële plannetje van Ajax niet van de grond. Tadic kon zich wel terug laten zakken uit de spits, de kans dat hij over de grond aangespeeld kon worden was door de defensieve instelling van Besiktas in veel gevallen onmogelijk. Daardoor kwamen buitenspelers Daramy en Neres op posities in balbezit waar ze nog door twee linies moesten dribbelen om een doorgang richting het doel te vinden en lukte het Ajax in de eerste helft wel om qua veldspel beter in de wedstrijd te komen, maar dit spel leidde nog niet tot het belangrijkste aspect van het Ajax-spel onder Ten Hag: de juiste man moet op het juiste moment én in de juiste positie in balbezit komen. 

Sébastien Haller

Om dat laatste gemakkelijker te laten verlopen, kocht Ajax vorige winter Sébastien Haller voor een recordbedrag. De Amsterdammers betaalden ruim 22 miljoen euro voor de Franse aanvaller die zijn interlands voor Ivoorkust speelt. De spits werd in eerste instantie niet gezien als een typische of ideale Ajax-spits. De Fransman is groot, sterk, heeft een goede techniek, maar mist in vergelijking met andere topspitsen de échte topsnelheid om ook gebruik te kunnen maken van mogelijke ruimte achter de laatste linie. Dat laatste is ook helemaal niet de reden dat Haller gehaald is: daar had Ten Hag immers de buitenspelers al voor op het moment dat Tadic in de punt van de aanval speelde. Met Haller in de ploeg heeft Ajax niet alleen een bewezen doelpunten in de spits staan, het zorgt er daarnaast voor dat het veld een stuk ‘groter’ is dan wanneer je met een type Tadic in de punt speelt. 

Haller kán diep blijven staan omdat hij zijn sterke lichaam kan gebruiken om centrumverdedigers over de grond, maar vooral in de luchtduels van zich af te houden. Als je met Tadic in de spits speelt, móét je over de grond voetballen. Met Haller kún je over de grond spelen, maar heb je altijd de optie om hem door de lucht aan te spelen zonder dat daar balverlies tegenover staat. Tel daarbij op dat Haller de bal een meter of tien tot twintig dieper op het veld in ontvangst neemt en dat daardoor de buitenspelers ook dichter bij hun ‘gevaargebieden’ in de derde fase van het veld in balbezit komen in plaats dat deze rond de middellijn al de bal ontvangen, zoals in de eerste helft tegen Besiktas gebeurde. 

Daardoor kan je met een spits als Haller ten opzichte van een type Tadic eigenlijk een stuk aanvallender spelen tegen een defensief ingestelde tegenstander. Ajax werd in de eerste helft richting het drukke centrum gedwongen door Besiktas en had daarbij vanaf de flanken geen targetman of bliksemafleider om in het eveneens drukke strafschopgebied van de Turken een medespeler in een scoringspositie te bereiken. Dat dit met Haller wel tot twee keer toe lukte, onderstreept de kwaliteiten van de recordaanwinst van de Amsterdammers, maar het zorgt er ook voor dat Ajax in korte tijd wel héél afhankelijk is geworden van de doelpunten, maar vooral van de speelstijl van Haller. 

Complete spits

Dat neemt een nieuwe situatie met zich mee: voor dit seizoen leek Ajax niet met Haller te kunnen, nu kunnen de Amsterdammers niet meer zonder de inbreng van de Ivoriaans international. Sterker nog: het grootste verschil tussen de eerste en de tweede helft van Ajax waren niet eens de doelpunten van de spits, dat was vooral zijn complete manier van spelen. Haller is een veel mindere voetballer dan Tadic, maar dat zijn lang niet de kwaliteiten die een Ajax-spits vandaag de dag nodig heeft. Dat geldt ook voor de ‘standaardwaarden’ zoals een fabelachtige techniek, een flinke dosis snelheid, een balbehandeling waar Lionel Messi van gaat blozen en een dribbel waarmee je bij voorkeur een heel elftal mee kunt uitspelen. 

