Klaassen mag hopen op stunttransfer

Davy Klaassen was de afgelopen drie interlands één van de vaste keuzes van bondscoach Louis van Gaal. Het is geen toeval dat Oranje steeds beter ging draaien naarmate de Ajax-middenvelder zijn stempel steeds meer op het spel drukte. De aanvallende middenvelder speelde in een andere rol dan hij bij Ajax doet. Een rol die Ten Hag wellicht inspireert voor zijn tactische keuzes als trainer van de Amsterdammers. 

Dat Davy Klaassen een bovengemiddeld getalenteerde voetballer was, dat wisten we al langer. De blonde middenvelder van Ajax probeerde via Everton en Werder Bremen zijn buitenlandse ambities te verwezenlijken, maar keerde vorig seizoen na een teleurstellende tijd in Engeland en een degradatiestrijd in Duitsland terug bij Ajax. Eenmaal terug in Amsterdam leek Ajax een andere speler binnengehaald te hebben dan het uitzwaaide. Klaassen speelde niet langer op zijn geliefde nummer tien positie, iets wat bij teams in de middenmoot en onderkant van de competitie niet ongebruikelijk is, en moest zich schikken in een meer controlerende rol. Dat Klaassen na een paar weken bij Ajax ‘gewoon’ weer verhuisde naar de positie van aanvallende middenvelder, zorgt er voor dat een groot deel van de ontwikkeling die Klaassen in Engeland en Duitsland heeft gemaakt, niet altijd aan het licht komen. 

Davy Klaassen en het Nederlands elftal

Voor Klaassen was die ontwikkeling ook de reden dat hij een aantal jaar buiten beeld raakte bij Oranje. De middenvelder had, net als Donny van de Beek vorig seizoen, een aantal jaren in Ajax 1 achter de rug. Het buitenlandse avontuur begon te kriebelen en Everton stond op de stoep om Klaassen voor 27 miljoen euro over te nemen. De Engelse middenmoter stond destijds onder leiding van Ronald Koeman en de Nederlandse trainer maakte van Klaassen één van zijn eerste aankopen. Niet alleen de tijd van Koeman bij Everton viel tegen, dat kan zeker gezegd worden van de periode die Klaassen in Liverpool beleefde. Twee jaar na zijn overstap van Ajax naar Everton bood Werder Bremen een uitweg voor de middenvelder. 

Everton slikte een verlies ruim tien miljoen euro op het moment dat het Klaassen voor 12 miljoen euro over deed aan de Duitse laagvlieger. In de Bundesliga kwam Klaassen in een heel andere wereld terecht dan dat hij gewend was: bij Ajax speelde hij om het landskampioenschap, bij Everton probeerde hij zich te nestelen in de subtop maar bij Werder Bremen was het vechten om elk punt. Dat dit soort voetbal een speler als Klaassen goed ligt, zal niemand verbazen. Dat daarmee zijn technische bagage en offensieve kwaliteiten lange tijd werden ondergesneeuwd door een ijzeren discipline, intelligente loopacties om constant aanspeelbaar te zijn en het vermogen om, hoe hoog de druk ook is, vaak de juiste oplossing te vinden in balbezit zijn niet meteen negatieve aspecten. Het zorgde er echter wel voor dat we Klaassen pas vorig jaar terugzagen bij het Nederlands elftal. 

Een paar weken na zijn rentree bij Ajax, lag de eerste uitnodiging voor Oranje al op de mat bij Klaassen. Bondscoach Frank de Boer nam de aanvallende middenvelder mee naar EURO 2020, maar voor Klaassen zaten er geen speelminuten in het vat. Door een tactische aanpassing van Van Gaal is er in het huidige Nederlands elftal niet alleen plek voor Klaassen, de rol die hem aangemeten is, lijkt hem op het lijf geschreven. Van Gaal kiest in tegenstelling tot De Boer dus voor om 1-4-3-3 te spelen, maar doet dit in een andere formatie dan Koeman dat deed. Het belangrijkste verschil? Davy Klaassen. 

