Legt Gutiérrez bom onder megatransfer PSV?

Érick Gutiérrez lijkt voorlopig de concurrentiestrijd op het middenveld van PSV in zijn voordeel beslist. De Mexicaanse defensieve middenvelder, die vorig seizoen vaak naast de Ivoriaan stond, kreeg de afgelopen weken de voorkeur boven de gewilde defensieve middenvelder van de Eindhovenaren. De vrees dat Sangaré door het kwijtraken van die basisplaats zijn transfer(clausule) verliest, lijkt ongegrond. Niet alleen door de ontwikkeling van Sangaré, maar vooral voor het aspect dat Gutiérrez wél in zijn spel heeft zitten.

PSV, Erick Gutiérrez en de transfer van Ibrahim Sangaré

PSV zit dit seizoen in de Eredivisie-hoek waar de klappen vallen. De Eindhovenaren gokten twee seizoenen lang op het Volgaß-voetbal van Roger Schmidt. Het kreeg niet alleen de rekening gepresenteerd voor het missen van twee jaar aan Champions League-voetbal (en de begrootte inkomsten).

Terwijl er met spelers als Mario Götze, Eran Zahavi en Philipp Max wel voor miljoenen aan salarissen en een transfersom werden uitgekeerd – en de club daar een Johan Cruijff Schaal en een KNVB Beker voor terugkreeg – brachten deze spelers qua restwaarde eigenlijk niets op voor de Eindhovenaren – en kostten deze spelers onder aan de rekening meer dan deze hebben opgeleverd.

PSV ging pas prijzen pakken toen de Eindhovenaren van het 4-2-2-2-systeem overschakelde naar een 4-3-3-variant met de punt naar voren – en daarmee dus een variatie werd gecreëerd op de succesformatie die Phillip Cocu ook als trainer onsterfelijk maakte in Eindhoven en omstreken (4-3-3 met de punt naar achteren).

De Van Nistelrooy-variatie

In zekere zin borduurt PSV, en daarmee trainer Ruud van Nistelrooij, voort op die ingezette lijn. De dit seizoen debuterende hoofdtrainer heeft te maken met andere krachten dan Cocu, maar ook dan Schmidt. De tactische verandering tussen het eerste en het tweede seizoen van de Duitser is een belangrijke aanwijzing dat de voetbalvisie van Van Nistelrooij beter aansluit bij de plannen van het bestuur van de Eindhovenaren.

Met algemeen directeur Marcel Brands als belangrijkste steunpilaar, en daarmee ook de raad van commissarissen, was het al snel duidelijk dat Van Nistelrooij het vertrouwen zou krijgen. Hoewel de oud-topspits niet elke week een topprestatie met zijn team op de mat kan leggen, doet het net als Schmidt nog steeds mee om kwalificatie voor de Champions League(-voorrondes).

In het geval van Van Nistelrooy, is dat misschien wel twee keer zo knap als bij Schmidt. De Duitser kwam met veel meer ervaring aan in Eindhoven, had met John de Jong een technisch directeur die hem op zijn wenken bediende. Schmidt zag na zijn eigen vertrek dat ook De Jong de prijs betaalde voor de twee dure jaren onder Schmidt – waar de corona-crisis nog eens bij kwam.

Oplossing van Van Nistelrooij

PSV moest daardoor sterspelers Cody Gakpo (Liverpool) en Noni Madueke (Chelsea) verkopen om het eigen vermogen weer aan te sterken – zonder jaarlijkse transferinkomsten lukt het ook PSV niet om winst te maken als bedrijf. Van Nistelrooij kreeg daar huurlingen zoals Thogan Hazard en Fabio Silva voor terug. Geen verkeerde spelers, maar niet de sterren die gingen.

En toch… Toch krijgt Van Nistelrooy het voor elkaar om een puntenpakkend elftal samen te stellen.

De belangrijkste pion in die omschakeling heet geen Xavi Simons of Ibrahim Sangaré, maar Erick Gutérrez.

Omschakelkoning van Eindhoven

Van Nistelrooij nam wel een aantal onderdelen van het laatste Schmidt-seizoen mee in zijn PSV-beginfase. De trainer van de Eindhovenaren koos in een fase van de competitie voor het vaste duo van de Duitse oefenmeester op het middenveld. Sangaré en Gutiérrez staan te boek als twee defensief ingestelde middenvelders. Dan word je, wanneer er ook een speler als Joey Veerman in de selectie zit, al snel concurrenten van elkaar en komen de verschillen nog beter aan het licht.

De keuze om Sangaré en Guti samen op het middenveld te zetten had één belangrijk voordeel. Op dat moment heeft PSV met Sangaré een speler die in de lucht, op de grond en met tackles uitblinkt. Met Gutierrez ernaast had PSV ook een speler die zich vooral onderscheidt door het maken van intercepties, en dus in plaats van in duel (Sangaré) in de positionering het sterkste is – een rol die je kunt vergelijken met het spel dat Andrés Guardado bij PSV op de mat legde.

