Mohamed Ihattaren-syndroom voor AZ

AZ Alkmaar wist vorig seizoen indruk te maken met aanvallend voetbal en overtuigende overwinningen, maar dit seizoen zit er wat zand in de motor van het team van trainer Arne Slot. De Alkmaarders lijken last te hebben van het Mohamed Ihattaren-syndroom. 

Het seizoen 2019-2020 gaat voor AZ de historie in als het jaar dat het hád kunnen gebeuren. De Alkmaarders lagen op koers voor het landskampioenschap en stonden alleen op doelpunten achter op koploper Ajax. Het corona-virus zorgde ervoor dat die titelaspiraties een knauw kregen, waardoor de Alkmaarders in een heel andere strijd terechtkwamen. 

AZ vs. de wereld 

Naast de Messi-soap, de Depay-transfer had ook Nederland afgelopen zomer een tegenhanger van Goede Tijden, Slechte Tijden. AZ kon op het veld de eerste plek in de Eredivisie niet meer veiligstellen, maar dat wilde niet zeggen dat de club bij de pakken neer ging zitten. Onder aanvoering van algemeen directeur Robert Eenhoorn stapte de club naar de KNVB omdat zij recht dachten te hebben op de eerste plaats, en dus directe kwalificatie voor de Champions League, van Ajax. 

Te midden van die randzaken moest trainer Arne Slot zijn manschappen alsnog klaarstomen voor het nieuwe seizoen. Terwijl er op bestuurlijk niveau werd gestreden om sportief gezien het hoogst haalbare, kreeg Slot een schier onmogelijke taak voor zijn kiezen: de prestaties van afgelopen seizoen herhalen. 

Helemaal nadat zowel de KNVB als de UEFA geen gehoor gaven aan de klachten van AZ – de club vond dat het op basis van onderling resultaat de eerste plek verdiende terwijl de KNVB doelsaldo als leidraad aangaf – leek Slot de meest ondankbare taak te hebben van het Nederlandse voetbal en hadden ook de spelers in de voorbereiding moeite om het schitterende spel van het afgelopen seizoen opnieuw te vertonen.  

Leermomenten

Kijkend naar het elftal van Slot, zijn de prestaties van dit seizoen echter minder verrassend dan die van vorig jaar. In dat superseizoen droegen spelers zoals Calvin Stengs, Myron Boadu, Teun Koopmeiners en Owen Wijndal het elftal. In Nederland krijgen dit soort talenten op jonge leeftijd al de kans om veel vlieguren te maken op het hoogste niveau, maar vergeten we wel eens de ‘andere kant’ van een team vol talent. 

Deze spelers zitten nog voor een groot deel in een leerproces, waardoor je niet week in week uit optimaal kunt presteren. Wijndal en Koopmeiners debuteerden onlangs pas voor het Nederlands elftal en ook Boadu en Stengs hebben nog niet de internationale ervaring om als gearriveerde spelers bestempeld te kunnen worden. In de huidige selectie van AZ kun je dat eigenlijk alleen maar zeggen van Ron Vlaar, die in de herfst van zijn carrière zit. 

Je zou daarom kunnen stellen dat de uitschakeling in de voorronde van de Champions League (verloren van Dynamo Kiev, red.) en het weggeven van een 4-0 voorsprong tegen Sparta Rotterdam in de Eredivisie geen incidenten zijn bij AZ, maar simpelweg een logisch gevolg van een team vol met spelers die nog leermomenten nodig hebben. 

Mohamed Ihattaren

De situatie van AZ is vergelijkbaar met de ontwikkeling van PSV-troetelkind Mohamed Ihattaren. De Nederlandse Marokkaan brak bij als 17-jarig wonderkind bij PSV door en werd in de watten gelegd door onder andere voormalig bondscoach Ronald Koeman om zijn keuze voor het Nederlands Elftal veilig te stellen en kreeg bij PSV van Ernest Faber de vrijheid om in het veld te doen wat in hem opkwam. 

Met deze acties geef je zo’n speler het gevoel dat de wereld rondom hem draait in plaats. Wanneer je dan één tegenvaller te verwerken krijgt, in Ihattarens geval een trainer die een ander systeem speelt waardoor er plots andere zaken belangrijk worden, valt gevoelsmatig de hele basis van je (voetbal)bestaan weg en weet je niet meer wat links en rechts is. Met andere woorden: je komt in een vormdip terecht. 

Dat kan verregaande gevolgen hebben. Ihattaren raakte zijn basisplek kwijt bij PSV en nadat hij met een blessure afhaakte bij het Nederlands elftal, dreigt er nog altijd nieuw Hakim Ziyech-scenario voor het Nederlandse voetbal. Bij AZ kreeg dat vorm door ‘incidenten’ een matige voorbereiding, onrust gecreëerd door het bestuur en vroege uitschakeling in de Champions League. 

Daar komt nog één ding bij: AZ heeft niet alleen een spelersgroep vol met ‘toppers in wording’. Ook voor Arne Slot, die tot nu toe alleen bij PEC Zwolle als hoofdtrainer actief was, is dit een nieuwe situatie. Bij PEC streed hij nooit om de bovenste plaatsen, werkte hij niet met potentiële toppers en hoefde hij zich al helemaal niet druk te maken over bestuurlijke politiek die wel of niet de eerste plaats veiligstelde. 

Realisme

Het grootste incident dat bij AZ plaatsvond het afgelopen jaar, wás die tweede plaats in de Eredivisie van vorig seizoen. Op het moment dat sterspelers zoals Boadu en Stengs niet thuis geven, blijkt AZ een kwetsbare ploeg die, wanneer het tegen zit, niet de (mentale) wendbaarheid heeft om zichzelf er bovenop te krijgen. 

Dat laatste is ook hetgeen waar Ihattaren op dit moment tegenaan loopt. Een uitspraak van Roger Schmidt over zijn visie op het supertalent, is misschien wel het meest tekenend voor de situatie waarin AZ zich op dit moment bevindt. “Mo (Ihattaren, red.) is een groot talent, dat is zeker. Maar wij spelen professioneel voetbal.”