Kampioenmaker Ajax speelt bij PSV

Het nieuwe seizoen betekent dat de kaarten voor Ajax en PSV opnieuw worden geschut. Dit seizoen is dat misschien nóg meer het geval dan voorgaande jaren. Niet alleen hebben de twee belangrijkste titelkandidaten allebei een nieuwe trainer, ook de selecties van de Nederlandse toppers zijn al flink op de schop gegaan. In die zin staat PSV inmiddels met 1-0 voor: na het vertrek van Sébastien Haller naar Borussia Dortmund hebben de Eindhovenaren dé Ajax-kampioenmaker in huis. 

Er komt in de eerste weken van de competitie bij Ajax het moment dat Sébastien Haller pas écht gemist wordt. De boomlange aanvaller was bij zijn komst geen typische puntspeler voor de Amsterdammers, vertrekt met een hoop extra technische bagage naar Borussia Dortmund, maar niet elke Ajax-fan lijkt zo rouwig om het vertrek van de doelpuntenmachine. Ajax verkoopt de Ivoriaans international voor minimaal 31 miljoen euro, een kleine tien miljoen euro meer dan dat het aan West Ham United betaalde, maar het gat dat de aanvaller achterlaat, is groter dan de 1,90 meter die Haller lang is en meer dan de 47 doelpunten in 65 wedstrijden voor de Amsterdammers. Al heeft dat meer te maken met de situatie bij titelconcurrent PSV dan met de selectie van trainer Alfred Schreuder. 

Ajax

De succesfactor van Haller zat ‘m ook in de belangrijkste kritiek op de spits. Vanaf zijn eerste minuten tot zijn laatste doelpunt werd de Ivoriaans international onder vuur genomen wegens zijn trage draaicirkel, zijn explosiviteit, zijn balbehandeling en andere onderdelen van het technische voetbal dat er gevraagd wordt in de punt van Ajax-aanval. Je kunt met de wijsheid van nu ook zeggen dat Haller nóóit is gescout of is aangetrokken om die kwaliteiten. Dat zorgde eigenlijk vanaf moment één voor een misvatting: de fans van de Amsterdammers wilden een Ajax-aanvaller, maar kregen een aanvaller die Ajax nodig had. 

De 47 treffers die Haller in het Ajax-shirt maakte zijn samen met de zestien assists goed voor gemiddeld één (0,97) beslissende actie per wedstrijd. Niet slecht voor een spits die eigenlijk niet aan de vereisten voldoet. Dat Haller vooral in zijn tweede seizoen als Ajacied van grote waarde werd voor de ploeg van Erik ten Hag, kwam ook door de manier waarop de trainer zijn elftal liet spelen. Waar de spits eerst verantwoordelijk was voor het creëren van ruimtes voor andere spelers (Tadic-model, red.), was de belangrijkste taak voor Haller tegen de laatste linie aanplakken, zichzelf aanspeelbaar maken buiten de zestien en ervoor zorgen dat hij op tijd bij de eerste paal was om een voorzet af te maken. 

Dat ging Haller naarmate de Ajax-maanden elkaar opvolgde steeds beter af. Dat de Ivoriaan boven zichzelf uitsteeg in de Champions League, onder andere in de wedstrijden tegen zijn nieuwe werkgever Borussia Dortmund, zorgt er uiteindelijk voor dat de recordtransfer van 22,5 miljoen euro anderhalf seizoen later een koopje is geweest. Met dik dertig miljoen euro aan transferinkomsten, die meteen weer door naar Londen kunnen om de komst van Steven Bergwijn te bekostigen, lijkt Haller niet alleen op sportief gebied een succes voor de Amsterdammers. Nu de spits de Johan Cruijff ArenA achter zich heeft gelaten, staat Ajax voor het probleem van vóór de komst van de voormalig spits van AJ Auxerre, FC Utrecht, Eintracht Frankfurt en West Ham United. 

