Hoe PSG-fan Nicolas Sarkozy het WK naar Qatar bracht

Niet-uitbetaalde lonen, onverklaarbare sterfgevallen en dwangarbeid. Hoe heeft het kunnen gebeuren dat het WK in Qatar wordt gespeeld? De voormalig president van Frankrijk, Nicolas Sarkozy, blijkt als supporter van Paris Saint-Germain een grote rol te spelen.

Moderne slavernij

Een voetbalinhoudelijke voorbeschouwing over het nationale elftal van Qatar zou alleen maar aandacht afleiden van alle misstanden die in het land plaatsvinden. Door de lange werkdagen in de hitte, de gebrekkige veiligheid en slechte woningen voor arbeidsmigranten wordt Qatar immers moderne slavernij verweten.

In het olierijke land met 300.000 inwoners werken zo’n twee miljoen arbeidsmigranten uit landen als Nepal, Bangladesh en India. Er zouden de afgelopen jaren meer dan 6500 arbeiders zijn omgekomen door de slechte omstandigheden, onder meer bij het bouwen van de WK-stadions. Het toernooi begint over vier weken en wordt niet meer geannuleerd, maar door de verantwoordelijken te benoemen, kan de voetbalwereld leren van de fouten in het verleden.

Overname Paris Saint-Germain

De naam van Qatar werd in 2011 voor het eerst zichtbaar op de hoogste podia van het voetbal. Het land zonder grote voetbalhistorie werd shirtsponsor van FC Barcelona en eigenaar van Paris Saint-Germain. De toenmalige kroonprins van Qatar, Tamim bin Hamad Al Thani, kocht zeventig procent van de aandelen van de club uit Parijs. Deze overname werd op naam gezet van Qatar Sports Investments, een investeringsmaatschappij in handen van de overheid van Qatar. De voorzitter van dat fonds, Nasser Al-Khelaifi, werd benoemd tot clubpresident van PSG en is dat op de dag van vandaag nog altijd.

Platini en Sarkozy

Bij de overname van PSG had Qatar al het idee om in 2022 het WK te organiseren. In november 2010, een maand voordat de locatie bepaald werd, had UEFA-voorzitter Michel Platini een ontmoeting met de kroonprins van Qatar en zijn goede vriend Nicolas Sarkozy, president van Frankrijk. Sarkozy is supporter van PSG, een club die op dat moment geen rol van betekenis speelde en worstelde met financiële problemen. Tijdens de lunch in zijn Franse presidentiële residentie zou hij bij Platini hebben aangedrongen om niet voor de Verenigde Staten te stemmen, maar voor Qatar.

Volgens Sepp Blatter, destijds voorzitter van de FIFA, was het inderdaad Sarkozy die regelde dat het WK naar Qatar ging. “Qatar won dankzij de tussenkomst van politici op hoog niveau in Frankrijk. Dat is bekend en bewezen. Ja, Sarkozy met Michel Platini”, zei Blatter. Een stelling die hij sindsdien meerdere keren heeft herhaald. Blatter gaf later zelfs toe dat de toewijzing aan Qatar een fout was.

In 2019, toen het kwaad al was geschied, werden Platini en medewerkers van Sarkozy door de Franse autoriteiten verhoord vanwege vermoedens van corruptie omtrent de WK-toewijzing. Welk politiek of financieel belang Sarkozy had bij het WK in Qatar is gissen. Maar als supporter van Paris Saint-Germain bewees hij een dienst aan de emir van Qatar, die zijn favoriete club naar grote hoogte zou brengen.

Veroordeeld voor corruptie

De naam van Sarkozy is allesbehalve onomstreden. De oud-president werd vorig jaar veroordeeld voor corruptie vanwege omkoping van een rechter en machtsmisbruik tijdens zijn presidentschap. Hij ging in beroep tegen de celstraf van drie jaar, waarvan twee voorwaardelijk. Kort daarop werd hij ook veroordeeld voor fraude vanwege illegale financiering van zijn presidentscampagne. Hiervoor kreeg hij een celstraf van één jaar opgelegd, die hij thuis mocht uitzitten.

