Koeman leert niet van Barcelona-tijd

Twee minuten. Zo lang duurde de droom van het Nederlands elftal op een stunt tegen Frankrijk. Twee keer balverlies van Kenneth Taylor, de tweede nog knulliger dan de eerste, werden door de mannen van Didier Deschamps afgestraft. Dat was niet de enige hulp die de Fransen kregen. De dadendrang van Memphis Depay en de keuzes van Koeman gaven Mbappé en de zijnen niet te missen kansen.

Nederlands elftal start EK kwalificatie-poule met nederlaag tegen Frankrijk

Met één diepgaande loopactie liet Kylian Mbappé zien wat Oranje miste in de wedstrijd tegen Frankrijk. Bij de vierde treffer van de Fransen liep de aanvaller van Paris Saint-Germain uit de rug van Lutsharel Geertruida, buiten het zicht van Marten de Roon en in de lijn van de steekpass die tot de 4-0 van Frankrijk leidde. De jonge aanvoerder van De Haantjes maakte zijn reputatie daarmee opnieuw waar. Het voetballende klasse verschil tussen de sterspeler van Frankrijk en die van het Nederlands elftal (Depay, red.) na een paar minuten voetballen al duidelijk…

Het werd aanvalsleider van Paris Saint-Germain en de nationale ploeg ook niet moeilijk gemaakt. In eerste instantie al niet door Ronald Koeman. De bondscoach stapte af van het door Louis van Gaal ingevoerde systeem en bleek daarmee liever met opgeheven hoofd ten onder te gaan dan voortborduren op het werk van zijn voorganger. Ten minste: ten delen. Koeman durfde het immers aan om Kenneth Taylor een plek op het middenveld met De Roon en Georginio Wijnaldum te geven.

Na een minuut kreeg de Ajacied al zijn eerste waarschuwing. Dat gevaar werd door Taylor zelf ongedaan gemaakt, maar in de opbouw daarna ging het opnieuw mis bij Ajax-middenvelder. Taylor ervaarde dat een EK kwalificatiewedstrijd toch andere koek is dan de gemiddelde Eredivisie-wedstrijd.

Het moment dat Mbappé de bal kreeg, de dribbellijn naar binnen helemaal open lag en de bloedsnelle aanvaller voor de bal breed op Antoine Griezmann koos, is het onderdeel dat Memphis niet alleen bij Oranje in zijn spel mist. De gave om ook weg te blijven van spelsituatie. Dan kan jeop de juiste momenten aan in de bal te komen. Je spel afwisselen door ook diep te gaan. En als je dan met de bal aan de voet en de neus naar de goal staat, eerst het overzicht behouden voordat je een individuele actie maakt.

Mbappé als voorbeeld voor Memphis

Het is algemeen bekend dat Memphis het liefste in de punt van de aanval speelt. Dat concept is meer dan bewezen in de vorige periode van Koeman als bondscoach. Wat daar ook naar voren kwam, is het gebrek aan een diep aanspeelpunt in de opbouw. Dat heeft een nadelig gevolg voor Oranje: het veld wordt kleiner, de pass-moeilijkheidsgraat moeilijker, de druk hoger en de kans op fouten alleen maar groter.

Nu is het (te) makkelijk om Memphis’ zijn fout voorafgaand aan de vierde Frankrijk-treffer uit te lichten. Mbappé en Memphis hadden een gelijkwaardig aandeel in het balbezit voor hun ploeg (3,2% om 3,7%). Memphis loste zelfs één schot meer dan Mbappé (zes om vijf), maar Mbappé haalde daar niet alleen meer doelpunten (twee stuks), maar ook meer schoten op doel (vier) uit. Daar in tegen waren de individuele acties van Memphis meer succesvol dan die van Mbappé, maar was de jonge aanvoerder van de Fransen toch de gevierde man.

