Nederlands elftal heeft opvolger Robben in huis

Hoera hoera, het Nederlands elftal is gekwalificeerd voor het WK. De mannen van Louis van Gaal maakten het tot de laatste moment spannend, maar in een onderling duel met Noorwegen werd uiteindelijk alsnog de koppositie in de kwalificatiepoule gepakt. De wedstrijd tegen de Noren was een leerzame, helemaal met het oog op de mondiale eindronde van volgend jaar winter. Er is hoop, ook mét buitenspelers zonder de kwaliteiten van Arjen Robben.

Het Nederlands elftal speelde in een lege Kuip de voorlopig belangrijkste wedstrijd onder bondscoach Louis van Gaal. De 70-jarige oefenmeester kon wegens een blessure niet op de bank plaatsnemen (hij zat in een rolstoel in een skybox, red.). Ook zonder de charismatische trainer in de dug-out wist het Nederlands elftal zich door doelpunten van Steven Bergwijn en Memphis Depay langs Noorwegen te werken. Daarmee een ticket voor het WK in Qatar veiliggesteld. ‘Gelukkig’ heeft Van Gaal nog dik een jaar om de laatste punten op de i te zetten bij het Nederlands elftal om ervoor te zorgen dat Oranje Arjen Robben écht niet meer nodig heeft.

Nederland – Noorwegen

De Noren hadden hun huiswerk tijdens de wedstrijd tussen Montenegro en Nederland goed gedaan. Bondscoach Stale Solbakken stuurde zijn elftal in een spiegelformatie aan de Oranje-mannen het veld in (4-3-3, red.) en gebruikte in het grootste deel van de wedstrijd de strategie die Montenegro één punt opleverde in het onderlinge duel met Oranje. Ook de Noren bouwden in het centrum van het veld een compacte muur van middenvelders en verdedigers om de opbouw van Oranje onmogelijk te maken.

Daardoor zat de opbouw via het centrale middenveld potdicht. Het elftal van Van Gaal is er op ingesteld dat Frenkie de Jong in de opbouw de bal ontvangt en vanuit het verdedigende middenveld een individuele actie maakt of een pass geeft om ruimte te vinden. In het geval van Noorwegen lukte dat de gasten aardig: De Jong had veruit de meeste passes bij Oranje (94), maar zijn vier dribbels in negentig minuten eindigden niet in een positie om een beslissende passes te geven.

Zo werd Nederland gedwongen een spelletje dat het team eigenlijk niet ligt. De bal ging in een laag tempo in de achterhoede van voet naar voet totdat er een mogelijkheid kwam om met een crosspass de ruimte op de andere flank te vinden. Daarmee zorgde Noorwegen er niet alleen voor dat de beste spelmakers van Oranje niet in balbezit konden komen in de opbouw. Het team van Solbakken dwong Oranje daarmee te spelen op de kwaliteiten van de zwakste broeders in ‘ons’ Oranje: de buitenspelers.

Steven Bergwijn en Arnaut Danjuma

De afgelopen tijd gaat het eigenlijk over twee zaken bij Oranje: de kwaliteit van de buitenspelers en defensieve zekerheid. Het lijkt op eerste gezicht niet dat deze twee facetten van het spel een verband hebben, maar die schijn bedroog ook tegen Noorwegen. Het is al vaak gesteld: elke aanval begint in de verdediging en elke verdedigende actie begint in de aanval. In het geval van Oranje was dat vaak balverlies van de buitenspeler. Er was tijdens de wedstrijd tegen Noorwegen veel kritiek op het spel van Arnaut Danjuma, die in zijn ijver zichzelf nog wel eens voorbij dribbelde en niet secuur genoeg was in de (eind)passing.

Steven Bergwijn werkte zich in de slotfase van de wedstrijd nog op het scorebord, maar was daarvoor ook positief aanwezig in Oranjes aanvalsspel. Dat zowel Bergwijn (50% succesvol) als Danjuma (0% succesvol) ieder slechts twee individuele acties op de mat legden, zegt echter meer over de opstelling van Noorwegen dan over de kwaliteiten van deze buitenspelers. De Noren hadden de ruimte tussen de back en de centrale verdediger altijd opgevuld met één of twee verdedigers. Daardoor werd het voor de Oranje-buitenspelers schier onmogelijk om zich door deze dubbele en soms driedubbele dekking te dribbelen.

Dat de buitenspelers van Oranje dit ook niet probeerde, is te herleiden naar de eerdere opmerkingen van Louis van Gaal. Is het gek dat de bondscoach vindt dat de Oranje-buitenspelers niet goed genoeg zijn voor het niveau dat hij vraagt? Nee: de enige buitenspeler die met enige regelmaat twee tot drie man voorbij kwam in een dribbel, was Arjen Robben. Dat het enige vergelijkingsmateriaal met de vroegere vedette in de spits speelt (Memphis Depay, red.), zorgt ervoor dat Van Gaal een andere speelstijl ontwikkelde voor de buitenspelers van het Nederlands elftal. De bondscoach weet immers: op het moment dat Oranje in aanvallende modus staat (backs hoog, centrumverdediging over de middellijn en een ‘open’ middenveld omdat een type Marten de Roon ontbreekt) kan één mislukte actie een tegendoelpunt betekenen.