In de Eredivisie is Gutiérrez goed voor bijna het dubbele intercepties per negentig minuten (1,5) dan Sangaré (0,8). Dat levert PSV dus in de basis een (veel) grotere kans op een snellere omschakeling op. Waarom? In de tijd dat Sangaré het duel is aangegaan, de tackle succesvol afrondt en de bal inlevert bij een teamgenoot, heeft Gutíerrez de bal al onderschept, afgeleverd bij Veerman en ligt ‘ie al in de voorhoede op het moment dat Sangaré de eerste offensieve pass (bij wijzen van spreken) nog moet geven.

Voordeeltje van minimale ontsnappingsclausule

Vertaal je dat gegeven naar het spel van de Eindhovenaren, dan is het logisch dat Gutierrez in deze fase van de competitie de voorkeur krijgt boven Sangaré. De Ivoriaanse middenvelder heeft zich meer dan bewezen als defensieve pion op het moment dat er met veel druk naar voren gespeeld wordt.

In het huidige PSV, waar de focus meer ligt op een gecontroleerde opbouw dan de ‘route-één’ naar het doel, worden er echter andere aspecten van het voetbal aangesproken. De reservebeurten van Sangaré hebben, helemaal aan het einde van het seizoen, mogelijk een gevolg voor de transfer van de Ivoriaans international.

Zoals bekend heeft de verdedigende middenvelder een minimale ontsnappingsclausule in zijn contract staan (32,5 tot 36,5 miljoen euro, red.). Het belanrijkste detail in dat contract: die clausule werd in de nieuwe verbintenis van Sangaré niet verhoogd. Die ‘nieuwe’ clausule zou echter wel aan het einde van dit seizoen pas in gaan.

Transferwaardedaling?

PSV speelt niet meer in de Europese toernooien, strijdt om de tweede plaats en heeft eigenlijk nog één ‘etalage-moment’ voor Sangaré op het speelschema staan: de wedstrijden tegen Ajax in de Eredivisie (aanstaande zaterdag, red.) en de strijd tussen de rivalen in de KNVB Beker-finale.

Topduels, finales en Europese wedstrijden zijn belangrijke pijlers voor een scout/kopende club, maar deze voegen in het geval van Sangaré niets toe aan de te ontvangen transfersom – die staat immers vast in het contract.

Zorgt dat ervoor dat zijn marktwaarde van 35 miljoen euro (geschat door Transfermarkt.nl) zó ver naar beneden keldert dat er geen club die ontsnappingsclausule wil activeren? Natuurlijk niet; daarvoor heeft Sangaré zijn meerwaarde de afgelopen jaren wel bewezen.

Sportieve toekomst Sangaré

De Ivoriaanse verdedigende middenvelder werd afgelopen weekend tegen FC Volendam ingezet als slot op de deur die de voorsprong moest verdedigen, terwijl hij op de bank zat toen PSV op zoek ging naar (vergroting van) die voorsprong.

PSV zit als club echter niet in de fase waarin het terug kan vallen op uitblinkende buitenspelers, zoals dat kon met Gakpo en Madueke. Daardoor heeft Van Nistelrooij andere manieren nodig om de aanvallers alsnog in stelling te brengen. Als de dreiging vooral van de vleugels moet komen, dan zijn twee defensieve middenvelders die allebei een belangrijk onderdeel van dat werk op zich nemen (persoonlijke duels en intercepties, red.) een must.

Wil PSV, zoals het in de tweede seizoenshelft veel meer is gaan doen, vanuit de as ervoor zorgen dat de buitenspelers meer tijd (en dus ruimte) hebben voor hun acties, heeft Van Nistelrooy ook één optie: de meest vertragende factor uit het elftal halen en deze vervangen voor speler die het spel juist versnelt.

Joey Veermans voordeel

Op offensief gebied is Veerman de bewezen betere, in het defensieve zorgt Guitérrez er met zijn spel voor dat PSV die bal sneller bij Veerman, die met zijn spel zonder bal kan anticiperen op de onderscheppingen van Guti.

Dat spelers zoals Xavi Simons, maar vooral de systematisch onderschatte (en toch met Xavi-achtige statistieken presterende) Guus Til ook beter tot hun recht kunnen komen als ze meer ruimte hebben, is in deze situatie in het nadeel voor Sangaré.

Op de lange termijn lijkt de Ivoriaan zich echter geen zorgen te hoeven maken, ook niet over het gat dat hij achterlaat wanneer een Engelse club tientallen miljoenen neertelt om extra power aan het middenrif toe te voegen.