In tegenstelling tot dat beeld, laat Haller zien dat het spitsenbestaan van Ajax tegenwoordig vooral uit simpel voetbal en de juiste posities kiezen draait. Met andere woorden: in een goed half jaar tijd heeft Ten Hag het voor elkaar gekregen om het elftal zo te laten inspelen op Haller dat de oude varianten die de coach verzon in het verleden, nu niet meer werken. Dat neemt niet weg dat het spel met Tadic in de punt van de aanval nu definitief tot het verleden behoort: op het moment dat Ajax in een latere fase van de Champions League tegen een Manchester City of een Real Madrid staat, heb je veel meer aan een voetballende spits zoals Tadic en kun je Haller achter de hand houden als pinchhitter. 

De vraag is echter wel hoeveel tegenstanders Ajax nog gaat treffen die het lef hebben om aan te vallen tegen de Amsterdammers. Ajax bewijst keer op keer, óók tegen grotere clubs zoals Borussia Dortmund, dat niet alleen de status van de club blijft groeien: ook het spel van de Amsterdammers doet inmiddels niet meer onder voor de onderlaag van de Europese top, en daar heeft de complete spits Haller alles mee te maken. Zijn negen doelpunten in de Champions League zijn daar het belangrijkste bewijs voor natuurlijk, al laat de wedstrijd tegen Besiktas óók zien dat Ajax een enorm risico neemt met de huidige speelwijze. 

Ajax-probleem

Het was voor de wedstrijd tegen Besiktas eigenlijk een simpele optelsom op het moment dat Haller geblesseerd was: dan zou Tadic zijn oude stek in de punt van de aanval weer overnemen. Dat deze variant niet werkt tegen tegenstanders die weinig druk naar voren zetten, wisten we al vanuit de Eredivisie. Dat dit nu ook geldt voor Champions Leauge-tegenstanders die zich niet tot de Europese Elite scharen, en wellicht ook die grootste clubs van het Europese voetbal, dusdanig rekening met Ajax gaan houden dat er eenzelfde situatie ontstaat als in de Eredivisie: als je tegen Ajax speelt, doe je dat vooral om niet te verliezen of de nederlaag zo klein mogelijk te houden. 

Daardoor wordt Ajax, zowel in de Eredivisie als in de Champions League, nóg afhankelijker van een spits zoals Haller. De Amsterdammers hebben in Danilo Pereira nog een alternatief achter de hand. Aangezien de Braziliaanse aanvaller weinig kansen krijgt van Ten Hag, lijkt de voormalig huurling van FC Twente op dit moment de derde keuze als het gaat om de spits. Dat Ten Hag Tadic nog steeds op zijn onnatuurlijke positie laat voetballen voordat de coach Danilo een kans geeft, spreekt boekdelen over de status van de 21-jarige Braziliaan in de Ajax-aanvallerspikorde. 

Met het oog op de Afrika Cup en mogelijke blessures bij Haller, neemt dat een zorgelijke situatie met zich mee voor de Amsterdammers. Er gaan al tijden geruchten over een terugkeer van Brian Brobbey, maar de kwaliteiten van de RB Leipzig-spits liggen nog verder uiteen dan Tadic-Haller en Danilo-Haller, waardoor er ook een ander soort voetbal gespeeld moet worden op het moment dat Ajax het maximale rendement wil halen uit dat soort type spits. Daardoor lijken de Amsterdammers de komende maanden voor een belangrijke keuze te staan om het (tijdelijke) vertrek van Haller op te vangen: spelers zoals Danilo, en bijvoorbeeld een Mohamed Daramy, de kans geven om zich te bewijzen in de punt van de aanval, terugvallen op Tadic of aankomende winterstop de transfermarkt op voor een alternatief op de gedeeld topscorer van de Champions League.

Wedden dat Ajax kampioen van Nederland wordt?