Foefje van Van Gaal

Van Gaal heeft meerdere keren laten vallen dat het eigenlijk niet ziet zitten om volgens de principes van de oude Hollandse School te spelen. Van Gaal stelde ook na de overwinning op Turkije (6-1) dat Oranje in balbezit nog veel meer kan uitrichten dan nu het geval is. Dat de bondscoach Oranje de afgelopen wedstrijden toch in de klassieke uitvoering van de Hollandse School, 4-3-3 met de punt naar achteren, liet starten, zegt echter niet dat de oude principes blind worden gevolgd. De invulling die Klaassen geeft aan één van de twee centrale middenvelder-posities is daar een belangrijk voorbeeld van. 

Er zijn op het middenveld drie basisrollen: defensief ingestelde middenvelder (‘zes’, De Jong), de verbindingsspeler (acht, Wijnaldum) en een aanvallend ingestelde middenvelder (tien, Klaassen). Ten tijde van de 4-3-3-variant onder Koeman stond de aanvallende middenvelder, in dat geval Wijnaldum, altijd achter de spits. Van Gaal kiest ervoor om Klaassen dichter tegen zijn eigen defensie te laten starten, waardoor je eigenlijk een ‘lopende’ tien krijgt in plaats van een ‘vaste’ tien. Daardoor kan Oranje Memphis aanspelen in de punt, kan de sterspeler van Oranje zijn actie of steekpass geven én heeft het Nederlands elftal in de persoon van Klaassen altijd een diep staand afspeelpunt én iemand die bewezen heeft dat hij weet hoe hij een (eerste) doelpunt maakt. 

Dat dit tegen Turkije beter tot uiting kwam dan tegen Montenegro, heeft alleen te maken met de kwaliteiten van de tegenstander. In de wedstrijd tegen Montenegro stond Tyrell Malacia als linksback opgesteld omdat Blind een schorsing uitzat. De Feyenoord-verdediger maakte een sterke indruk op de linkerflank, maar zorgde er ook voor dat Oranje tijdens de wedstrijd moeilijker naar een 1-5-3-2-systeem kon switchen. Daardoor kan De Jong, en dus ook Wijnaldum en vooral Klaassen, een stuk minder diep op het veld staan. Zowel tegen Noorwegen als tegen Turkije trok Blind vaak naar binnen op het moment dat er vanaf rechts werd aangevallen, waardoor er een driemansdefensie kon ontstaan met Blind, Stefan de Vrij en Virgil van Dijk. Met die drie mannen in het centrum zorgde Van Gaal ervoor dat zijn middenveld naar hartenlust kon aanvallen zonder dat het in de problemen zou komen omdat de restverdediging niet voldoende is om een counter tegen te houden.

Ajax-stunt

Daar zou ook Ajax-trainer Erik ten Hag lering uit kunnen trekken. De coach van de Amsterdammers houdt al jarenlang vast aan een systeem met een ‘vaste’ nummer tien. De coach doet dat met een reden: in het verleden speelde Ten Hag ook met één verdedigende middenvelder, maar na het vertrek van Frenkie de Jong naar FC Barcelona kon de coach van Ajax geen geschikt profiel vinden van een speler die deze rol op kon vullen. Daardoor switchte Ajax naar een systeem met twee defensieve middenvelders, een balafpakker (Edson Alvarez) en een spelmaker voor de defensie (Ryan Gravenberch). Een systeem dat je zou kunnen omgooien om eenzelfde situatie als bij het Oranje van nu te krijgen, maar ook in de huidige positionele samenstelling van de Amsterdammers kan Klaassen in eenzelfde rol gaan spelen. 

Door Klaassen vanaf de ‘controlerende’ posities te laten inschuiven, kan Ajax een man-meer-situatie creëren in de gevaarlijkste zones van het veld (vanaf 25 meter van het doel van de tegenstander). Daarmee verandert alleen ook de rol van de nummer tien: deze wordt dan geen schaduwspits zoals Klaassen nu speelt, maar meer een spelmaker die zich in laat zakken op het moment dat Klaassen vanuit het middenveld richting het strafschopgebied dendert. En op dit moment lijkt er maar één speler die over deze technische bagage én het overzicht met en zonder balbezit: Christian Eriksen.