Ook de corrupte FIFA-officials bleven niet ongestraft. In 2014 bracht de Britse krant The Sunday Times naar buiten dat de stemmen voor het WK in Qatar gekocht zouden zijn. De vicepresident van Qatar, Mohammed bin Hamman, zou via een geheim fonds Afrikaanse FIFA-officials hebben omgekocht. Van de 22 bestuurders die een stem hadden in de benoeming van Qatar zijn er inmiddels 11 beboet, vervolgd of geschorst vanwege corruptie. Blatter werd in 2015 voor acht jaar geschorst. Platini stapte een jaar later op als voorzitter van de UEFA vanwege een dubieuze betaling.

Maar Qatar ging aan meer grenzen voorbij om het WK in handen te krijgen. Het land huurde een pr-bureau in om propaganda en nep-nieuws te verspreiden en zette voormalig CIA-agenten in om de andere kandidaten, de Verenigde Staten en Australië, dwars te zitten. Strikt verboden natuurlijk, maar de FIFA liet het allemaal gebeuren. Het gevolg is honderden doden, een zorgelijke situatie voor vele arbeidsmigranten en een WK voetbal in de winter. Qatar grijpt het toernooi lachend aan om via de sport zijn naam te zuiveren van de misstanden, mensenrechtenschendingen en intolerantie voor bijvoorbeeld homoseksualiteit.

Amnesty International

Het is niet te laat om de FIFA verantwoordelijk te houden voor de misstanden in Qatar. Amnesty International deed in mei van dit jaar een oproep aan FIFA-voorzitter Gianni Infantino om de getroffen arbeidsmigranten te compenseren. “Door het Wereldkampioenschap voetbal aan Qatar toe te kennen zonder voorwaarden te stellen voor een betere bescherming van de rechten van arbeiders, droeg de FIFA op aanzienlijke schaal bij aan mensenrechtenschendingen. Als gevolg hiervan zijn in de afgelopen 12 jaar honderdduizenden arbeidsmigranten uitgebuit.”

Amnesty International verzoekt de FIFA een herstelprogramma op te zetten voor de uitgebuite arbeidsmigranten in Qatar. Hiervoor zou 440 miljoen dollar moeten worden vrijgemaakt, hetzelfde bedrag dat de teams krijgen die deelnemen aan het toernooi. Ook wordt gevraagd om in de toekomst bij de verkiezing van een toernooi strikte criteria te hanteren op het gebied van mensenrechten.

Amnesty schrijft: “Herstel kan verschillende vormen aannemen, waaronder financiële compensatie, excuses, rehabilitatie of maatregelen om herhaling te voorkomen.”

Protesten

Vanuit de voetbalwereld zijn er verschillende statements gemaakt over het WK in Qatar. De spelers van Noorwegen toonden shirts met ‘Respect’ en ‘Human Rights’ en de Duitse nationale ploeg toonde een spandoek dat refereerde aan mensenrechten. Denemarken heeft in samenwerking met Hummel zwarte uitshirts gepresenteerd ter ere van de overleden arbeidsmigranten. Ook is het logo van de nationale bond en het sportmerk op het shirt minder zichtbaar gemaakt als vorm van kritiek.

Het verwerpelijke regime in Qatar houdt ondertussen gewoon stand. Deze week kwam naar buiten dat de vrijheid van journalisten ernstig wordt beperkt. Ze mogen op veel plekken niet filmen en moeten een vergunning hebben om arbeidsmigranten te interviewen. Ook worden verslaggevers constant gevolgd via een app. In het verleden heeft Qatar al journalisten opgepakt vanwege negatieve berichtgeving over het land. Veel media gaan toch naar het WK om de misstanden onder de aandacht te brengen.

Sponsoren van het Nederlands elftal als ING, Albert Heijn en Heineken hebben laten weten niet naar Qatar af te reizen. ING en Heineken zullen ook geen speciale WK-reclames uitzenden. De Nederlandse overheid moet nog beslissen of het een delegatie naar Qatar stuurt. Het toernooi begint over vier weken. Op 29 november treft Oranje gastland Qatar.