Newcastle United bouwt op stuntkampioenschap Leicester City

Newcastle United stelde Eddie Howe aan als nieuwe trainer. De sinds kort rijkste club ter wereld werd de afgelopen weken aan grote namen gelinkt, maar kiest voor een Engelsman die zijn strepen in Groot-Brittanië verdiende bij Bournemouth AFC. Maar vooral: de aangewezen man om een replica van het stuntkampioensteam van Leicester City samen te stellen om de gevestigde orde in de Premier League onder vuur te nemen. 

Newcastle United is sinds kort de rijkste club ter wereld. The Magpies stonden al jarenlang in de verkoop. Het publieke investeringsfonds van Saoedi-Arabië, dat in handen is van kroonprins Mohammed Bin Salman, deed een acceptabel bod op de club die tot voorkort in handen was van Mike Ashley. Met de entree van de Saoedi’s is Manchester City niet langer de meest vermogende club, al zal het nog wel een aantal seizoenen duren voordat The Magpies op de plek staan waar de ploeg van Pep Guardiola vandaag de dag staan. Met dat in het achterhoofd kwam de club uit bij Eddie Howe. Of zoals hij in Nederland beter bekend staat: Eddie Who That? 

Newcastle United en Eddie Howe

De 43-jarige Engelsman stopte in 2007 zijn actieve carrière bij Bournemouth AFC, dat destijds nog in de lagere regionen van het Engelse voetbal bivakkeerde, en werd in 2012 aangesteld als hoofdtrainer van de club, dat destijds in de League Two (vierde niveau, red.) speelde. Onder leiding van Howe begon de club uit de Britse kuststad aan een opmars door de voetbalpiramide, die eindigde in de Premier League. Howe wist de ploeg zelfs te behouden voor de hoogste voetbalklasse en werkte in zijn tijd bij Bournemouth onder andere samen met Arnout Danjuma (nu Villarreal) en Nathan Aké (nu Manchester City). Aan het einde van het vorige seizoen, waar Bournemouth één punt tekort kwam voor lijfsbehoud, besloot Howe zijn contract in te leveren en te wachten op een nieuwe uitdaging. 

Dat is dus Newcastle United te worden. In eerste instantie lijkt Howe gehaald vanwege zijn prestaties met Bournemouth in de kelder van de Premier League. Bournemouth promoveerde in 2013 naar de Championship (tweede Engelse niveau, red.). Twee jaar later stond Howe met de kampioensbeker in zijn handen en mocht Bournemouth het gaan proberen op het hoogste Engelse niveau. Vijf jaar lang wist Howe zijn ploeg in de Premier League te houden: na een zestiende, negende, twaalfde, veertiende en uiteindelijk achttiende plaats kwam er in 2020 alsnog een einde aan de overlevingstocht van Bournemouth. Daarmee neemt Howe een schat aan ervaring (en bewezen theorieën) met zich mee hoe je jezelf staande moet houden in de onderste regionen van de Premier League.

Dat doet Howe op een typisch Engelse, en daarmee ongebruikelijke manier in de Premier League. De trainer heeft een sterke voorkeur voor het klassieke 4-4-2-systeem waar de Engelsen ooit om bekend stonden. Op dit moment spelen de meeste teams in Engeland vanuit een 4-2-3-1-formatie. Dat de trainers in de Premier League overwegend voor die formatie kiezen, heeft een reden. Dat geldt ook voor het feit dat de 4-4-2-tactiek (van Howe) het bescheiden Bournemouth jarenlang in de Premier League wist te houden. Die startformatie zorgde ook voor het wonderkampioenschap van Leicester City. 

Leicester City

Claudio Ranieri maakte in 2015/2016 een wereldberoemde puzzel. Op het moment dat het seizoen begon, was de verwachting dat Leicester City moest vrezen voor degradatie. De Italiaanse oefenmeester bewees anders: Ranieri knutselde een soort voetbalspons in elkaar en gaf daarmee trainers eigenlijk een blauwdruk hoe je succes kunt hebben als kleine ploeg in een grote competitie. Ranieiri bewees dat je ook in het voetbal niet altijd de sterkste hoeft te zijn zo lang je de slimste bent. Natuurlijk vielen de puzzelstukken voor Leicester City in dat seizoen op zijn plek, maar de basisbeginselen van de strategie komen overeen met de succesfactoren die Bournemouth onder Howe typeerde. 

Leicester City werd kampioen door een 4-4-2-voetbalspons. Ranieri zorgde er bij balbezit van de tegenstander voor dat zijn team klein en compact rondom het eigen zestienmetergebied opgesteld stond. De Italiaanse oefenmeester had met N’Golo Kanté de ideale stofzuiger en met Danny Drinkwater naast hem een speler die spits Jamie Vardy of rechtsbuiten Riyad Mahrez met één pass in de diepte kon wegsturen of Leonardo Ulloa, een sterke spits uit Argentinië, aanspelen om het spel naar de andere kant te kunnen verleggen. 

Zo kon de ploeg van Ranieri tegen de grotere ploegen in de Premier League profiteren van de ruimte die zij achter hun verdediging lieten en kregen de teams die gelijkwaardig of kwalitatief minder waren dan Leicester City in de onderlinge duels altijd een keer het gevoel dat er iets te halen viel. Dat was dan ook vaak het moment dat het mis ging. 

