Hete billen voor Van Nistelrooy (zijn baas)

Ruud van Nistelrooy heeft na de winterstop een heel nieuw team op te bouwen. De coach van PSV raakte niet alleen Cody Gakpo (Liverpool) kwijt, maar moest het ook nog eens doen zonder Noni Madueke, die naar Chelsea vertrok. Dat gemis laat zich sowieso al voelen, en al helemaal omdat de trainer de vastigheden uit het eerste half jaar niet wil loslaten én Marcel Brands, sinds het vertrek van John de Jong de eindverantwoordelijke op selectiegebied, klaarblijkelijk niet was voorbereid op een dubbele toptransfer voor de Eindhovenaren – terwijl de financiële situatie van PSV daar wel om vroeg.

PSV gaf Ruud van Nistelrooy ergens medio januari een onmogelijke opdracht. De trainer moest het al doen zonder Cody Gakpo, maar voordat het partijspel op de training begon, werd de groep bij elkaar geroepen. Noni Madueke, die zijn basishesje al aan had, moest de training afbreken omdat er een akkoord werd bereikt met Chelsea over de overgang van de jonge vleugelflister. Een huurconstructie zat er niet in voor de Eindhovenaren en er zat voor Van Nistelrooy naar eigen zeggen niets anders op dan “het dan maar anders te gaan doen”. Heel veel anders doet PSV het nog niet, en dat is het probleem bij de Eindhovenaren.

Van Nistelrooy en de PSV-rekening

In veel opzichten kun je daar de beginnende hoofdcoach niet (volledig) op aankijken. Van Nistelrooy is in een heel ander vaarwater terecht gekomen dan zijn voorganger Roger Schmidt. De Duitser mocht, onder leiding van John de Jong, de nodige miljoenen spenderen aan spelers zoals Philipp Max, Mario Götze en Eran Zahavi.

Allemaal spelers die enorm veel geld kostten, qua transfersom en/of salaris, en naast het sportieve rendement voor een Champions League-groepsrondeplek het ook niet lukte om op het financiële gedeelte minimaal quitte te spelen: Götze en Zahavi, twee spelers met een topsalaris, vertrokken transfervrij. Max, die voor zeven miljoen euro werd aangekocht en tijdens/na zijn eerste seizoen voor een veelvoud zou kunnen vertrekken, leverde de club twee miljoen euro op – en dus op basis van alleen de transfersom al een verlies van vier miljoen euro.

Op die manier zijn er wel meer verklaringen te vinden waarom PSV financieel achter blijft lopen op Ajax, AZ en als het niet uitkijkt straks ook Feyenoord en FC Twente. Het tientallen miljoenen euro’s aan langlopende schulden en openstaande transferrekeningen heeft PSV de miljoenen hard nodig om de begroting sluitend te krijgen. Terugvallen op reserves kon daarom niet langer – de laatste transferklapper dateerde voor Gakpo uit 2020 (Bergwijn naar Spurs voor 30 miljoen euro, red.) en de Champions Leauge-deelname begint na de afgelopen jaren bijna mythische vormen aan te nemen voor de Eindhovenaren.

Dat blijft ook zo lang de sportieve ambities de rekening van het mismanagement van de afgelopen jaren moeten blijven bekostigen. Het is een beetje de stijl die FC Barcelona koos om de nijpende financiële situatie de baas te blijven en mee te kunnen draaien om het landskampioenschap: op korte termijn financiële middelen binnenhalen die op de lange termijn de club tegen kunnen werken. Bij PSV is het die omgekeerde wereld: er moet geld binnengehaald worden om ervoor te zorgen dat de club financieel het hoofd boven water kan houden – juist omdat er de afgelopen seizoenen, zoals bij FC Barcelona dit seizoen gebeurd, veel meer transferuitgaven werden gedaan dan dat er geld binnenkwam.

De assist op de PSV-toptransfers

Er kleeft echter wel een nare bijsmaak aan de transferwinter van PSV. Dat heeft te maken met het afketsen van de transfer van Cody Gakpo naar Leeds United. Op dat moment gingen alle pijlen van Brands en de raad van commissarissen op John de Jong. De inmiddels ex-technisch directeur van PSV, die wordt opgevolgd door Ernest Steward, en daar hadden de topmannen van de Eindhovenaren misschien iets beter over moeten nadenken.