Als linksbuiten van de Fransen had Mbappé met Randal Kolo Muani altijd een sterk en snel aanspeelpunt in de buurt en kon hijzelf zonder bal in een betere positie lopen. Daardoor kon Mbappé vaker rondom het zestienmetergebied van Jasper Cillessen opduiken en voor gevaar zorgen. Memphis stond op zijn beurt dan vaak ‘vast’ op de linkerflank. De aanvaller van Atlético Madrid had dan wel Taylor-vervanger Wout Weghorst als aanspeelpunt in de diepte; daar stond over het algemeen ook één of meerdere linies Fransen achter en/of tussen.

Het andere Koeman-kwaaltje bij het Nederlands elftal

Daardoor was het bij een 0-0 stand al een ogenschijnlijk onmogelijke opdracht om zonder Frenkie de Jong, Cody Gakpo en Matthijs de Ligt de topploeg van Frankrijk partij te bieden. Dat de bondscoach op de trainingen en in de wedstrijdbesprekingen heeft gehamerd op het belang van een vrijwel perfecte passing vanaf het middenveld, is echter geen reden om de bondscoach aan te kijken op de naïeve keuze voor een spelsysteem met veel ruimtes tussen de linies.

Het siert de bondscoach dat hij, ondanks de afwezigen, vertrouwen in zijn systeem en de spelers die wel fit zijn houdt. Aan de andere kant werd binnen twee minuten al duidelijk waarom Van Gaal die extra verdediger in het centrum wilde hebben: dan had Mbappé niet alleen de wingback, maar ook de verdedigende middenvelder en de eerste van de drie centrale verdedigers moeten passeren om tot schotkansen te komen.

Als het veld al kleiner gemaakt wordt door een gebrek aan diepte in het spel van de spits, komt het aan op de pass-snelheid en -precisie. In het spel van Koeman speelt Oranje met twee controlerende middenvelders, waarvan er één zich het meest met de opbouw vanuit de defensie bemoeid en de ander als doorgeefluik / stok achter de deur in het centrum opgesteld staat. Met twee controlerende middenvelders is het voor de tegenstander wel gemakkelijker om Oranje in de opbouw vast te zetten en het opbouw-spel richting de zwakste schakel te dwingen.

Barcelona 2.0

Dat Koeman een fan is van De Roon, daar hoef je alleen het interlandoverzicht van de Atalanta-middenvelder erbij te pakken. Van Gaal deed bijna geen beroep op de verdedigende middenvelder. Tegen Frankrijk liet De Roon zien waarom: in de opbouw is de meest defensieve middenvelder altijd degene die het vaakste aan de bal is – helemaal in een 4-3-3-variant.

Dan is er immers ook meer ruimte tussen de buitenspelers, de backs en het middenveld. Dan zorgt niet alleen balverlies vanuit het centrum, maar ook een mislukte actie van één van de buitenspelers voor een directe counterkans voor de tegenstander. Tel daar de keuzes om Memphis uit laten zakken en De Roon als middenvelder met het meeste balbezit te laten bij op, en onderaan de rekening komt een andere naam te staan als hoofdverantwoordelijke. Niet de klasse van Frankrijk, het duivel-uit-een-doos-spel van Mbappé, de fouten van Taylor en Memphis, maar de keuzes van Koeman vóór de wedstrijd waren de grootste boosdoener.

Natuurlijk zijn spelers als Mbappé en Griezmann bepalend op het hoogste niveau. De ruimte tussen de linies werd tijdens Koemans tijd in Spanje ook benut door de kleinere ploegen. Dat zal tegen Gibraltar geen grote problemen opleveren, maar ook Grieken en Ieren kunnen profiteren van individuele fouten, linies die uit elkaar staan en ruimte achter de verdediging. Als dan ook de zwakste passer het meest in balbezit komt van het middenveld en de spits meer balbezit heeft dan  de aanvallende middenvelder, stond die defensie nog niet eens zo slecht, maar kwam het door Barcelona-achtige inschattingsfouten van Koeman in de problemen.