PSV en Feyenoord

Ajax was en is immers niet de enige Nederlandse topclub die de afgelopen seizoenen de switch naar een grote, sterke spits maakte. Bij Feyenoord zag je dat vorig seizoen ook gebeuren. In het begin van het seizoen koos trainer Arne Slot vaak voor Bryan Linssen in de punt van de aanval, maar naar verloop van tijd bleek de grotere en sterkere Cyriel Dessers als diepste aanspeelpunt en belangrijkste afmaker toch iets effectiever. Hetzelfde geldt voor PSV aankomend voetbaljaar. De Eindhovenaren haalden Luuk de Jong terug van zijn buitenlandse avontuur bij Sevilla en FC Barcelona en heeft daarmee, na twee jaar het behendige spel van Eran Zahavi, weer de oude, vertrouwde sterke puntspeler in de gelederen. 

Er is ook een eenvoudige verklaring voor die trend. Als je kijkt naar het spelbeeld in de Eredivisie, dan lopen Ajax, PSV en Feyenoord allemaal dezelfde defensieve muur die tegenstanders over het algemeen tussen de eigen zestien meter en de middellijn bouwen. Daardoor wordt een Nederlandse topclub eigenlijk automatisch naar de flanken gedwongen om ruimte te vinden voor een aanval. Een combinatie door het midden, of een individuele actie die de buitenspeler van buiten naar binnen brengt, zijn dan vaak de enige opties die het elftal heeft op het moment dat er een kleine, behendige spits in de punt staat. De voorzet komt dan vaak van de opkomende back, die de bal over het algemeen laag teruglegt op een inlopende medespeler.

Ja, dan hoef je als aanvaller alleen nog ‘maar’ die bal erin te lopen. Aan de andere kant: op het moment dat de tegenstander al defensief ingesteld staat, staan er over het algemeen ook méér tegenstanders dan medespelers in de zestien en is het de kans in beginsel al groter dat de bal voor de voeten van een tegenstander eindigt dan in het netje. Met een grote, sterke spits krijgen de buitenspelers niet alleen een mogelijkheid om ook hoog een bal voor te geven. Het geeft de defensie en het middenveld ook een extra troef: een lange bal op de spits, die deze vast kan houden totdat de aansluiten vanuit het middenveld en de vleugels op gang komt. 

Kampioenmaker

Met het vertrek van Sébastien Haller en Cyriel Dessers in het achterhoofd, heeft PSV met de terugkeer van De Jong helemaal een werelddeal gesloten. Dat de 31-jarige Nederlander bij FC Barcelona een beetje de ‘Haller-rol’ vertolkte, voetballend ver van het ideaalplaatje maar toch een meerwaarde hebben, komt PSV alleen maar goed uit. De Jong mag dan richting de laatste fase van zijn actieve voetbalcarrière gaan; een slechtere voetballer zal hij van een jaar spelen en trainen bij Barcelona niet geworden zijn. 

Daardoor heeft Ajax de jackpot gewonnen met de transfer van Haller, maar is het PSV dat voorlopig de kampioenenmaker in huis heeft. Hoe goed Bergwijn ook in de kleine ruime is en hoe balvast Tadic kan zijn als je hem in de voeten aanspeelt: als die twee spelers hetzelfde (lucht)duel aangaan als De Jong, komt de ervaren spits van PSV daar zonder uitzondering als winnaar uit. Dat geeft PSV niet allen het voordeel dat het ten alle tijden een aanspeelpunt heeft, in de opbouw of om onder de druk uit te komen, die op hetzelfde moment ook nog een zeer vaardig doelpuntenmaker is.

Marcel Brands en John de Jong (PSV) laten zien dat ze het in de eerste fase van het seizoen beter voor elkaar hebben dan Gerry Hamstra en Klaas Jan Huntelaar (Ajax). Dat Ajax haar eigen onderhandelingspositie over de transfer van Brobbey extra bemoeilijkt – RB Leipzig weet immers ook dat Ajax een spits móét kopen – lijkt op dit moment de laatste zorg bij Ajax, die in De Jong eigenlijk de perfecte opvolger van Haller had. Dat De Jong óók voor PSV had gekozen op het moment dat Ajax in de markt was, lijkt echter wel duidelijk. Als dat een voorbode is voor het nieuwe seizoen, dan zijn de rollen straks ook op het veld omgedraaid. PSV kan immers nu op dominantie trainen met een spelersgroep die vrijwel compleet is, terwijl Ajax pas na het afronden van de transfers van Owen Wijndal (AZ) en Brian Brobbey (of een andere spits) de puntjes op de i kan zetten.

TIP: Wint Ajax (1.65x) of PSV (3x) de Eredivisie?