Op het moment dat degene die het scoutingsapparaat aanstuurt onder druk komt te staan en vervangen wordt door iemand met meerdere petten op (lees: Brands) is de bijwerking dat de focus die er was (technisch directeur is niet voor niets een belangrijke functie bij een voetbalbedrijf, die zorgt immers voor de kwaliteit van “het product”) in een zeer belangrijke fase van de club ontbrak. En daarbij: ook zijn laatste tijd niet kon functioneren zoals nodig is op het moment dat de belangrijkste speler van de club (Gakpo, red.) verkocht moet worden en de selectie niet van dusdanige kwaliteit was dat het intern opgevangen kon worden.

En daarna ging de tweede smaakmaker ook nog eens naar Chelsea – want de Gakpo-transfer was per direct niet zó lucratief dat er “nee” gezegd kon worden tegen een bod van Chelsea.

Daarmee was echter al maanden voor de Gakpo-transfer al duidelijk dat de 23-jarige aanvaller binnenkort zou vertrekken. Met zo’n mega-productief half jaar als Gakpo had, zijn er nóg meer redenen te vinden om ervoor te zorgen dat het scoutingsapparaat op volle toeren naar een nieuwe flankenspeler zoekt, de technisch directeur lijntjes kan uitgooien naar potentiële versterkingen en er een speler klaar staat die enigszins in de buurt kan komen bij het voetbal dat Gakpo en/of Madueke lieten zien – aangezien PSV onder Van Nistelrooy draait op de dreiging van de vleugelaanvallers, is dat wel zo handig.

In plaats van een (pijl)snelle buitenspeler zoals Jesper Karlsson (AZ) of Kamaldeen Sulemana (Rennes) of andere spelers die minimaal vijftien tot twintig miljoen euro kosten, werd Thogan Hazard gehuurd en zal PSV moeten hopen dat Johan Bakayoko, Ismaïl Saibai, Mauro Junior of de nu geblesseerde Sávio  opstaan op de flanken. Dat Fabio Silva werd aangekondigd als een speler die ook op de flanken uit de voeten kan, maakt hem nog geen geschikte vervanger voor Gakpo en/of Madueke. Niet alleen komt ook Silva snelheid te kort, de Portugees is van nature een spits, wilde graag met Van Nistelrooy samenwerken en lijkt zich vooral te richten op de concurrentiestrijd met Luuk de Jong.

Test voor Van Nistelrooy

Dat neemt wel een pijnlijke situatie voor de Eindhovenaren met zich mee. Als zelfs De Jong zich geroepen voelt om zich meer met het spel te gaan bemoeien omdat de spits anders sowieso niet in het verhaal voorkomt, laat zien hoe hoog de nood aan de man is bij PSV. Daar wordt Van Nistelrooy uiteraard als eerste op aangekeken. De oefenmeester heeft op dit moment nog geen grote veranderingen in zijn speelstijl doorgevoerd, terwijl de selectie-opbouw daar (helemaal met de blessure van El Ghazi) wel om vraagt.

Dat hoeft niet te betekenen dat de oud-topspits terugvalt op de filosofie die Roger Schmidt hanteerde. Als je de verschillen, vooral de passingstijl en qua positionering/looplijnen van de spelers, tussen de twee trainers naast elkaar legt, is dat onmogelijk. Wat wel kan, is een overgang die Erik ten Hag vorig jaar maakte: van een systeem met vleugelspelers naar een systeem met twee centrale aanvallers en een ruit op het middenveld.

In zo’n situatie is PSV niet meer afhankelijk van de acties van spelers die nog lang niet het niveau hebben of überhaupt het niveau van Gakpo en Madueke halen. De Jong kan zo diep in de spits blijven staan, Xavi Simons kan daar omheen spelen en hoeft zich geen zorgen te maken dat er geen ruimte ontstaat in het drukke centrum: daar heeft Van Nistelrooy immers Guus Til voor. Dat PSV dan ook een extra mannetje op het centrale middenveld heeft staan, kan de opbouw ook alleen maar ten goede komen. Zo creëert PSV op basis van de startopstelling ook nog eens een overtalsituatie op de plek waar ook de meeste creatieve kwaliteit rondloopt bij PSV: het centrale middenveld.

Voor Van Nistelrooy, maar vooral voor Brands, wordt het ondertussen wel aardig heet onder de billen. Als naast directe plaatsing voor de Champions League (via kampioenschap, red.) ook de voorronde van het Miljardenbal verder uit zicht raakt, heeft PSV mogelijk wéér een dikke miljoenen transfer nodig om volgend seizoen door te komen. Dat het salarishuis een stuk groter is geworden door de komst van ervaren krachten zoals Walter Benítez en De Jong, maakt dat nog extra pijnlijk. Helemaal als je nagaat dat er over het algemeen één route is naar een snelle cashflow in het voetbal: een van je beste spelers verkopen op het moment dat de concurrentie wél geld kan uittrekken voor versterkingen.