Keuzestress in de verdediging 

Wanneer je met een 4-4-2-systeem tegen een 4-2-3-1-systeem speelt, heb je twee spelers in de zone staan waar de meeste ruimte valt: het buitenste middenveld. In deze zone staan over het algemeen geen spelers van de tegenstander: de back staat wanneer hij op komt stomen aan de zijlijn een stuk dieper en in verdedigende positie een stuk verder op eigen helft. De buitenspeler van de tegenstander loopt alleen in deze zone op het moment dat het team niet in balbezit is; op het moment dat er een aanval loopt, staat deze (samen met de back) een stuk hoger op het veld. Daardoor viel (en valt) daar altijd ruimte om het spel met een paar vlugge buitenspelervoeten in de richting van de vijandige zestien te verplaatsen. 

Op dat moment ontstaat er een soort chronische keuzestress voor de defensie. Omdat de meeste teams met twee aanvallende backs spelen, ontkom je er als coach niet aan om twee verdedigende middenvelders op te stellen. Op het moment dat zij één aanvallende middenvelder en één spits te verdedigen hebben, kan een van de defensieve middenvelders uitstappen naar de zijkant en zo het gat dichtlopen. Wanneer deze dat doet op het moment dat er niet één maar twee spitsen in de punt staan, zet hij daarmee de passlijn naar de aanval open. 

Daardoor ontstond er bij Leicester City de tendens dat op het moment dat de tegenstander het gevoel kreeg ‘we kunnen winnen’ ze meestal met lege handen achterbleven. Hoe aanvallender je speelt, hoe meer ruimte je weggeeft en hoe groter de gevolgen zijn van één verkeerde keuze. Het enige wat er bij Newcastle United nog aan ontbreekt, zijn de juiste mannetjes op de juiste plekken. 

Weg der geleiding

De selectie van The Magpies heeft op dit moment moeite om zich te meten met de andere Premier League-ploegen. We hoeven deze winter echter geen aanwaai van topaankopen te verwachten. Net als bij de keuze van de trainer, zullen in eerste instantie ook de aankopen van Newcastle United niet van het sterrenallure zijn dat de geruchten doen vermoeden. Dat Newcastle United rijke eigenaren heeft, betekent in deze voetbaltijden niet dat Newcastle, zoals Chelsea en Manchester City in het verleden, geld over de balk kan smijten. 

Voordat er aan ‘de voorkant’ (lees: selectie) grote veranderingen plaatsvinden, moeten de nieuwe eigenaren ervoor zorgen dat er nieuw geld in de club komt. Dat mag door externe investeringen (volgens Financial Fair Play 25 miljoen euro per seizoen, red.), maar de grootste winst die The Magpies op dat gebied moeten boeken, is het voetbalbedrijf in omzet laten groeien. De regels van Financial Fair Play schrijven voor dat een club op basis van de voetbal gerelateerde inkomsten (sponsoring, merchandising, recettes, transferinkomsten etc.) bepaalt wat er mag uitgegeven worden op de transfermarkt. Voordat de omzet van de club niet (extreem) stijgt, is het dus ook niet mogelijk om grotere bedragen uit te geven op de transfermarkt zonder dat er straffen van de UEFA tegenover staan.

Dat lijkt ook de reden dat er geen toptrainer zoals Antonio Conte of Erik ten Hag is aangesteld bij Newcastle United. Grote trainers hebben over het algemeen aanvallende intenties en op dit moment is de selectie van The Magpies daar alles behalve geschikt voor. Daarom is er op dit moment ook gekozen voor een trainer die weet hoe het is om te overleven in de kelder van de Premier League en wellicht de stap gemaakt kan worden naar de veilige middenmoot, de suptop en uiteindelijk de top van de Premier League. Pas wanneer Newcastle United écht uit de degradatiezorgen is voor een paar jaar, kan het zowel sportief als financieel denken aan een grote naam als trainer. 

Howe als toptrainer?

Het is zowel sportief als financieel dus best logisch dat Newcastle United bij Eddie Howe is uitgekomen. De Engelsman heeft bij Bournemouth bewezen dat hij weet hoe je een elftal en een club opbouwt, de 43-jarige trainer weet wat er gevraagd wordt om een team in de Premier League te houden en heeft daarnaast ook nog de tactische bagage om het teams in Engeland ongewoon lastig te maken tegen een laagvlieger.
In veel opzichten lijkt Howe wel degelijk een ‘tussenpaus’ tijdens Newcastle Uniteds weg naar de top van de Premier League. Het kan aan de andere kant ook dé opstap zijn voor Howe. Als je in acht jaar een team als Bournemouth van de kelder van het Engelse voetbal naar de Premier League krijgt en een aantal jaar op het hoogste niveau actief blijft, kan dat met de (toekomstige) financiële middelen bij The Magpies alleen maar beter gaan uitpakken voor de 43-jarige Engelsman. Misschien dat er onder zijn leiding zelfs na Leicester City weer een kampioen van Engeland in een typisch Engels systeem komt.