Passende buitenspelers

Op basis van ‘klassieke’ buitenspelerswaardes zoals succesvolle individuele acties en een aanvallende positie, scoorden de Oranje-buitenspelers laag in de wedstrijd tegen de Noren. In de passing waren Bergwijn (40 passes, 88% succes, vijf beslissende passes) en Danjuma (27 passes, 78% succesvol, één beslissende pass) wel van meerwaarde. In dat opzicht is een type speler zoals Bergwijn, die technisch verfijnder is dan Danjuma en zich daardoor gemakkelijker uit (kleine) ruimtes kan spelen zonder balverlies te lijden, ook zonder zijn passingskills al een toegevoegde waarde.

In die optiek zou het kunnen dat bij de terugkeer van Steven Berghuis de Tottenham-speler naar de linkerflank verhuist. Bij zijn club laat Bergwijn dit seizoen in de Premier League ook over een actie en/of pass te beschikken waardoor een teamgenoot beslissend kan zijn (25 passes per negentig minuten, 6% van alle passes is beslissend dit seizoen). Wanneer je aan de andere kant een type zoals Berghuis hebt (42 passes per negentig minuten, 8% is beslissend) ontstaat er een dynamiek op de vleugels van Oranje die we nog niet eerder zagen.

En misschien wel die uitvoering van de Hollandse School die het ‘op dit moment’ geprefereerde 5-3-2-systeem overbodig maakt.

Voetballen zonder ruimte

Het belangrijkste minpunt in aanvallend opzicht van een 4-3-3-systeem met de punt naar achteren is het gat dat ontstaat op het aanvallende middenveld. Er zijn verschillende manieren om deze ruimte op te vullen met teamgenoten. In het geval van Oranje laat Memphis zich op bepaalde momenten uit de diepe spits zakken om de bal op te halen en de opbouw te ondersteunen. Daardoor ontstaat er vaak ruimte aan de randen van het strafschopgebied, waar over het algemeen de back of centrale middenvelder opdook.

In de eerdere fase van de opbouw zorgt deze strategie echter voor een probleem. Op het moment dat De Jong de bal krijgt als spelmaker voor de defensie, staarde hij tegen zowel Montenegro als Noorwegen tegen een leger van tegenstanders aan. Dat compacte gezelschap schoof met het spel van Oranje van links naar rechts en maakte het in veel gevallen onmogelijk voor De Jong om zijn voorwaartse dribbels te maken die nodig is om een beslissende pass te kunnen geven als je tegen een zeer georganiseerde tegenstander speelt.

In dat geval is het effectiever om passende buitenspelers te hebben dan dribbelende buitenspelers – of je moet iemand zoals Robben hebben. Het kost echter tijd om dit soort patronen in te slijpen. Dat Bergwijn en Danjuma hun meeste balbezit rond de middellijn of maximaal twintig meter daarover hadden, vertelt dat Van Gaal ervoor zorgt dat zijn buitenspelers nu al niet te diep op het veld staan op het moment dat Oranje van achteruit opbouwt. In het geval van Noorwegen was dat vaak om een crosspass te ontvangen, maar op deze manier kun je ook over de grond de buitenspelers van Oranje beter bereiken.

Schoolmeesterprofiel

Van Gaal vertelde na afloop van de interland tegen Noorwegen dat de kwaliteiten van de spelers bepalen in welke startformatie Oranje aantreedt op het WK in Qatar. Natuurlijk zag het spel van Oranje er in de eerste helft niet uit en ging het pas echt lopen op het moment dat Noorwegen voor zijn kwalificatiekansen ging spelen. Daaruit blijkt het schoolmeesterpofiel maar weer eens: Van Gaal gaat niet uit van zijn eigen overtuigingen, maar van de progressie van de spelers.

Daarbuiten valt ook binnen het huidige systeem meer defensieve zekerheid in te bouwen. Als Davy Klaassen buiten de Ajax-basis blijft vallen en Marten de Roon zijn mannetjes blijft uitschakelen in de Serie A en de Champions League, hoeft dat niet eens onnatuurlijk te gaan. Dat Daley Blind na een matige wedstrijd tegen Montenegro tegen de Noren een betere partij op de mat legde en Denzel Dumfries zoals vanouds aan het buffelen was, zorgt er straks ook voor dat de naar binnen staande buitenspelers meer ruimte krijgen omdat de back van de tegenstander een keuze moet gaan maken. Omdat de buitenspelers meer als ‘halve nummers tien’ staan – en je daar achter drie middenvelders hebt – komt er dan in het centrum automatisch meer ruimte. Daardoor speelt Oranje nog altijd met buitenspelers, maar is die rol niet te vergelijken met de eerdere invullingen.

Het enige minpunt blijft dan dat je via de flanken speelt, maar nog steeds een spits hebt die niet kopsterk is. Van Gaal heeft Wout Weghorst altijd achter de hand. Verder dan een warming-up kwam de spits van VfL Wolfsburg de afgelopen interlands niet. Daardoor heeft Van Gaal nog een belangrijke troef in handen: op het moment dat de wedstrijd er om vraagt, kan zijn ploeg steeds gemakkelijker omschakelen naar het 5-3-2-systeem dat sowieso al meer defensieve zekerheid biedt. Als Cody Gakpo bij de volgende interlandperiode weer fit is, heb je dan ook een speler die de creatieve kwaliteiten beschikt om een passende buitenspeler te zijn en dit ook kan combineren met dribbels in de kleine ruimte – en dat ook vanuit de spits kan doen. Zo heeft Van Gaal de kwaliteiten van één met twee spelers vervangen en een systeemwijziging vervangen.

Zet Bergwijn zijn goede vorm door bij Tottenham Hotspur? Zet in op een doelpunt en win 7,50 keer je inzet bij bet365!